Çinli video paylaşım platformu TikTok, ulusal güvenlik gerekçesiyle kapatılmasını öngören yasanın Pazar günü yürürlüğe girmesinden hemen önce Cumartesi geç saatlerde 170 milyon Amerikalı kullanıcısına erişimini kesti. Donald Trump ise ABD Başkanı olarak göreve başlamasından bir gün önce, kendi sosyal medya platformu Truth Social’da “TIKTOK'U KURTARIN!” mesajı paylaştı.
Trump Pazar günü yaptığı yeni bir açıklamada da, Pazartesi yemin töreniyle göreve resmen başlamasının ardından imzalayacağı kararnameyle TikTok'un ABD'deki erişimini yeniden canlandıracağını açıkladı. Ancak Trump, popüler sosyal medya uygulamasının en azından yarısının Amerikalı yatırımcıların sahipliğinde olmasını istediğini kaydetti.
Trump daha önceki açıklamasında, Pazartesi günü göreve başladıktan sonra “büyük olasılıkla” TikTok'a yasaktan 90 gün erteleme tanıyacağını söylemişti. TikTok da uygulamaya girmeye çalışan kullanıcıların ekranına paylaştığı mesajda, Trump’ın sözüne atıfta bulundu.
TikTok bu mesajda, “ABD'de TikTok'u yasaklayan bir yasa yürürlüğe girdi. Ne yazık ki bu, TikTok'u şimdilik kullanamayacağınız anlamına geliyor. Şanslıyız ki Başkan Trump göreve gelir gelmez TikTok'u eski haline getirecek bir çözüm üzerinde bizimle birlikte çalışacağını belirtti. Lütfen bizi izlemeye devam edin” dedi.
TikTok, Cumartesi günü geç saatlerde ABD’de Apple ve Google uygulama mağazalarından da kaldırıldı.
Çinli ByteDance firmasının sahibi olduğu TikTok'un, geçici de olsa benzeri görülmemiş bir şekilde kapatılmasının, ABD-Çin ilişkileri, ABD iç siyaseti, sosyal medya pazarı ve uygulamaya ekonomik ve kültürel olarak bağımlı olan milyonlarca Amerikalı üzerinde geniş kapsamlı bir etkiye sahip olacağı düşünülüyor.
ABD daha önce hiçbir büyük sosyal medya platformunu yasaklamamıştı. Kongre tarafından ezici bir çoğunlukla kabul edilen yasa, göreve gelen Trump yönetimine Çin'e ait diğer uygulamaları yasaklama ya da satışını talep etme konusunda geniş yetki veriyor.
Video montaj uygulaması CapCut ve yaşam tarzı uygulaması Lemon8 dahil ByteDance'a ait diğer uygulamalar da Cumartesi günü geç saatlerde ABD uygulama mağazalarında çevrimdışı ve kullanılamaz hale geldi.
Trump NBC kanalına yaptığı açıklamada, “90 günlük uzatma büyük olasılıkla yapılacak, çünkü makul. Eğer bunu yapmaya karar verirsem, muhtemelen Pazartesi günü açıklayacağım” dedi.
Herhangi bir ABD kullanıcısının telefonlarında uygulamaya hala erişip erişemediği net değil, ancak uygulama artık birçok kullanıcısı için çalışmıyor ve bilgisayar üzerinden erişmek isteyen kişiler de, TikTok'un artık çalışmadığına dair aynı mesajla karşılaşıyor.
Tüm Amerikalılar’ın neredeyse yarısını cezbeden, küçük işletmelere güç veren ve çevrimiçi kültürü şekillendiren TikTok, Cuma günü yaptığı açıklamada, Başkan Joe Biden yönetiminin Apple ve Google gibi şirketlere yasak yürürlüğe girdiğinde yaptırımlarla karşılaşmayacaklarına dair güvence vermemesi halinde, Pazar günü ABD’de karanlığa gömüleceği uyarısında bulunmuştu.
Beyaz Saray’dan açıklama, Çin’den tepki
Geçen yıl kabul edilen ve Cuma günü Anayasa Mahkemesi tarafından oybirliğiyle onaylanan yasa uyarınca, platformun, ulusal güvenliğe tehdit oluşturduğu yönündeki endişeleri gidermek için Pazar gününe kadar Çin merkezli ana şirketiyle bağlarını kesmesi veya ABD'deki operasyonunu kapatması gerekiyordu.
Biden yönetimi Cumartesi günü, TikTok konusunda harekete geçmenin yeni yönetime bağlı olduğu mesajını yineledi.
Beyaz Saray Sözcüsü Karine Jean-Pierre yaptığı açıklamada, “Trump yönetimi Pazartesi günü göreve başlamadan önce TikTok veya diğer şirketlerin önümüzdeki birkaç gün içinde harekete geçmesi için bir neden göremiyoruz” dedi.
TikTok, Beyaz Saray'ın açıklamasına ilişkin yorum talebine yanıt vermedi.
Çin’in Washington Büyükelçiliği, ABD'yi, TikTok'u baskı altına almak için devletin gücünü adil olmayan bir tarzda kullanmakla suçladı. Elçilikten bir sözcü, “Çin, meşru haklarını ve çıkarlarını kararlılıkla korumak için gerekli tüm önlemleri alacaktır” dedi.
Alternatif arayışı
Uygulamanın geleceğine ilişkin belirsizlik, çoğunluğu gençlerden oluşan TikTok kullanıcılarını Çin merkezli RedNote dahil bazı alternatiflere yöneltmişti.
Rakip şirketler Meta ve Snap, kullanıcı ve reklam akını olacağını hesaplayan yatırımcıların etkisiyle, yasak öncesinde bu ay hisse fiyatlarının yükseldiğini gördü.
Kullanıcıların dünyanın dört bir yanındaki sunuculardan internete erişmesine olanak tanıyan popüler bir sanal özel ağ ya da kısa adıyla VPN olan olan NordVPN ise “geçici teknik zorluklar yaşadığını” açıkladı.
Google Trends'e göre, ABD'li kullanıcıların TikTok'a erişimini kaybetmesinden sonraki dakikalarda “VPN” için yapılan internet aramalarında büyük artış oldu.
Meta’nın sahibi olduğu Instagram'daki kullanıcılar da, video platformunun e-ticaret kolu olan TikTok Shop'tan satın aldıkları ürünleri almaya devam edip etmeyecekleri konusunda endişelerini ifade ettiler.
TikTok'a bel bağlayan pazarlama firmaları, uygulamanın çalışmaya devam etmesini sağlayacak bir çözümün bulunacağı yönünde aylardır mevcut olan genel kanı sonrası, acil durum planları geliştirme telaşına girdi.
Öte yandan Reuters haber ajansına konuşan bir kaynak, TikTok CEO'su Shou Zi Chew'in ABD başkanlık yemin törenine katılmayı ve Pazar günü Trump'la birlikte mitinge katılmayı planladığını söyledi.
TikTok satılacak mı?
Aralarında beyzbol takımı Los Angeles Dodgers'ın eski sahibi Frank McCourt'un da bulunduğu talipler, analistlerin 50 milyar dolar değerinde olabileceğini tahmin ettikleri hızla büyüyen şirketle ilgilendiklerini ifade ettiler.
Basında çıkan haberlerde Pekin'in TikTok'un ABD operasyonlarını, sosyal medya platformu Twitter’ın sahibi Trump müttefiki Elon Musk'a satma konusunda da görüşmeler yaptığı belirtiliyor; ancak şirket bunu yalanladı.
TikTok’ın planlarını bilen bir kaynakda Reuters'a yaptığı açıklamada, ABD'li arama motoru girişimi Perplexity AI'ın Cumartesi günü ByteDance'e, Perplexity'nin TikTok ABD ile birleşmesi için bir teklif sunduğunu söyledi.
Özel bir şirket olan ByteDance'in yaklaşık yüzde 60'ı BlackRock ve General Atlantic gibi kurumsal yatırımcılara ait. Kurucuları ve çalışanlarının her biri de yüzde 20 paya sahip. ByteDance’in ABD'de 7 binden fazla çalışanı bulunuyor.