Meclis Başkanlığı seçiminde bugün ilk tur oylama gerçekleşecek ancak AKP, CHP, MHP ve HDP’nin kendi adayları yönünde oy kullanması ve tek parti ezici çoğunluğu olmadığı her dönemde olduğu gibi ilk iki turda sonuç çıkmaması bekleniyor. TBMM Eski Başkanı Ömer İzgi, Amerika’nın Sesi’ne, muhalefette ortak hareket olmazsa 4.turda AKP’nin adayını seçtireceğini belirterek, “Muhalefet olacaklarını da tahmin etmiyorum. Halen muhalefet değiller ki AKP’nin karşısında muhalefet oluşturmuş değiller. Her parti ayrı yönde hareket ediyor” dedi.
TBMM Genel Kurulu’nda bugün saat 15.00’te Başkan seçimi için ilk oylama turu yapılacak. Öncesinde siyasi partiler adaylarını ilan etmesiyle birlikte olası koalisyon hükümetleri senaryolarıyla adaylarca yapılan lider ziyaretleri gündemi meşgul etti. Bugün AKP’den İsmet Yılmaz, CHP’den Deniz Baykal, MHP’den Ekmeleddin İhsanoğlu ile HDP’den Dengir Mir Mehmet Fırat, Meclis Başkanlığı için yarışacak. O yarışta, Geçici Başkan sıfatı nedeniyle oturumu yönetecek Deniz Baykal, oy kullanmayacağını açıkladı.
Adaylar ile siyasi partilerden destek ziyaretleri sırasında kuşkusuz en dikkat çekici gelişme ise, geçen yıl Cumhurbaşkanlığı seçiminde HDP Eş Başkanı Selahattin Demirtaş ile görüşmüş olan Ekmeleddin İhsanoğlu’nun, HDP’yi ziyaret etmemesi oldu. MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, son olarak Meclis’te hemen yan tarafındaki HDP sıraları için ‘flu’ demişti. Ancak TBMM Başkanı olarak tüm partiler arasında gerektiğinde uzlaşı sağlamakla sorumlu bir makama aday İhsanoğlu’nun, Bahçeli’nin HDP’ye yaklaşımı doğrultusunda takındığı tavır tartışma yarattı.
Bir başka tartışma ise, AKP’nin halen Milli Savunma Bakanlığı koltuğundaki İsmet Yılmaz’ın adayı göstermesi nedeniyle mevcut. CHP Grup Başkanvekili Levent Gök, Yılmaz’ın seçim için bakanlık görevinden istifa etmesi gerektiğini açıkladı.
Meclis’te gizli oylama ile gerçekleşecek seçim süreci en geç 2 Temmuz Perşembe günü sona erecek. Bugünkü ilk turda Başkan seçimi için en az 367 milletvekili oyu aranacak. İkinci turda, yine en az 367 oy aranırken; üçüncü turda salt çoğunluk yani 276 oy yeterli olacak. Eğer seçim son tura kalırsa; en fazla oy alan iki aday yarışacak ve en çok oyu alan Başkan seçilmiş olacak.
Bugünkü seçime dair TBMM’deki eski seçim süreçlerindeki gelişmeler incelendiğinde, sandalye dağılımında tek parti ezici çoğunluğu olmadığı takdirde sonuç 4’ncü tura kalmış görünüyor. AKP döneminde 2002’de Bülent Arınç 369 oyla ilk turda seçildi ancak ikinci seferinde 2004’te ise üçüncü turda 381 oyla başkan oldu. 2007’de Köksal Toptan 450 oyla ilk turda seçildi. Mehmet Ali Şahin ve son olarak Cemil Çiçek’in seçiminde AKP’nin çoğunluğunun yeterli olduğu üçüncü turda seçim sonuçlandı.
Amerika’nın Sesi, Meclis’te sandalye dağılımı itibariyle koalisyon tablosu olan dönemlerde seçilmiş eski başkanlar ile görüştü. Eski Başkanlardan Mustafa Kalemli, ABD’de olduğu için sorularımızı yanıtlama imkanı olmadı.
İzgi: ‘Muhalefet, muhalefet olamazsa’
MHP milletvekili iken 18 Ekim 2000’de DSP-ANAP-MHP koalisyon hükümeti döneminde 4. turda seçilen Ömer İzgi ise, şimdiki ilk tur için şunları dile getirdi:
“Yarınki (bugünkü) seçimde hiç bir şey olmaz. Bu seferki TBMM Başkanlığı seçimi ilginç gelişmelere gebe. Eskiden süreç daha belli olurdu. Süreçte, AKP açısından kendi adaylarını seçimini sağlamak gündemlerinde. Diğer taraftan AKP’nin adayı dışında yarın (bugün) ciddi bir sonuç ortaya çıkarsa demek ki o AKP ile o parti arasında veya o adayın partisi ile destekleyen parti arasında bir koalisyon görüşmesi var demektir. Eğer AKP’nin kendi oyları az olursa seçim 4. tura kalmaz. Ama ben buna ihtimal vermiyorum. Yarın (bugün) herkes kendi partisi için oy kullanacaktır. Durum 3’ncü turda belli olacaktır.”
Your browser doesn’t support HTML5
Ömer İzgi'yle söyleşi
TBMM’nin 21. Başkanı İzgi, kendi seçiminde DSP ile MHP’nin ortak adayı olduğunu ancak her iki parti sandalye sayısından daha az oy aldığını anımsattı. ANAP’ın o dönem aday Murat Başesgioğlu’nun adayı ile yarıştığını kaydeden İzgi, o günkü Meclis aritmetiğinde kilit parti olan DYP’den en az 31 oy alarak sadece 2 oy farkla başkan seçildiğini söyledi.
Meclis’te mevcut yüzde 60 oranındaki muhalefet varlığına rağmen eğer AKP’nin adayı seçilirse bunun anlamını sorduğumuz Ömer İzgi, “Muhalefet olamazlarsa böyle olacaktır. Muhalefet olamazlarsa normal dediğiniz (AKP’nin adayı Yılmaz’ın seçilmesi). Muhalefet olacaklarını da tahmin etmiyorum. Halen muhalefet değiller ki AKP’nin karşısında muhalefet oluşturmuş değiller. Her parti ayrı yönde hareket ediyor. Ama muhalefet tavrı olup olmayacağı 3. turda belli olur” dedi.
Bu eleştirisiyle MHP açısından özel bir şey söylemediğini kaydeden İzgi, MHP’nin kendi seçmen yapısına göre, seçim vaatlerine göre ve tabii ana iskeletindeki hassasiyetleri yönünde tavır takındığını söyledi.
Sezgin: ‘AKP’li olursa muhalefet başarısız olur’
TBMM’nin 18. Başkanı İsmet Sezgin ise, Ekim 1995’te 4. turda 230 oyla seçilebilmişti. Meclis aritmetiği açısından ilk iki turda başkan seçilmesini beklemediğini kaydeden Sezgin, Amerika’nın Sesi’ne, şu anda strateji oynandığını belirterek, koalisyon hesaplarıyla takınılacak tavrın 3. turda ortaya çıkacağını söyledi.
Your browser doesn’t support HTML5
İsmet Sezgin'le söyleşi
Meclis’te 4. turda seçim sonucu beklediğini kaydeden Sezgin, “Başkan AKP’den olursa son 13 yıldır yönetildiği gibi yönetim olur. Ama mutlaka değişim olması gerektiğini düşünüyorum. Mutlaka Meclis’e yeni bir ruh verilmeli. Adeta yeni bir başlangıç olmalı. Muhalefet yüzde 60 oya sahip. Mutlaka yüzde 60 oy birleştirilmeli. Eğer AKP, hükümet işbirliğine giderse aralarındaki anlaşmaya göre muhalefetten de seçim olabilir” dedi.
Sezgin, “Eğer başkan muhalefetten seçilmezse sonuç muhalefet açısından başarısızlık anlamına mı gelir?” sorumuza karşılık, “Mutlaka başarısızlık anlamına gelir. Şimdi Meclis’e 4 parti geldi. 3 muhalefet partisi oyları fazla iken birbirleriyle anlaşamazlarsa siyasetin denge, anlaşma ve özveri olduğunu bilememektir” yanıtını verdi.
Çetin: ‘En şanslı Deniz Baykal’
TBMM’nin 20. Başkanı Hikmet Çetin, Ekim 1997’de 4. turda 373 oyla seçilmişti. Amerika’nın Sesi’ne şimdiki süreci değerlendiren Çetin, “perde gerisinde uzlaşma yoksa 4.tura kalır” görüşünü dile getirdi. Çetin, “Eğer herhangi bir uzlaşma olmazsa ben en şanslı Deniz Baykal’ı görüyorum. 3. Turda AKP, HDP’nin adayına taktik olarak 60-70 oy verip ikinci sıraya yükseltmezlerse büyük olasılıkla Deniz Baykal seçilecek. Adaylar arasında en deneyimli ve geçmişi bakımından uzun yıllar parlamenterlik yapmış isim” diye konuştu.
Bu arada Ekmeleddin İhsanoğlu’nun, HDP’yi ziyaret etmemesini de yorumlayan Çetin, “O çatışmayı, o dili devam ettiremezsiniz. Yanlış bir davranış. Karşınızdaki sizinki kadar milletvekili olan bir parti. Yok saydığınız zaman Meclis Başkanlığı yapamazsınız” dedi.
24 başkan geldi, geçti
TBMM tarihinde, Abdülhalik Renda 11 yıl 5 ay ile en uzun sureli ve 2 ay 5 gün ile İsmet Sezgin en kısa sureli TBMM Başkanı oldu. Mustafa Kemal Atatürk'ün 3 yıl 6 ay yaptığı Meclis Başkanlığı görevi yapmış isimler şöyle:
“Ali Fethi Okyar 1 yıl, Kazım Özalp 10 yıl 4 ay, Abdülhalik Renda 11 yıl 5 ay, Kazım Karabekir 1 yıl 5 ay, Ali Fuat Cebesoy 9 ay, Şükrü Saraçoğlu 1,5 yıl, Refik Koraltan 10 yıl, Fuat Sirmen 4 yıl, Ferruh Bozbeyli 5 yıl, Sabit Osman Avcı 3 yıl, Kemal Güven 3 yıl 6 ay, Cahit Karakaş 2 yıl 10 ay, Necmettin Karaduman 4 yıl, Yıldırım Akbulut 3 yıl 4 ay, İsmet Kaya Erdem 2 yıl, Hüsamettin Cindoruk 4 yıl, İsmet Sezgin 2 ay 5 gün, Mustafa Kalemli 1 yıl 8 ay, Hikmet Çetin 1,5 yıl, Ömer İzgi 2 yıl, Bülent Arınç 4 yıl 9 ay, Köksal Toptan 2 yıl, Mehmet Ali Şahin 1 yıl 11 ay ve Cemil Çiçek 3 yıl 11 ay.”