TESEV’in hazırladığı ‘Yolsuzluk ve Yolsuzlukla Mücadele Türkiye Değerlendirme Raporu’na göre, Türkiye’de 18 yaş üstü nüfusun yüzde 68’inin yolsuzluğu kabul edilemez bulmasına karşın yüzde 32’si kabul edilebilir olduğu görüşünü dile getiriyor.
TESEV (Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı) ile SELDI (Kalkınma ve Entegrasyon için Güneydoğu Avrupa Liderliği Ağı) ortaklaşa Türkiye’deki yolsuzluk algısını araştırdı ve yolsuzlukla mücadele önerilerini sıraladı. TESEV’in internet sitesinde kamuoyu ile paylaştığı raporda, Türkiye’deki 18 yaş üstü nüfustaki yolsuzlukla ilgili görüşleri ortaya koymayı hedefleyen araştırma sonuçlarına da yer verildi.
SELDI Arnavutluk, Bosna Hersek, Bulgaristan, Hırvatistan, Kosova, Makedonya, Karadağ, Sırbistan ve Türkiye’deki sivil toplum kuruluşlarından oluşuyor.
HSYK ve Sayıştay eleştirisi
Rapordaki öneriler bölümünde, Türkiye’deki yargı mekanizmasına güven duyulmasını sağlamak ve yolsuzlukla yargı yoluyla mücadele açısından aksaklıklar da vurgulandı. Raporda, “Adalet Bakanı’nın Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’ndaki (HSYK) gücü en aza indirilmelidir ve hâkimlerin işe alınmaları, atanmaları, derece almaları ve meslekten alınmaları ile ilgili kararlar bakanlığın müdahalesi olmadan Kurul tarafından verilmelidir” denildi.
HSYK’nın yanı sıra Türkiye’deki kamu kurum ve kuruluşlarını parlamento yani TBMM adına denetlemekle görevli Sayıştay’ın son yıllardaki yasal değişikliklerle denetim alanında sınırlamaya gidildiği anlatıldı. Raporda, “Meclis’in Sayıştay raporlarına ancak kısmi olarak ulaşabildiği iddiaları göz önüne alınarak, Sayıştay’ın işleyişi uluslararası standartlarla uyumlu hale getirilerek güvence altına alınmalıdır” çağrısı yapıldı.
17 Aralık anımsatması
Son yıllarda yolsuzluk iddialarında niceliksel artış yaşandığına dikkat çekilen raporda, 17 Aralık 2013 tarihinden itibaren kamuoyuna yansıyan yolsuzluk iddiaları da es geçilmedi ancak detaylı da yorumlanmadı. Raporda, “Dört bakan dışında bu iddialara dair yürütülen soruşturma kapsamında soruşturmayı yürüten İstanbul Cumhuriyet Savcılığı Kasım 2014’de dosya kapsamındaki 53 kişi hakkında takipsizlik kararı vermiştir. 17 Aralık yolsuzluk ve rüşvet operasyonu kapsamında takipsizlik kararı alınmayan tek dosya olan Fatih Belediyesi’ne ilişkin davada 21 kişi yargılanmaktadır” ifadesine yer verildi.
Milletvekili para karşılığı sorun çözer mi?
Raporda, 18 yaş üstü nüfusu kapsayan yolsuzluk algısına ilişkin araştırma sonuçları da değerlendirildi. Türkiye’de 18 yaş üstü nüfusun yüzde 68’inin kabul edilemez görmediği farklı şekillerdeki yolsuzluk eylemlerini yüzde 32’sinin kabul edilebilir bulduğu ifade edildi. ‘Türkiye’de yolsuzluk engellenebilir mi?’ sorusu çerçevesinde raporda, “Katılımcıların %18’i Türkiye’deki yolsuzluğun tamamen yenilebileceğini düşünmektedir. Katılımcıların sadece %11’i yolsuzluğun hiçbir zaman tamamen ortadan kalkamayacağına inanmaktadır. %51’i ise yolsuzluğun tamamen ortadan kalkmasa da azaltılabileceğini düşünmektedir” denildi.
Türkiye’de çoğunlukla yolsuzluğa göz yumulmaması gerektiği görüşünün paylaşıldığı da ortaya çıktı. Raporda, “Katılımcıların %81’i ‘Yolsuzluk vakaları kamu hizmetlerini
aksatma pahasına bile olsa göz ardı edilmemelidir’ görüşüne katılırken, %8’i kamu hizmetlerini düzgün bir şekilde devam ediyorsa yolsuzluğun göz ardı edilebileceğini düşünmektedir” bilgisi açıklandı.
Milletvekillerince para karşılığında bir soruna çözüm sağlanması yönündeki soru üzerine ise, yüzde 74’ü kabul edilemez bulurken, yüzde 10’u kabul edilebilir gördü. Yüzde 16’sı ise bu soruyu yanıtsız bıraktı.
Kamu görevlileriyle ilgili ise, yüzde 50 oranında kamuoyunda yolsuzluğa karıştıkları inancı olduğu belirtildi.
Yolsuzluk hangi alanlarda yoğun yaşanıyor sorusu açısından ise, katılımcıların yüzde 48 ile özel sektör, yüzde 47 ile gümrük, yüzde 45 ile kamu sektörü, yüzde 44 ile belediyeler ve yüzde 40 ile Başbakanlık sıralamasını yaptığı bilgisi kaydedildi.
Söz konusu rapora, http://www.tesev.org.tr/assets/publications/file/02032015173022.pdf internet linkinden ulaşılabilir.