Amerikalı siyah folk şarkıcısı Tracy Chapman'ın kendi adını taşıyan ilk albümü “Tracy Chapman” 5 Nisan 1988'de piyasaya çıktığında Amerika, Başkan Ronald Reagan döneminin sonlarına geliyordu.
“Dirty Dancing” filminin soundtrack albümünün, George Michael'ın “Faith”inin ve 17 yaşındaki pop şarkıcısı Tiffany'nin kendi adını taşıyan ilk albümünün listelere egemen olduğu bir dönemde müzik piyasasına adım atan Tracy Chapman, müziğe yepyeni bir tarz ve ses getirmişti.
Boston'daki Tufts Üniversitesi'nde antropoloji eğitimine devam ederken üniversiteden arkadaşı sinema ve müzik yapımcısı Brian Koppelman tarafından keşfedilen Chapman'ın albümünün ilk single'ı “Fast Car,” kısa sürede listelerde yükselmeye başlamıştı.
Yoksulluk, umutsuzluk ve alkolizm sarmalında küçük bir kasabaya sıkışıp kalan, daha iyi bir hayat arayışına giren ancak babasını terk eden annesiyle aynı kaderi paylaşan genç bir kadının hüzünlü öyküsünü anlatan şarkı, tıpkı 1988'de olduğu gibi günümüzde de toplumun birçok kesimine hitap ediyor.
Tracy Chapman'ın 11 Haziran 1988'de o dönemde hapiste bulunan Güney Afrikalı lider Nelson Mandela'nın 70'inci doğumgününü kutlamak amacıyla Londra'daki Wembley Stadyumu'nda düzenlenen konsere, hastalanan Stevie Wonder'ın yerine katılması sonrasındaysa “Fast Car”, Billboard Hot 100 listesinde 6'ncı sıraya kadar yükselmişti.
Chapman, 1989'da “Fast Car” ile “En İyi Kadın Pop Vokal”, “En İyi Yeni Sanatçı” ve “En İyi Folk” dallarında Grammy ödülü almıştı.
2011'de “Britain's Got Talent” yarışmasına katılan Michael Collings'in yorumuyla İngiltere Singles List'inde 4'üncü sıraya kadar yükselen şarkı, Justin Bieber, Sam Smith ve Khalid tarafından da seslendirildi.
Şimdiyse “Fast Car,” 35 yıl aradan sonra Amerikan popüler kültürüne yepyeni bir yorumla hızlı ve tartışmalı bir giriş yaptı.
Günümüz Amerikan Country müziğinin en ünlü isimlerinden 33 yaşındaki Luke Combs, geçtiğimiz Mart ayında piyasaya sürdüğü son albümü “Gettin' Old”da “Fast Car”ı yeniden yorumladı.
Combs'un Country tınılarıyla yorumladığı şarkı büyük bir sürpriz yaptı ve Temmuz ayı başında Billboard'un Country Airplay listesinde 1 numaraya yükseldi.
Combs'un “Fast Car” yorumu Country müziği listelerinde birinci sıraya oturmakla kalmadı, aynı zamanda Chapman'ın 1988'de 6'ncılığa kadar ilerlediği Billboard Hot 100 listesinin de zirvesine tırmandı. Böylelikle Tracy Chapman, Country müziği listesinin zirvesine oturan ilk siyah kadın şarkı yazarı oldu.
Luke Combs, aslında “Fast Car”ı uzun yıllardır canlı performanslarında ve konserlerinde dinleyicileriyle buluşturuyordu.
Şarkının cover versiyonundan elde ettiği gelirden Chapman'a şimdiye kadar 500 bin dolar telif hakkı ücreti ödeyen Combs, “Fast Car”ın kendisi için özel bir önemi olduğunu her fırsatta dile getiriyor.
Country müziğin günümüzdeki en ünlü isimlerinden Luke Combs
Combs, Instagram'da paylaştığı bir videosunda, “Babam kamyonetimize bindiğimizde teybe bir kaset koyardı, bütün albümü çok severdim ama özellikle bir şarkı benim için öne çıkardı, adı 'Fast Car'dı. Bu şarkının anlamı benim için çok büyük, bana hep babamı ve birlikte geçirdiğimiz zamanları hatırlatıyor. Gitar çalmayı öğrenir öğrenmez de 'Fast Car'ı çalmaya başlamıştım” diyor.
Uzun yıllardır gözlerden uzak bir hayat süren Tracy Chapman ise bir süre önce sessizliğini bozdu ve ikonik şarkısının yepyeni bir nesille Luke Combs sayesinde buluşmasından ve Country müzik listesinin en tepesine oturan ilk siyah kadın şarkı yazarı ünvanını almaktan duyduğu memnuniyeti dile getirdi.
Billboard dergisi aracılığıyla bir açıklama yapan Chapman, “Kendimi asla Country listelerinde bulmayı beklemiyordum, ama burada olmaktan onur duyuyorum. Luke ve elde ettiği başarı için mutluyum, yeni hayranlarının 'Fast Car'la buluşmasına ve şarkıyı kucaklamalarına minnettarım” ifadelerini kullandı.
“Tracy Chapman siyah queer bir kadın olarak Country listelerine kendi başına giremezdi” argümanı ne kadar geçerli?
Beyaz erkek Country yıldızı Luke Combs'un siyah queer folk şarkıcısı Tracy Chapman'ın “Fast Car”ını 35 yıl sonra yeniden meşhur etmesi, bazı çevrelerde ırkçılık iddialarını da beraberinde getirdi. Ancak bu iddialarin ne kadar geçerliliği olduğu tartışmalı.
Her şey, aslında Washington Post gazetesi yazarı Emily Yahr'ın kaleme aldığı bir makaleyle başladı. Yahr'a göre 59 yaşındaki siyah queer kadın şarkıcı Chapman'ın “Fast Car”ı tek başına Country listelerinin en tepesine çıkarması imkansızdı.
Yahr'ın makalesinde görüşlerine yer verdiği siyah yazar, müzisyen ve menajer Holly G. de aynı görüşü dile getiriyor. Holly G., beyazların egemenliğindeki Country müzik camiasının aslında Chapman'ı Country listelerine 1988'de alması gerektiğini söylüyor.
Ancak bunun gerçekleşebilmesi için Chapman'ın beyaz ve erkek bir Country şarkıcısının aracılığına ihtiyacı olduğunu söyleyen Holly G., bunun temelinde Country müziğin ırkçı olmasının yattığını savunuyor.
Holly G; siyah Country, blues ve folk müzisyenlerinin Amerikan Country müziğinin kalbi sayılan Tennessee eyaletinin Nashville kentinde daha fazla tanınmaları için 2021'de Black Opry adını verdiği müzik evini kurmuş.
Beyazların Country müzik üzerindeki egemenliğini kırmak için mücadele eden Holly G., Luke Combs'un “Fast Car” ile elde ettiği başarıya heyecanlanmanın zor olduğu görüşünde. G.'ye göre bunun nedeni, Chapman'ın siyah bir kadın müzisyen olarak beyaz bir erkeğin aracılığı olmadan Country müzik sektöründe ilerlemesinin imkansız olduğu iddiası.
Holly G., “Fast Car” için, “Eğer bu şarkı bugün Country listelerinde 1 numara olabiliyorsa 1988'de de olmalıydı. Tek fark, şarkıyı bu sefer beyaz bir erkeğin söylüyor olması” dedi.
Siyah Amerikan müziği üzerine odaklanan müzisyen ve yazar Jake Blount da bir zamanların Twitter'ı olan sosyal medya platformu X'te paylaştığı mesajlarında Combs'un “Fast Car” yorumunun Chapman'ınkini “gerçek zamanlı olarak yok ettiğini, Chapman'ın mirasını sildiğini” yazdı.
Amerikan toplumundaki sistematik ırksal önyargılar nedeniyle vizyoner nitelikli siyah müzisyenlerin “olağanüstü güçlü ve etkili eserlerinin unutulduğunu ve silindiğini” söyleyen Blount, “beyaz erkek dahilerin” siyah sanatçıların eserlerinin meyvelerini toplayarak siyah sanatçıları gölgelediklerini savunuyor.
Blount, buna örnek olarak, Elvis Presley'nin siyah kadın şarkıcı Big Mama Thornton'un ikonik şarkısı “Hound Dog”u, İngiliz rock grubu Led Zeppelin'inse Memphis Minnie ve Kansas Joe McCoy'un 1927'deki Mississippi sel faciasını anlattıkları 1929 tarihli Country blues şarkısı “When The Levee Breaks”i 1971'de yeniden yorumlayıp şöhretlerini pekiştirmelerini gösteriyor.
Bunda beyaz sanatçıların suçu olmadığının altını çizen Blount, meselenin kaynağının Amerikan toplumunun işleyiş mekanizması olduğunu kaydediyor.
Black Opry müzik evinin sanat direktörü Tanner Davenport da Washington Post yazarı Yahr'a yaptığı açıklamada, Luke Combs'un “Fast Car” yorumunun başarısının, “siyah sanata beyaz yüz takınca daha kolay tüketiliyor” tezini kanıtladığını söylüyor.
Ancak Tracy Chapman'ın ırkçılığa kurban gittiği ve beyaz bir “aracı” olmadan tek başına Country müzik çevresine giriş yapmasının neredeyse imkansız olduğu şeklindeki düşünce, birçokları tarafından reddediliyor.
Bunun nedeni, Tracy Chapman'ın zaten bir Country şarkıcısı olmaması, “Fast Car”ın da 1988'de bir Country şarkısı olarak piyasaya çıkmamış olması.
Müzik çevrelerine göre Chapman zaten 1988'de hem ilk albümü hem de albümün ilk single'ı “Fast Car” ile gerek Amerika gerekse uluslararası çapta çok sevilmiş ve şarkının başarısı, Grammy dahil birçok ödülle taçlandırılmıştı.
Yahr'ın makalesine sosyal medya platformu X üzerinden tepki veren müzik tutkunları ayrıca 1988'de Chapman uluslararası bir yıldız haline geldiğinde ne cinsiyetinin, ne ırkının ne de cinsel yöneliminin gündeme geldiğini hatırlatıyor.
Görüşlerini X üzerinden paylaşan çok sayıda müzik tutkununa göre şarkıyı kimin seslendirdiğinin bir önemi yok. Önemli olan, şarkının evrensel bir tema olan yeni bir yerde, yeni bir hayat kurma hayalinin ırk, sınıf, cinsiyet ve aidiyet çizgilerini aşarak 35 yıl sonra yeniden kapsamlı bir dinleyici kitlesiyle bütünleştiği gerçeği.
“I will always love you”: Whitney Houston, Dolly Parton'un Country klasiğini yeniden tanımlamıştı
Chapman-Combs tartışmasına aslında tersinden de bakmak mümkün. Amerikan Country müziğinin en önemli isimlerinden Dolly Parton, ikonik aşk şarkısı “I Will Always Love You”yu 1974'te piyasaya sürmüştü.
Parton'un Country hit'i önce 1974, ardından da 1982'de Billboard Country şarkıları listesinde bir numaraya erişmişti. Ancak“I Will Always Love You”yu 1992'de uluslararası çapta dev kitlelerle buluşturan ve 14 hafta boyunca Billboard Hot 100 listesinin en tepesinde tutan isim, “Bodyguard” filminin soundtrack'i için şarkıyı soul tarzıyla yeniden yorumlayan siyah yıldız Whitney Houston olmuştu.
Bir başka örnekse Amerikan rock grubu Creedence Clearwater Revival'ın 1969 yılında çıkardığı single'ı “Proud Mary.” Tina Turner ve o dönemki eşi Ike Turner, bundan iki yıl sonra şarkıya yepyeni bir yorum kazandırmış ve 1972'de bu yorumla “En İyi R&B Vokal” performans dalında Grammy almıştı.
Günümüzde “Proud Mary” denince akla ilk gelen isim, şarkının orijinal sahibi Creedence Clearwater Revival'ın solisti John Fogerty'den çok Tina Turner.
Kime göre “Country”? Lil Nas X'in hit şarkısı “Old Town Road” yeterince “Country” bulunmamıştı
Country müziğin tanımına ve siyah şarkıcıların bu türde yerinin ne olduğuna ilişkin bir başka tartışma da 2019'da, siyah gay rapçi Lil Nas X'in “cross genre” yani türler arası olarak tanımlanabilecek şarkısı “Old Town Road”u piyasaya sürmesiyle alevlenmişti.
Siyah rapçinin Country şarkıcısı Billy Ray Cyrus ile düet yaptığı şarkı, 2019 Mart'ında Billboard'da hem Hot 100, hem Hot Country hem de Hot R&B/HipHop listelerine giriş yaparak nadir bir başarı elde etmişti.
Ancak Billboard daha sonra, Lil Nas X'in “trap” yani “Country rap” olarak tanımladığı şarkıyı Country listelerinden çıkarmış, buna gerekçe olarak da “Old Town Road”un Country kriterlerine yeterince uymadığını göstermişti.
Billboard'un kararı, siyah sanatçıların beyaz egemenliğindeki Country müziğindeki yerine ilişkin tartışmayı körüklemişti.
Hatta tanınmış müzik yazarı Robert Christgau, bu adımı “düpedüz ırkçılık” olarak tanımlayarak Billboard'u kınamış, Billboard ise artan eleştiriler karşısında yaptığı açıklamada “Old Town Road”u Country listesinden çıkarmasının Lil Nas X'in siyah olmasıyla hiçbir ilgisi bulunmadığını belirtmişti.
Özellikle Amerika'nın güney ve batı eyaletlerinde muhafazakar beyazlar arasında popüler olan Country müziği, streaming hizmetlerinin yaygınlaşmasıyla son yıllarda daha çok dinlenmeye başladı.
Her yıl milyarlarca dolar gelir getiren Country, günümüzde Johnny Cash, Dolly Parton, Willie Nelson, Hank Williams, Loretta Lynn gibi klasik Country sound'una sahip şarkıcıların yaptığı müzikten oldukça farklı.
11 Mayıs 2023 - 2023 Country Müzik Ödülleri'nde Yılın Kadın Şarkıcısı ödülünü alan Lainey Wilson (solda) ve Dolly Parton
Garth Brooks, Morgan Wallen, Carrie Underwood, Tim McGraw, Faith Hill, Lainey Wilson, Jason Aldean, Luke Bryan, Blake Shelton, Miranda Lambert, Kelsea Ballerini, Luke Combs gibi şarkıcılar listelere egemen olsa da Black Opry gibi girişimler ve Darius Rucker gibi siyah solistler, siyahların da Country müziğinde yer edinmesini sağlamak için çabalıyor.
Country müzikte kendine yer edinen ender siyah sanatçılardan biri, Hootie & The Blowfish grubunun eski solisti Darius Rucker