Rusya’nın Harkiv cephesinde ilerlemesinin ardından Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski ile bazı NATO müttefiklerinin, “Kiev'in Rusya'ya saldırmak için Batı silahlarını kullanmasını engelleyen kısıtlamaların kaldırılması yönünde” çağrılar artıyor.
NATO Dışişleri Bakanları, Ukrayna’ya yapılacak silah yardımının hızlandırılmasını görüşmek üzere, Çek Cumhuriyeti’nin başkenti Prag’da gayrıresmi toplantı için biraraya geldi.
Your browser doesn’t support HTML5
Stoltenberg: “Ukrayna'nın NATO müttefiklerinden aldığı silahlara ilişkin kısıtlamaları gözden geçirmenin vakti geldi”
Blinken ve Fidan görüştü
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ve Dışişleri Bakanı Hakan Fidan da toplantıya katılıyor. Blinken ve Fidan çalışma akşam yemeğinden önce biraraya geldi.
Türk diplomatik kaynaklarına göre, İsrail ile Hamas arasındaki ateşkes müzakereleri ve iki devletli çözüm süreci ile Ukrayna’daki durumun değerlendirilmesinin yanısıra, NATO’yu ilgilendiren diğer konular da ele alındı.
Edinilen bilgiye göre Türk tarafı Suriye’deki son gelişmelerle ilgili görüşlerini de aktardı; bazı Afrika ülkelerindeki çatışmalar ve ihtilafların çözümüne dair görüş alışverişinde bulunuldu.
ABD Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada da Blinken ve Fidan'ın, Gazze'de rehinelerin serbest bırakılmasını güvence altına alan bir ateşkes anlaşmasına varılması çabalarının yanısıra Gazze'ye insani yardımın arttırılmasının ve bölgesel istikrarsızlığın önlenmesinin önemini ele aldığı kaydedildi.
Suriye, Ukrayna ya da Afrika'ya değinilmeyen açıklamada, "İkili ayrıca Kafkasya bölgesinde barış ve refahın desteklenmesine yönelik fırsatları da ele aldı" denildi.
NATO’nun 75. yıl zirvesine hazırlık toplantıları
Bugün çalışma akşam yemeğiyle başlayacak iki günlük toplantıda, Dışişleri Bakanları 9-11 Temmuz tarihleri arasında yapılacak NATO Zirvesi’ne de hazırlanacak. Ancak Kiev'in, Rusya'ya saldırmak için NATO müttefiklerinin gönderdiği silahları kullanmasına izin verilmesi için bastırması ve bu konuda müttefiklerin bölünmesi konusunun, ana gündem maddelerinin önüne geçmesi bekleniyor.
Ukrayna, başta ABD olmak üzere destekçilerine, sağladıkları uzun menzilli silahları Rusya topraklarındaki hedefleri vurmak için kullanmasına izin vermeleri konusunda baskı yapıyor.
Stoltenberg’den “gözden geçirelim” çağrısı
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, haftasonundan bu yana müttefiklere, “Rusya’nın cephedeki pozisyonu değişti. Biz de bu değişime göre yeni kararlar almalıyız” çağrısı yaptı.
Stoltenberg, “Ukrayna’ya silah veriyoruz ancak bu silahları Rusya topraklarında kullanmasına izin vermiyoruz. Rusya da cephede bunu çok iyi kullanıyor. Ukrayna’ya silah verip, ‘bunları Rusya topraklarında kullanamazsın’ demek, Ukrayna’nın bir elini arkadan bağlamak ve savunmasını zayıflatmak anlamına gelir. Müttefiklerin verdikleri silahların kullanımına ilişkin kısıtlamaları yeniden gözden geçirmesinin zamanı geldi” dedi.
İkiye bölünen NATO müttefiklerinden İngiltere, Hollanda, İsveç, Norveç ve Baltık ülkeleri, Kiev'in silahlarını Rusya'daki askeri hedefleri vurmak için kullanma hakkına sahip olduğunu söylüyor.
Ancak ABD, Almanya ve İtalya, böyle bir kararın NATO’yu Moskova ile doğrudan çatışmaya daha da yaklaştıracağı korkusuyla, buna izin vermiyor.
Macron ve Scholz ayrı cephede
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Salı günü Berlin’de Almanya Başbakanı Olaf Scholz ile düzenledikleri ortak basın toplantısında, “Rusya’nın, Ukrayna'nın sınırı ötesindeki Rus topraklarından saldırı düzenlemek için kullanılan askeri üslerin etkisiz hale getirmesine izin verilmesi gerektiğini” söyledi.
İlgili Haberler Macron’un tarihi Almanya ziyaretinde Paris ve Berlin arasında yakınlaşma sinyalleri“Macron’un bu açıklamasını temkinli bir dille yatıştıran bir üslup kullandığı” dile getirilen Almanya Başbakanı Olaf Scholz, “Ukrayna'nın uluslararası hukuka uygun hareket etmesi gerektiğini ve Berlin'in zaten Rusya'yı vurabilecek silahlar sağlamadığını” söyledi.
Beyaz Saray ise Başkan Joe Biden’ın, Ukrayna'nın Rusya'ya saldırmak için ABD silahlarını kullanmasına hâlâ karşı olduğunu açıkladı.
Ancak Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Avrupa’daki temasları sırasında yaptığı açıklamada, bu stratejinin değişebileceğini ima etti.
Moskova’dan sert tepki
Bu arada Moskova, NATO içindeki bu tartışmalara sert yanıt verdi. Cumhurbaşkanı Vladimir Putin, Batılı ülkelerin Ukrayna'nın bu silahları kullanmasına onay vermesi durumunda, “bu davranışın ciddi sonuçları olacağı” uyarısında bulundu.
İlgili Haberler Putin: “Küresel bir çatışma mı isteniyor?”Kremlin sözcüsü Dimitri Peskov da bu sabah yaptığı açıklamada, “NATO üyesi ülkeler, ABD ve Avrupa'nın başkentlerinde son günlerde ve haftalarda yeni bir gerilim tırmanışa geçiyor" dedi.
Çek Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Jan Lipavski, “Endişeleri anlıyorum, oldukça uzakta kullanılabilecek silah sistemlerinin bulunduğunu anlıyorum. Fakat uluslararası alanda da bu konuda ilerlediğimizi hissediyorum” dedi.
Ukrayna’ya silah yardımı için mali destek paketi
NATO müttefikleri Kiev’e verilen silahlara sınırlama konusunun yanısıra, Ukrayna'ya silah yardımını arttırıp hızlandıracak yeni bir destek paketi hazırlamaya çalışıyor.
Washington zirvesinde Ukrayna’ya tam üyelik konusunda somut ilerleme ihtimalinin uzak olduğunu açıkça dile getiren müttefikler, bunun yerine Kiev’e gelecekte ne kadar yardım yapacaklarına dair “açık ve çok yıllı taahhütlerde” bulunmayı öneriyor.
Ukrayna’ya beş yıllık süre için 100 milyar Euro (108 milyar dolar) destek geçen ay açıklandı; ancak bu rakamın kapsamı ve detayları hakkında net bir bilgi verilmedi. Bu konudaki tartışmalar devam ediyor.
İlgili Haberler Ukrayna ve Belçika 30 adet F-16 içeren 1 milyar dolarlık askeri yardım anlaşması açıkladıDışişleri Bakanları toplantısına evsahipliği yapan Çek Cumhuriyeti, Kiev’e Haziran ayında 50 bin ile 100 bin arasında mermi yardımı yapacaklarını açıkladı.
Çek hükümetinin Ukrayna'nın yeniden inşasından sorumlu elçisi Tomas Kopecni, bu sevkiyatın, Kiev için Avrupa dışından mühimmat satın almayı amaçlayan Çek girişiminin bir parçası olduğunu söyledi.
Kopecni, Çek Cumhuriyeti'nin yanısıra Kanada, Danimarka, Almanya, Hollanda ve Portekiz'in de ilk aşamada 500 bin mermi alımı için 1,7 milyar Euro katkıda bulunduğunu açıkladı. NATO müttefiki 10 ülke ile de müzakerelerin sürdüğünü belirtti.
Kopecni, Ukrayna'nın Rusya'ya karşı “dengeyi korumak için" önümüzdeki iki yıl boyunca ayda 200 binden fazla mermiye ihtiyaç duyduğunu kaydederek, “Bu da yılda 7- 10 milyar Euro arasında para demek. Şimdiye kadar elde edilen veya vaat edilen 500 bin mermi, iki buçuk ay boyunca yeterli olacak” dedi.
Silah transferi organizasyonu NATO’ya geçiyor
Bakanların görüşeceği bir başka konu da, ABD seçimlerinde yönetimin değişmesi ihtimaline karşı, Ukrayna’ya yapılacak silah tedariki organizasyonu sorumluluğunun, “Washington’dan NATO karargahına geçmesi”.
Daha önce Ukrayna temas grubu aracılığıyla bu sorumluluğu ABD üstlenirken, şimdi bu sorumluluğu NATO yönetimi devralacak.
NATO böyle bir devrin, Rusya'yı kışkırtacağı endişesiyle silah teslimatına müdahil olmaktan uzak duruyordu.
Ancak müttefikler gelecekteki teslimatların “Donald Trump'ın ABD başkanlığına olası dönüşü” ihtimali üzerine, merkeze alınmasının daha güvenli olacağını düşünüyor.
İlgili Haberler Blinken’dan Rusya'nın etkisine karşı koymak için Ukrayna’ya destek, Moldova'ya yardım açıklamasıAncak bir grup müttefik de bunun daha fazla bürokrasi getireceğinden ve teslimatları daha da geciktireceğinden endişe ediyor.
Başkan Biden’dan Fransa’ya ilk resmi ziyaret
Öte yandan Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Ukrayna'daki Fransız ve Avrupalı eğitimcilerin biraraya gelerek, “gönüllüler koalisyonu” kurması ve özellikle Batılı silahların kullanılması konusunda Ukrayna topraklarında, Ukrayna askerlerini eğitmek için bir birlik oluşturulması için çalışıyor.
İkinci Dünya Savaşı sırasındaki Normandiya Çıkarması’nın (D-Day) 80’inci yıldönümü törenleri için, başta ABD Başkanı Joe Biden ve Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenski olmak üzere, NATO liderlerini 6 Haziran’da Fransa’ya davet eden Macron, bu girişimini olgunlaştırarak, burada Biden ve Zelenski’ye sunmayı planlıyor.
Elysee Sarayı’ndan yapılan açıklamada, ABD Başkanı Joe Biden ve eşi Jill Biden, 8 Haziran'da Paris'te Emmanuel Macron tarafından Elysee Sarayı’nda kabul edilecek. Cumhurbaşkanlığı, bunun ABD liderinin Fransa'ya yaptığı "ilk resmi ziyaret" olduğuna da dikkat çekti.
Açıklamada, “Avrupa'nın kurtuluşundan 80 yıl sonra kıtada savaş geri dönerken, iki lider Ukrayna'ya verilecek sürekli ve uzun vadeli desteği tartışacak” denildi.