İSTANBUL - Zeynep Esmeray Özadikti, Türkiye’nin seçilme şansı bulunan ilk trans kadın siyasetçisi. Özadikti ya da kamuoyunda bilinen adıyla “Esmeray,” Türkiye İşçi Partisi’nin (TİP) yalnız İstanbul’da değil, Türkiye’de en güçlü olduğu tahmin edilen ikinci bölgeden üçüncü sıra adayı. Esmeray’ın listede önünde, mevcut milletvekili Ahmet Şık ve 9 yaşındaki oğlu Oğuz Arda Sel’i 2018’deki Çorlu tren kazasında kaybeden Mısra Öz bulunuyor.
1980’li yılların sonunda Kars’tan İstanbul’a gelen Esmeray, 90’lı yıllardan beri LGBTİ hareketinin içinde. TİP’in trans kadın adayı, siyasete de yabancı değil. Gezi olayları sonrasında 2013 yılında Halkların Demokratik Partisi’nde (HDP) Parti Meclisi üyesi olarak görev yaptı.
Your browser doesn’t support HTML5
Esmeray Özadikti: “Seçilirsem LGBTİ Taleplerini Tak Tak Önlerine Koyacağım”
Esmeray ayrıca yaklaşık otuz yıldır tiyatroyla ilgileniyor. İlk kez Dario Fo’nun oyunu “Tecavüz”ü 1997 yılında İstanbul Barosu’nun bir etkinliğinde sahnede oynayan trans-kadın milletvekili adayı, sonraki yıllarda “Cadının Bohçası” adını verdiği stand-up gösterisi ile tanındı. Cinsiyet değiştirdiği ameliyat sürecini anlattığı “Kestirmeden Hikayeler” de tiyatroseverlerin ilgisini çekti.
Geçirdiği kalp rahatsızlığı sonrası Çanakkale’de dinlenmeye çekilen Esmeray, TİP’ten milletvekilliği teklifi aldıktan sonra siyasi faaliyetler için İstanbul’a döndü. TİP’in milletvekili adayıyla bir arkadaşının kendisine bıraktığı Kurtuluş’taki evde görüştük.
“Kürt sorunundan dolayı doğdum doğalı politikanın içindeyim”
VOA: Siyasetle ne zaman ilgilenmeye başladınız?
Esmeray: Ben 90’lı yılların sonlarına doğru politik arenada oldum. Onun öncesi de var. Benim ailem politik bir aile idi. Ailem Kürt. Kürt sorunundan dolayı ben doğdum doğalı kendimi politikanın ortasında buldum. Böyle bir yerden geldiğim için bu sorunun da politikayla çözülebileceğini düşündüm, çözümü, bunun yollarını aradım. İlk önce sol hareketle tanıştım. Sonra LGBTİ hareketiyle tanıştım, çok yeniydi. Lambda’nın yeni dönemleri, Kaos GL’nin yeni dönemleri. 97’ler filan aslında. Sol hareketin içinde, politik arenada feminist hareketin içinde. Çünkü ben aynı zamanda feminist teoriye inanan bir kadınım, feminist bir kadınım. Feminist hareketin içinde oldum. Hepsi paralel gidiyordu. Yani her yerdeydim ben. Sadece ben ezilmiyorum onu fark ettim. Ben ezilmişliğime o kadar kapılmışım ki sokakta yatmak zorunda kalan sokak çocuğunu görmemişim. Meğerse o da eziliyormuş. Kürt kimliğimden dolayı ötekileşiyorum eziliyorum ama Ermeniler'in de aslında ötekileştirildiğini fark ediyorsunuz.
Zeynep Esmeray Özadikti
“TİP ve HDP aynı bloktalar, hepsi bizim”
VOA: Siz HDP’den Parti Meclisi üyesi oldunuz ancak bu seçimde Türkiye İşçi Partisi’nden adaysınız. Eski arkadaşlarınız tepki göstermedi mi?
Esmeray: Siyasette HDP ile yürüyordum. Tiyatrolarımdan dolayı, -ben tek kişilik oyunlar yapıyorum-ve bu hastalığımdan dolayı ben son yıllarda partiye hiç uğramadım. Çok fazla takip edemedim ama dışarıdan izliyordum, gözlüyordum. HDP beni aday göstermedi değil, önce TİP’ten teklif geldi. HDP ve TİP hepsi bizim. Hiç fark etmez zaten aynı bloktalar. Açık bir şekilde teklif geldi TİP’ten. Erkan Baş’la konuştuğumda bana şunu hissettirdi, ‘Biz birlikte bu yolda yürüyeceğiz.’ Bunu hissettirmesi çok önemli. Omuz omuza yürüyeceğiz bu yolu.
VOA: Neden Meclis’te olmak istiyorsunuz?
Esmeray: “Her yerdeyiz” diyoruz ama pratik olarak her yerde değiliz. Şu an halen eşcinsel olduğu için işinden olan insanlar var. LGBTİ+ olduğu için gay olduğu için lezbiyen olduğu için. Açık kimliğinizle bir işyerinde olduğunuz zaman işten çıkarılma riskiniz çok yüksek. Hastalığımdan dolayı ben inzivaya çekildim. Gittim evime oturdum. Ama son zamanlarda AKP’nin LGBTİ politikasını korkunç bir şekilde değiştirmesi ‘sapkındır bunlar’ demesi. Soylu’nun çıkıp sürekli LGBTİ’lilere hakaret küfür etmesi, hedef göstermesi. Sokakta hedef gösteriyor bu adamlar bizi şu an. Şimdi bunun önünü kesmemiz lazım. Biz bu ülkede yaşıyoruz, varız. Milyonlarız. Orada tek bir LGBTİ insanı da olsa CHP’yi bile harekete geçirebilir. Olmadığı için harekete geçiremiyoruz.
“Bu bölgede çok LGBT oyu var, zorlarsak Meclis’te oluruz inşallah”
VOA: İstanbul 2. Bölge’de üçüncü sıra adayısınız. Seçilme ihtimaliniz var mı?
Esmeray: Kürt hareketinden de oylar gelecek. CHP’den de oylar gelecek, heteroseksüellerden de oy gelecek, feminist kadınlardan da oylar gelecek. Benim potansiyelim çok geniş. Dolayısıyla ‘evet’ dedim. Neden olmasın? Biraz zorlarsak Meclis’te de oluruz inşallah. Çok fazla LGBTİ potansiyeli var bu bölgede. LGBTİ oyu var çok fazla, 300.000’e yakın. Sadece LGBTİ.
Zeynep Esmeray Özadikti
VOA: İkinci bölgede mi “300 bin LGBTİ birey var" diyorsunuz?
Esmeray: Eğer açılırlarsa belki yarısıdır bilemeyiz. Bana göre 300 binse bile çok az. Siz 4 milyon insanın heteroseksüel olduğuna inanıyor musunuz gerçekten? İnanmayın işte. İnanmadığınız için zaten biz bu sorunları yaşıyoruz. Burada Kurtuluş’ta her sokakta en az 70 tane trans kadın oturuyor. Facebook gruplarında, Whatsapp gruplarında çok apolitik olan gay sitelerinde ismim dönüyor. Onlar şimdiye kadar kimseyi desteklememişlerdi, hiçbir siyasi partiyi desteklememişlerdi. ‘Böyle bir kardeşimiz var adı Zeynep Esmeray, aday olmuş, kardeşimizi yarı yolda bırakmayalım’ deniyor. Bunlar daha önce hiç siyaset konuşmayan gruplar. Bizim araya sıkışmış bir oyumuz var. O oyu kendimize doğru getirmek için çalışıyoruz. Ben Türkiye’nin ilk trans vekil kadın adayı değilim. Fakat ilk defa böyle yakınız, Meclis’e çok yaklaştık. Bu seçim olmazsa diğer seçim. Ama bu seçimde olacak gibi geliyor, buna çok inanıyorum ben.
“Seçilirsem taleplerimizi muhalefete de dayatacağım iktidara da”
VOA: Az önce İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’dan söz ettiniz. Bu bölgede Adalet ve Kalkınma Partisi’nin birinci sıra adayı kendisi. Onunla yarışmak nasıl olacak?
Esmeray: Süleyman Soylu ile yarışıyor olmak da çok güzel olacak. İnşallah Meclis’e gideyim. ‘Bak gördün mü geldim. Beni yok sayıyordun bak geldim Sülü’ falan yaparım yani. Ben yıllardır trans kadınların cenazesini kaldırıyorum. Bunların hiçbirisinin katili doğru dürüst ceza almadı. Sürekli indirimden yararlanıp çıkıyorlar dışarı. Hiçbir kadının katili bir ömür boyu ceza almadı. Çünkü hakimler, savcılar, avukatlar hepsi erkeği korumaya yönelik davranıyorlar. Bunların hesabını sormak, gözlerinin içine baka baka, ‘Ben sizden hesap sormaya geldim bunların hesabını vereceksiniz’ demek istiyorum. Talepleri tak tak tak önlerine koyacağım. Muhalefete de dayatacağım bunu, kim iktidardaysa ona da.
“20 yıldır AKP’nin bu kadar uğurlanıyor gibi hareket ettiğini görmedim”
VOA: Siyasette gerilim artıyor. Sokağa çıkıp siyasi faaliyet yürütürken kaygı duyuyor musunuz? Seçim sürecinde ya da sonrasında bu gerilimin artmasından endişe ediyor musunuz?
Esmeray: Zaten biz trans kadınlar eteği giyip görünür olduktan sonra bizim her günümüz tehdit altında. O tehdide alışığız biz, yıllardır yaşıyoruz. Ben eteği giyip tek başıma otobanda durup neyle karşılaşacağımı bilmeden adamların arasında biniyordum. Şimdi burada yanımda arkadaşlarım var, birlikte gezeceğiz, beni koruyacaklar. Orada hiç kimse korumuyor. Şu an muhalefette olan herkese saldırılar olabilir ki son günlerde neler olacak ve seçim günü ne olacak kestiremiyoruz. Aslında hiç kimse kestiremiyor. Gerçekten adamlar gitmek istemiyor şimdi şöyle düşünün, o Saray’ı kim terk edip gitmek ister. İki tane yaşlı insan, çocukları da yanlarında değil. Şöyle bir yerde bile yaşayabilirler. Ama 1000 odalı bir yerde yaşıyorlar. Bu nasıl müthiş bir ego. On sene önce olsaydı Recep Tayyip Erdoğan, ‘Çıkın sokağa, vermiyoruz bunlara’ deseydi insanlar sokağa çıkardı. Ama şimdi kimse sokağa çıkıp CHP’li komşusuyla kötü olmak istemez. Onu başaramayacak. Ben 20 yıldır AKP’nin bu kadar uğurlanıyor gibi hareket ettiğini görmedim. Onlar da artık umudunu kesti.
“Ailemde bir tek abim cesaret edemiyor görüşmeye”
VOA: Ailenizle görüşüyor musunuz? Size destek veriyorlar mı?
Esmeray: İstanbul’da ilk geldiğimde 1985’te çok küçüktüm, dayımın yanına geldim, sonra gidip geldim. 18 yaşında en son kez geldim, bir daha hiç gitmedim Kars’a. 1989’da ailem geldi. Ailem duyduğunda biraz şey oldu ama şöyle şanslıydım benim ailem zaten politik. Kürt bir aile. Dolayısıyla insan hakları, demokrasi bu temelde baktıkları için bir durdular önce. Ama şimdi hepsi arıyor beni. Kız kardeşlerimle görüşüyorum. Bir tek abim cesaret edemiyor görüşmeye. Halen şey bir kafası var. En son, "bizim soyadımız düşünmedi mi niye oraya çıkıyor milletvekili oluyor?" falan filan demiş. Kızı da demiş ki "Ne diyorsun, sen niye onu yanında değilsin?" demiş. Bozmuş babasını.
VOA: Ya seçilemezseniz?
Esmeray: Ben girmesem bile çok ciddi bir tarih yazıyoruz şu an. Siz geldiniz şu an benimle röportaj yapıyorsunuz. Daha önce gelmediniz. Japon kanalı geldi. İnanılmaz bir şekilde dünyanın her yerinden teklifler geliyor. O arıyor bu arıyor. Türkiye gündeminde şu an LGBTİ hareketi var. Bu nedenle ben seçilmesem de olur.