Diyarbakır İzlenimleri 4: Diyarbakır Siyasal ve Sosyal Araştırmalar Merkezi SAMER, “Kürt Sorununun Çözüm Sürecinde Algı ve Beklentiler” başlıklı bir rapor yayınladı. Rapora göre, temel kimlik Kürtlük, onu Müslümanlık izliyor
DİYARBAKIR —
Çözüm Süreci’ne Doğu ve Güneydoğu Nasıl Bakıyor
Son dönemde yaptığı çalışmalarla adından söz ettiren Diyarbakır Siyasal ve Sosyal Araştırmalar Merkezi (SAMER), “Kürt Sorununun Çözüm Sürecinde Algı ve Beklentiler” başlıklı bir rapor hazırladı. Diyarbakır, Şanlıurfa, Batman, Van, Adıyaman başta olmak üzere Doğu ve Güneydoğu Anadolu’daki 16 ilde 3433 kişiyle görüşen SAMER’in bulguları oldukça çarpıcı.
Samer’in sorularını yanıtlayanların %80’inin aylık geliri 1600 liranın altında. Bu dağılım bölgenin sosyo-ekonomik yapısını neredeyse bire bir yansıtıyor.
Araştırmaya katılanların %82,2’si kendisini Kürt olarak tanımlıyor. Araştırma grubunun önemli bir bölümü ise dini kimliğini öne çıkarıyor. Bunların %36,7’si kendisini Müslüman, %,14,6’sı Şafi, %3,7’si Hanefi, %2’si Alevi olarak tanımlıyor. Araştırmaya katılanların yalnızca %5,5’i Türk olduğunu söylerken Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığına vurgu yapanlar %5,7’de kalmış.
SAMER’in araştırmasına katılanların %71,4’ü Kürtçe’nin Kırmançi, %2,9’u ise Zazaki lehçesini aile içinde konuşulan dil olarak belirtiyor. Türkçe konuşanların oranı %23 iken anadili Arapça olanlar ise %2,8. Burada şunu belirtmekte fayda var, özellikle Tunceli civarında yaşayan ve Zazaca konuşan Aleviler, ne kendilerini Kürt, ne de dillerini Kürtçe’nin lehçesi olarak görüyor.
SAMER’in araştırmasına katılanların profili, yanıtları doğru değerlendirmek açısından önemli. Gelelim araştırmada yer alan bulgulara!
16 kent merkezinden belirlenen örneklem grubunun %64,2’sine göre, Türkiye’nin en önemli sorunu, Kürt Sorunu. Kürt Sorunu’nu, %26 ile işsizlik, %4,3 ile yoksulluk, %1,9 ile ekonomi ve %1,3 ile kadına yönelik şiddet takip ediyor.
‘Kürtler’in temsilcisi Öcalan’
Rapor, Başbakan Erdoğan tarafından başlatılan Abdullah Öcalan’ın devreye girmesiyle ivme kazanan “çözüm süreci”nin bölgede ciddi destek bulduğunu gösteriyor. Araştırmaya katılanların %74,4’ü son dönemde Kürt meselesinin çözümüne ilişkin bir takım olumlu gelişmeler yaşandığını söylüyor. Yine deneklerin, %76’sı, Abdullah Öcalan’ı Kürtler’in temsilcisi olarak kabul ediyor. Bu soruya yanıt verenlerin %10’u Öcalan’ın temsilci olmasını reddederken %14’ü ise fikir beyan etmemiş.
SAMER deneklere Türkiye’nin önemli siyasi aktörlerini ne denli güvenilir bulup bulmadıklarını da sormuş. Buna göre,çözüm sürecinde en güvenilir isim %74,7 ile Abdullah Öcalan. Onu %72,6 ile DTK eş başkanları Ahmet Türk ve Aysel Tuğluk, %71,2 ile BDP eş genel başkanları Selahattin Demirtaş ve Gülten Kışanak takip ediyor.
Gül, Erdoğan’dan daha güvenilir
Deneklerin %53,8’i Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ü güvenilir bulurken Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’a da Gül’e yakın bir oranda (%53,1) destek gelmiş. CHP ve MHP’nin liderleri ise ankete katılanlar tarafından neredeyse hiç güvenilir bulunmuyor. Ankete katılanlar CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nu sadece %4,4 oranında güvenilir bulurken MHP lideri Devlet Bahçeli’ye güvenenler %3’le ana muhalefet liderine güvenenlerden bile az.
Elde edilen yanıtlara göre araştırma grubunun %55,8’i PKK’nin silahlı güçlerini sınır dışına çıkarması için hükümetin gerekli adımları atacağını düşünürken, %20’si hükümet tarafından gerekli adımların atılmayacağı görüşüne sahip.
Yarın KCK Yürtüme Kurulu Başkanı Murat Karayılan’ın PKK’nın silahlı güçleri sınır dışına çıkarması için bir takvim açıklaması bekleniyor. Peki bu konuda hükümet gerekli adımları atacak mı? Araştırma grubunun %53,8’i hükümetin Kürt sorununun çözümüne dair somut projeleri olduğunu düşünüyor. %22,7 ise hükümetin somut projesi olmadığı görüşünde.
Anadilde eğitim olmazsa olmaz
BDP-DTK-KCK sözcülerinin ittifakla üzerinde durdukları altı konu olan, Kürtler’in statüsü, anadilde eğitim, Kürtçe’nin resmi dil olması, demokratik özerklik, genel af ve Abdullah Öcalan’ın serbest bırakılması araştırma grubu tarafından da ciddi bir biçimde destekleniyor. Deneklerin %87,4’ü anadilde eğitimin müzakere sürecinde yer almasını istiyor. Bu altı başlık arasında en düşük oranı %77,4 ile Abdullah Öcalan’ın özgürlüğü alıyor.
Başkanlık Sistemi bölgede tam olarak bilinmiyor
Araştırmada deneklere başkanlık sistemiyle ilgili görüşleri de sorulmuş. Grubun %57,5’i “Başkanlık Sistemi”nin ne olduğunu bilmiyor. Başkanlık sisteminin ne olduğunu bilenler arasında (%42,5) başkanlık sistemine destek verenlerin oranı %60,3’e çıkıyor. %32,5 ise başkanlık sistemine karşı çıkıyor.
30 yıllık çatışma sürecinden sonra Kürtler ve Türkler birlikte yaşayabilir mi? SAMER’in bu sorusuna evet yaşayabilir diyenlerin oranı %86,5. Aksi yönde görüş bildirenler ise %9,1’de kalmış.
SAMER’in araştırmasının tamamı:
http://www.ssamer.com/UserFiles/896569K%C3%9CRT%20SORUNUNUN%20%C3%87%C3%96Z%C3%9CM%20S%C3%9CREC%C4%B0NDE%20ALGI%20VE%20BEKLENT%C4%B0LER.pdf
Son dönemde yaptığı çalışmalarla adından söz ettiren Diyarbakır Siyasal ve Sosyal Araştırmalar Merkezi (SAMER), “Kürt Sorununun Çözüm Sürecinde Algı ve Beklentiler” başlıklı bir rapor hazırladı. Diyarbakır, Şanlıurfa, Batman, Van, Adıyaman başta olmak üzere Doğu ve Güneydoğu Anadolu’daki 16 ilde 3433 kişiyle görüşen SAMER’in bulguları oldukça çarpıcı.
Samer’in sorularını yanıtlayanların %80’inin aylık geliri 1600 liranın altında. Bu dağılım bölgenin sosyo-ekonomik yapısını neredeyse bire bir yansıtıyor.
TABLO 3. KİMLİĞİNİZİ NASIL TANIMLARSINIZ?
Temel kimlik Kürtlük onu Müslümanlık takip ediyorAraştırmaya katılanların %82,2’si kendisini Kürt olarak tanımlıyor. Araştırma grubunun önemli bir bölümü ise dini kimliğini öne çıkarıyor. Bunların %36,7’si kendisini Müslüman, %,14,6’sı Şafi, %3,7’si Hanefi, %2’si Alevi olarak tanımlıyor. Araştırmaya katılanların yalnızca %5,5’i Türk olduğunu söylerken Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığına vurgu yapanlar %5,7’de kalmış.
GRAFİK 12. AİLEDE KONUŞULAN DİL
Bölge halkı hangi dilleri konuşuyor?SAMER’in araştırmasına katılanların %71,4’ü Kürtçe’nin Kırmançi, %2,9’u ise Zazaki lehçesini aile içinde konuşulan dil olarak belirtiyor. Türkçe konuşanların oranı %23 iken anadili Arapça olanlar ise %2,8. Burada şunu belirtmekte fayda var, özellikle Tunceli civarında yaşayan ve Zazaca konuşan Aleviler, ne kendilerini Kürt, ne de dillerini Kürtçe’nin lehçesi olarak görüyor.
SAMER’in araştırmasına katılanların profili, yanıtları doğru değerlendirmek açısından önemli. Gelelim araştırmada yer alan bulgulara!
16 kent merkezinden belirlenen örneklem grubunun %64,2’sine göre, Türkiye’nin en önemli sorunu, Kürt Sorunu. Kürt Sorunu’nu, %26 ile işsizlik, %4,3 ile yoksulluk, %1,9 ile ekonomi ve %1,3 ile kadına yönelik şiddet takip ediyor.
‘Kürtler’in temsilcisi Öcalan’
Rapor, Başbakan Erdoğan tarafından başlatılan Abdullah Öcalan’ın devreye girmesiyle ivme kazanan “çözüm süreci”nin bölgede ciddi destek bulduğunu gösteriyor. Araştırmaya katılanların %74,4’ü son dönemde Kürt meselesinin çözümüne ilişkin bir takım olumlu gelişmeler yaşandığını söylüyor. Yine deneklerin, %76’sı, Abdullah Öcalan’ı Kürtler’in temsilcisi olarak kabul ediyor. Bu soruya yanıt verenlerin %10’u Öcalan’ın temsilci olmasını reddederken %14’ü ise fikir beyan etmemiş.
SAMER deneklere Türkiye’nin önemli siyasi aktörlerini ne denli güvenilir bulup bulmadıklarını da sormuş. Buna göre,çözüm sürecinde en güvenilir isim %74,7 ile Abdullah Öcalan. Onu %72,6 ile DTK eş başkanları Ahmet Türk ve Aysel Tuğluk, %71,2 ile BDP eş genel başkanları Selahattin Demirtaş ve Gülten Kışanak takip ediyor.
Gül, Erdoğan’dan daha güvenilir
Deneklerin %53,8’i Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ü güvenilir bulurken Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’a da Gül’e yakın bir oranda (%53,1) destek gelmiş. CHP ve MHP’nin liderleri ise ankete katılanlar tarafından neredeyse hiç güvenilir bulunmuyor. Ankete katılanlar CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nu sadece %4,4 oranında güvenilir bulurken MHP lideri Devlet Bahçeli’ye güvenenler %3’le ana muhalefet liderine güvenenlerden bile az.
GRAFİK 31. PKK’NİN SİLAHLI GÜÇLERİNİ SINIR DIŞINA CIKARMASI İÇİN HÜKÜMETİN GEREKLİ ADIMLARI ATACAĞINI DÜŞÜNÜYOR MUSUNUZ?
Elde edilen yanıtlara göre araştırma grubunun %55,8’i PKK’nin silahlı güçlerini sınır dışına çıkarması için hükümetin gerekli adımları atacağını düşünürken, %20’si hükümet tarafından gerekli adımların atılmayacağı görüşüne sahip.
Yarın KCK Yürtüme Kurulu Başkanı Murat Karayılan’ın PKK’nın silahlı güçleri sınır dışına çıkarması için bir takvim açıklaması bekleniyor. Peki bu konuda hükümet gerekli adımları atacak mı? Araştırma grubunun %53,8’i hükümetin Kürt sorununun çözümüne dair somut projeleri olduğunu düşünüyor. %22,7 ise hükümetin somut projesi olmadığı görüşünde.
Anadilde eğitim olmazsa olmaz
BDP-DTK-KCK sözcülerinin ittifakla üzerinde durdukları altı konu olan, Kürtler’in statüsü, anadilde eğitim, Kürtçe’nin resmi dil olması, demokratik özerklik, genel af ve Abdullah Öcalan’ın serbest bırakılması araştırma grubu tarafından da ciddi bir biçimde destekleniyor. Deneklerin %87,4’ü anadilde eğitimin müzakere sürecinde yer almasını istiyor. Bu altı başlık arasında en düşük oranı %77,4 ile Abdullah Öcalan’ın özgürlüğü alıyor.
Başkanlık Sistemi bölgede tam olarak bilinmiyor
Araştırmada deneklere başkanlık sistemiyle ilgili görüşleri de sorulmuş. Grubun %57,5’i “Başkanlık Sistemi”nin ne olduğunu bilmiyor. Başkanlık sisteminin ne olduğunu bilenler arasında (%42,5) başkanlık sistemine destek verenlerin oranı %60,3’e çıkıyor. %32,5 ise başkanlık sistemine karşı çıkıyor.
30 yıllık çatışma sürecinden sonra Kürtler ve Türkler birlikte yaşayabilir mi? SAMER’in bu sorusuna evet yaşayabilir diyenlerin oranı %86,5. Aksi yönde görüş bildirenler ise %9,1’de kalmış.
SAMER’in araştırmasının tamamı:
http://www.ssamer.com/UserFiles/896569K%C3%9CRT%20SORUNUNUN%20%C3%87%C3%96Z%C3%9CM%20S%C3%9CREC%C4%B0NDE%20ALGI%20VE%20BEKLENT%C4%B0LER.pdf