Amerika Başkanı Donald Trump, önceki Başkan Barack Obama tarafından İran'la yapılan ve İran'ın nükleer silah üretimini sınırlandıran anlaşmayı iptal ettiğini Salı günü tüm dünyaya ilan etti. Trump’ın İran kararının Türkiye’ye olası etkilerini Marmara Üniversitesi Orta Doğu ve İslam Ülkeleri Araştırmaları Enstitüsü Öğretim Üyesi Dr. Bilgehan Alagöz ve Bilgi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İlter Turan Amerika’nın Sesi için yorumladı.
“İran’ı zor günler bekliyor”
Marmara Üniversitesi Orta Doğu ve İslam Ülkeleri Araştırmaları Enstitüsü Öğretim Üyesi Dr. Bilgehan Alagöz, Ortadoğu ve Basra Körfezi’nde etkisini daha da artırmak isteyen Amerika Birleşik Devletleri’nin İran Nükleer Anlaşması’ndan çekilmesini şöyle yorumladı:
“İran’ın bölgede çevrelenmesi suretiyle özellikle sahada artan gücünün sınırlandırılması hedefleniyor. Bir sonraki adımda ise İran’ın en önemli askeri gücü olan Devrim Muhafızları Ordusu’nun terör listesine alınması ihtimali yüksek. O sebeple de bölgede İran’ı oldukça zor bir dönem bekliyor. Ortadoğu’da etkisini artırmayı hedefleyen özellikle de Basra Körfezi’nde etkisini artırmayı hedefleyen ABD’yi görüyoruz. Bu stratejinin en önemli parçalarından bir tanesi de nükleer anlaşmadan çekilme kararıydı.”
“Türkiye İran’la olan ticaretini süzgeçten geçirecektir”
Dr. Bilgehan Alagöz nükleer anlaşmanın iptali sonrasında ABD’nin atacağı adımların Türkiye ve İran arasında ekonomik ilişkiler açısından bir takım değişikliklere yol açacağını ancak İran’la olan güvenlik konusundaki işbirliğinin bu durumdan etkilenmeyeceğini düşündüğünü ifade etti.
Alagöz, “ABD’nin İran’la yürütülen ekonomik ilişkiler konusunda büyük bir hassasiyetinin olduğu çok aşikar. O sebeple de Türkiye kendi ekonomisini korumak adına İran’la risk teşkil eden bir takım ticari faaliyetleri daha süzgeçten geçirerek yürürlüğe sokacaktır. Güvenlik konusunda Türkiye İran ilişkileri kaldığı yerden devam edecektir. Bu anlaşmanın o anlamda bir etkisi olacağını zannetmiyorum. Çünkü Türkiye ve İran’ın yakınlaşmasının en temel sebeplerinden bir tanesi ABD’nin PYD’ye verdiği doğrudan destektir ” dedi.
“Türkiye ve İran’ın ilişkilerinin iyi olması, ABD’ye yarar”
İran-Türkiye ilişkileri istikrarsızlaştığında bölgenin bundan kötü etkilendiğini savunan Marmara Üniversitesi Orta Doğu ve İslam Ülkeleri Araştırmaları Enstitüsü Öğretim Üyesi Dr. Bilgehan Alagöz, bu durumun ise ABD’yi olumsuz etkilediğini belirtti.
Dr. Bilgehan Alagöz, “Aslında Türkiye ile yakın ilişkileri olan bir İran ABD’nin bölgedeki stratejileri düşünüldüğünde aslında daha fazla tercih edeceği bir seçenek olabilir. Çünkü Türkiye ve İran ilişkileri istikrarsızlaştığı zaman bölgede de istikrarsızlık oluşuyor ve bu aslında ABD’yi de olumsuz etkiliyor. 60 yıldır ABD’nin müttefiki olan Türkiye’nin İran’ı stabilize eden devlet olduğu göz önünde bulundurulursa, Türkiye ve İran ilişkilerinde rahatsızlık duyulmaması gerektiği de ortaya çıkacaktır” ifadelerini kullandı.
Prof. Dr. İlter Turan: “Amerika müttefiklerinin güvenini sarstı”
Bilgi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İlter Turan, ABD Başkanı Donald Trump’ın İran Nükleer Anlaşması’ndan çekilmesinden dolayı müttefiklerini karşısına aldığını ve güvenlerini sarstığını söyledi.
Turan, “Böyle bir girişimde kayıpları ve kazançların peşinen ne olacağını kestirmek güçtür ama Amerika’nın bazı kayıplarını hemen teşhis etmemiz mümkündür. Amerika bütün müttefiklerini karşısına alarak ve uluslararası anlaşmalara sadık kaldığı konusundaki güveni sarsarak bir adım atmıştır ki bu zannediyorum çok ciddi bir kayıp olarak görülebilir. Bunun dışında daha somut kayıpların ne olacağını bu ambargo şartlarının belirlenmesinden sonra daha iyi anlamaya başlayacağız. Ama mutlaka herkesi kayba uğratan bir durumla karşı karşıyayız. Amerika’nın kazanacağını diğerlerinin ise kayıp edeceğini söylememiz mümkün değildir” dedi.
“Türkiye Amerika ilişkilerini etkiler”
Bilgi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İlter Turan, Türkiye ile İran arasındaki ekonomik ve stratejik işbirliğine vurgu yaparak bu durumun İran-Türkiye ilişkilerine zarar vermesinden daha çok Türk-Amerikan ilişkilerinde sıkıntıya sebep olacağını belirtti.
Prof. Dr. Turan, “Türkiye’nin İran’la çok önemli iktisadi ilişkileri var. Bunlar arasında özellikle Türkiye’nin bir bölümünün İran doğalgazıyla da ısıtıldığını unutmamak gerekiyor. Bu çerçevede düşünüldüğü zaman Türkiye’nin Suriye’de barış getirmek için İran ve Rusya ile de işbirliği yaptığı göz önünde bulundurulduğunda bu Türkiye ile İran ilişkilerinden ziyade Türkiye ile Amerika ilişkilerinde önemli sıkıntılara sebep olacaktır. Bununla birlikte Türkiye’nin uluslararası camia ile birlikte hareket edeceğini ve bunun dışında kendi başına Amerika’yla mücadeleye girişeceğini tahmin etmek doğru olmaz.” dedi.
Turan: “Bu adım Amerika ile dünya arasındaki ortak politika yürütme anlayışına darbe vuracaktır”
Nükleer anlaşmadan çekilme kararına dünya ülkelerinin karşı çıktığına değinen Prof. Dr. İlter Turan, “Anlaşmadan çekilmek dünyada başka herhangi bir ülkenin Amerikan pozisyonunu benimsemediği göz önünde bulundurulacak olursa Amerika ile dünya arasında birlikte ve bir mutabakat oluşturarak politika yürütme anlayışına bir darbe daha vuracaktır” dedi.