Rusya ile Ukrayna arasında beş aydır devam eden savaş yeni bir aşamaya girerken, Rus güçleri daha fazla toprak ele geçirmek amacıyla beklenen bir sert saldırının yolunu hazırlamak için Ukrayna'nın doğusunda Donetsk bölgesindeki hedefleri vurdu.
Bölgenin yerel valisi ve Rus ordusu tarafından yapılan açıklamalara göre, Moskova, dün Ukrayna'nın Lisiçansk kentini ele geçirmesinin ardından, ana savaş hedeflerinden biri olan Luhansk bölgesinin tam kontrolunu sağladı.
Avrupa'nın son yıllardaki en büyük savaşına sahne olan Ukrayna'nın sanayileşmiş doğu kısmı Donbas'taki diğer bir bölge Donetsk'in tam kontrolunu almak, Moskova'nın "özel askeri operasyon" olarak nitelediği savaşın bir başka hedefi.
Luhansk Valisi Serhiy Hayday’a göre, hafta sonu Lisiçansk'tan çekilen Ukrayna güçleri bugün Donetsk'te yeni savunma hatları oluşturdu.
Donetsk Valisi Pavlo Kirilenko, televizyonda yaptığı açıklamada, muhtemelen bundan sonra yaşanacakların önden habercisi olarak, bölgesinin gece boyunca saldırıya uğradığını söyledi.
Kirilenko, "Sloviansk ve Kramatorsk bombardımana tutuldu. Artık onlar da düşmanın Liman yönünden ana saldırı hattı konumundalar. Donetsk bölgesinde bombardıman yapılmayan güvenli bir yer yok" dedi.
Yerleşim bölgelerini hedef almadığını söyleyen Rusya Savunma Bakanlığı ise, Ukrayna'nın hala büyük şehirleri kontrol ettiği Donetsk'teki komuta merkezlerini ve topçuları yok etmek için yüksek hassasiyetli silahlar olarak adlandırdığı silahları kullandığını belirtti.
Rusya Cumhurbaşkan Vladimir Putin, Donetsk'teki şehirleri ele geçirme girişimlerinin bir parçası olan Luhansk'ı ele geçirmeye katılan birliklere, Ukrayna'nın diğer bölgelerindeki birlikler savaşmaya devam ederken "dinlenmelerini ve askeri hazırlıklarını geri kazanmalarını" söyledi.
Özellikle Lisiçansk ve Severodonetsk şehirlerinin kuşatması sırasında, Luhansk için verilen savaşta her iki taraf da ağır kayıplar verdi.
Dün Lisiçansk'ı ziyaret eden bir Reuters muhabiri, bir zamanlar yaklaşık 100 bin kişiye ev sahipliği yapan şehirde yaygın bir yıkımla ve az sayıda kent sakiniyle karşılaştı.
Kentten geriye kalanlar, kurşunlarla delik deşik olmuş Ukrayna polis araçları, top ateşi sonucu yanan dev yerel hükümet binaları ve bir Ortodoks kilisesinin hasarlı altın kubbesiydi.
Çatışmanın başlangıcından bu yana Rusya, Ukrayna'nın hem Luhansk'ı hem de Donetsk'i bağımsızlıklarını ilan eden Moskova’nın desteklediği ayrılıkçılara teslim etmesini talep ediyor.
‘Son zafer’ iddiası
Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski'nin danışmanı Oleksiy Arestoviç internette yayınlanan bir videoda "Bu, Rusya'nın Ukrayna topraklarındaki son zaferi" dedi.
"Bunlar orta büyüklükteki şehirlerdi. 4 Nisan'dan 4 Temmuz'a kadar sürdü - bu 90 gün demek. Çok fazla kayıp" diye konuşan Arestoviç, Ukrayna'nın Donetsk’teki savaşına ek olarak ülkenin güneyinde karşı saldırılar başlatmayı umduğunu söyledi.
"Doğudaki şehirleri almak, Rus kuvvetlerinin yüzde 60'ının şu anda doğuda yoğunlaştığı ve güneye yönlendirilmelerinin zor olduğu anlamına geliyordu. Rusya'dan getirilebilecek başka kuvvet yok. Severodonetsk ve Lisiçansk için büyük bedeller ödediler"
Bazı askeri uzmanlar, bu zor zaferin Rus kuvvetlerine çok az stratejik kazanım getirdiğini ve "Donbas savaşı" olarak adlandırılan savaşın sonucunun belirsiz olduğunu düşünüyor.
"Bence bu Rusya için bir taktik zafer ama çok büyük bir bedele mal oldu" diyen Londra'daki düşünce kuruluşu RUSI’den Neil Melvin, savaşı, Birinci Dünya Savaşı'nı karakterize eden yetersiz toprak kazanımları için verilen büyük mücadelelere benzetti ve "Ruslar bir tür zafer ilan edebilir ancak ana savaş henüz gelmedi" dedi.
Melvin, Ukrayna için belirleyici savaşın büyük olasılıkla Rusya'nın ana saldırısını düzenlediği doğuda değil, Ukrayna'nın Herson şehri çevresindeki toprakları geri almak için bir karşı saldırı başlattığı güneyde gerçekleşeceğini söyledi.
Melvin, "Orada başlayan karşı saldırılar var ve daha sonra Ruslar’ı geri püskürtmek için büyük ölçekli bir karşı saldırı başlatmaya çalışan Ukrayna'ya ivmenin dönüşünü görmemiz büyük olasılık" dedi.
Belediye Başkanı Oleksandr Senkeviç, bugün erken saatlerde Rus roketlerinin Herson ve Odesa arasındaki ana karayolu üzerinde bulunan güneydeki Mikolaiv kentini vurduğunu bildirdi.
Zelenski dün yaptığı açıklamada, Ukrayna'nın Lisiçansk'tan çekilmesine rağmen birliklerinin savaşmaya devam ettiğini kaydetti.
Zelenski yayınladığı video mesajında, "Ukrayna silahlı kuvvetleri karşılık veriyor, geri püskürtüyor ve işgalcilerin saldırı potansiyelini günden güne yok ediyor. Onları yenmemiz gerekiyor. Bu zor bir iş. Zaman ve insanüstü çabalar gerektiriyor. Ancak başka seçeneğimiz yok" dedi.
Yüksek maliyet Rusya’nın ilerleyişini sınırlayabilir
Moskova'nın, Luhansk eyaletindeki Ukrayna direnişinin son büyük kalesini ele geçirmesinin bedeli ağır oldu. Şimdi kritik soru, Rusya'nın Donbas'ı ele geçirmesini tamamlamak ve Ukrayna'nın başka yerlerinde kazanımlar elde etmek için yeni bir taarruza yeterli gücü toplayıp toplayamayacağı.
Ukrayna'da askeri uzman olan Oleh Zhdanov, savaşa katılan bazı Rus birliklerinin, askerlerinin yarısını kaybettiğini belirterek, "Evet, Ruslar Luhansk bölgesini ele geçirdi ama ne pahasına?" diye sordu.
Bu, Moskova güçlerinin ve ayrılıkçı müttefiklerinin, Donbas'ı oluşturan diğer eyalet olan Donetsk'in derinliklerine hızla girmeye hazır olup olmadığı konusunda şüphe uyandırıyor. Gözlemciler, son haftalarda Rusya'nın Donetsk'in yaklaşık yarısını kontrol ettiğini ve o zamandan beri savaş hatlarının çok az değiştiğini tahmin ediyor.
Donbas'ta olanlar savaşın gidişatını belirleyebilir. Rusya orada başarılı olursa, daha fazla toprak ele geçirmek ve herhangi bir barış anlaşmasının şartlarını dikte etmek için güçlerine yeni topraklar elde imkanı tanıyabilir. Öte yandan Ukrayna, Ruslar’ı uzun bir süre baskı altına almayı başarırsa, bir karşı saldırı için kaynak oluşturabilir.
Ukrayna, ABD ve diğer Batılı müttefikler tarafından gönderilen ağır obüsleri ve gelişmiş roket sistemlerini etkin bir şekilde kullanırken, bu yardımlarının devamının gelmesi öngörülüyor. Ancak Ukrayna güçleri, rakiplerinden hala çok daha geride olduklarını söylüyor.
Ukrayna Savunma Bakanı Hanna Malyar geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada, Rus güçlerinin Ukrayna ordusundan 10 kat daha fazla mühimmat kullandığını söylemişti.
Savaşın ilk haftalarında başkent Kiev'de yıldırım hızıyla ilerlemeye yönelik başarısız bir girişimden sonra, Rus kuvvetleri Ukrayna'nın kuzeyi ve ortasındaki birçok bölgesinden çekildi ve dikkatlerini madenlerin ve fabrikaların bulunduğu bir bölge olan Donbas'a çevirdi. Moskova destekli ayrılıkçılar 2014'ten beri Ukraynalılar’la savaşıyor.
O zamandan bu yana Rusya, son haftalarda Luhansk'ta hala Ukrayna’nın elindeki birkaç kalesini ele geçirmek için yavaş ve istikrarlı bir yaklaşım benimsedi.
Ukraynalı yetkililer, birliklerinin Luhansk'taki direnişlerinin son kalesi olan Lisiçansk kentinden çekildiğini kabul ederken, Cumhurbaşkanlığı bugün, ordunun eyaletteki küçük alanları koruduğunu söyledi.
Rusya'nın Lisiçansk'ı aldığını iddia ettiği gün, Donetsk'te yeni topçu saldırıları bildirildi.
Ancak Rusya'nın yaklaşımının dezavantajları da var. Moskova, savaşın ilk ayında yaklaşık bin 300 askerin öldürüldüğünü söylediğinden bu yana bir zayiat sayısı vermedi ancak Batılı yetkililer bunun gerçek kayıpların sadece bir kısmı olduğunu söyledi. O zamandan beri Batılı gözlemciler, Ukrayna'daki çatışmalara katılan Rus birliklerinin sayısının azaldığını, bunun da hem ağır yıpranmanın hem de Kremlin'in safları dolduramamasının bir yansıması olduğunu kaydetti.
ABD Ulusal İstihbarat Dairesi Başkanı Avril Haines, Putin'in Donbas'taki yavaş ilerlemeyi kabullenmiş göründüğünü ve şimdi Ukrayna'nın savaştaki en sert güçlerini ezerek kazanmayı umduğunu söyledi.
Haines, “Rusya'nın, Ukrayna'nın doğusundaki en yetenekli ve en donanımlı güçlerden birini gerçekten ezebilirse, bunun Ukrayna direnişinde temelde bir çöküşe yol açacağını ve onlara daha fazla güç kazandıracağını düşündüğünü tahmin ediyoruz” dedi
Rusya Donbas'ta kazanırsa, savaşı Ukrayna'yı Karadeniz kıyısından Romanya sınırına kadar kesmeye çalışmak için Herson’un güney bölgesini ve komşu Zaporijya'nın bir kısmını ele geçirmesi üzerine inşa edebilir. Bu strateji başarılı olursa, Ukrayna ekonomisine ezici bir darbe vuracak ve ayrıca Moldova'nın bir Rus askeri üssüne ev sahipliği yapan ayrılıkçı Transdinyester bölgesine bir koridor oluşturacak.
Ancak bunun garantisi yok. Merkezi Kiev’de bulunan düşünce kuruluşu Razumkov Center'dan Mikola Sunhurovski, HIMARS çoklu roketatarlar da dahil olmak üzere ağır Batı silahlarının artan tedarikinin Ukrayna'nın savaşın gidişatını değiştirmesine yardımcı olacağını öngörüyor.
Sunhurovski, “Silah tedariki, Ukrayna'nın güneyde bir karşı saldırı başlatmasına ve Herson ve diğer şehirler için savaşmasına olanak sağlayacak” dedi.
Ancak Ukrayna büyük personel kayıplarıyla da karşı karşıya kaldı. Yetkililere göre, Ukrayna doğuda son haftalarda yaşanan şiddetli çatışmalarda günde yaklaşık 200 asker kaybetti.
Merkezi Virginia’da bulunan düşünce kuruluşu CNA’dan Rus ordusu uzmanı ve program başkanı Michael Kofman, "Genel olarak, Donbas'taki yerel askeri denge Rusya'dan yana ancak uzun vadeli eğilimler hala Ukrayna'dan yana" dedi. "Ancak, bu tahmin Batı'nın sürekli askeri yardımına bağlı ve sonuçların öngörülmesi anlamına gelmiyor. Bu muhtemelen uzun süreli bir savaş olacak" dedi.