Finlandiya'nın ardından İsveç de, NATO'ya üyelik başvurusu yapacağını resmen açıkladı. İktidardaki Sosyal Demokrat Parti, Finlandiya'nın katılma niyetini belirtmesinden saatler sonra yaptığı açıklamada, askeri ittifaka katılma arzusunu doğruladı. Bu iki ülkenin NATO'ya girme arzusuna 30 üyeden yalnızca Türkiye çekince koydu. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un eski savunma danışmanı ve Fransa'nın NATO eski misyon şefi emekli General Dominique Trinquand, Finlandiya ve İsveç'in, Rus tehdidi karşısında "NATO'ya başvurmaktan başka bir şansı kalmadığını" dile getirdi. Türkiye'nin itirazlarının ise "dinlenmesi gerektiğini" belirten General Trinquand, VOA Türkçe'ye verdiği özel söyleşide "Ben bu durumun uzayacağını sanmıyorum. Türkler'in kaygılarını dikkate almak lazım, kendilerini ifade etme ihtiyaçlarını görmek lazım. Bu da müzakerelerin bir parçası" dedi.
VOA Türkçe: “General Tirnquand, siz Ukrayna savaşını çok yakından izliyorsunuz. Bu savaş nedeniyle Finlandiya ve İsveç'in NATO üyeliğine başvurmasını nasıl değerlendiriyorsunuz?”
General Dominique Trinquand: “Finlandiya ve İsveç'in NATO üyelik durumları birbirinden farklı. Finlandiya'nın, 1917'de elde ettiği bağımsızlığından bu yana, Rusya ile uzun tarihi ilişkileri var. 1939-40 Büyük Kış Savaşı'ndan bu yana tarafsızlık Finalndiya'ya empoze edilen bir statü. Bugün, kendisi gibi tarafsız olan bir ülke olan Ukrayna'nın yaşadığı Rusya tehdidi, Finlandiya'yı NATO koruması aramaya itti. Şunu unutmamak lazım, Ukrayna'ya saldıran Rusya'dır. Yani Finlandiya NATO'nun Rusya'ya bir saldırısı üzerine başvurmuyor. Kendisini koruma amacıyla başvuruyor. Bu ayrım önemli.
İsveç'e gelince, durumu çok farklı, İsveç 250 yıla yakındır bağımsız bir ülke. Ukrayna savaşından sonra İsveç halkında mantık, bakış açısı değişti, Komşusunun yakın tehdidi nedeniyle kamuoyunda büyük değişiklik oldu. Finlandiya ile de yakın önemli tarihi ilişkileri var. Yani özetle, bu iki ülkenin kararı, Rusya'nın Ukrayna'ya saldırması üzerine geldi. Olayları tersine çevirmemek lazım, bu tepkiyi tetikleyen Rusya'nın kendisidir.”
VOA Türkçe: “Finlandiya Cumhurbaşkanı kendilerini uyaran Rusya'ya, "Neden başvurduğumuzu anlamak isterseniz aynaya bakın" yanıtını verdi. Finlandiya için bu seçimden öte bir zorunluluk mu, ne dersiniz?”
General Dominique Trinquand: “Elbette bu, Finlandiya'nın güvenliği için bir zorunluluk haline geldi. Hatırlayalım, Rusya ile Finlandiya arasında bazı kriterler vardı, bu kriterler içinde ‘Rusya tehdidi olmaması’ şartı da vardı. Bugün çok net bir şekilde Finlandiya, Rusya tehdidini görüyor ve NATO'ya başvurmak zorunda kaldı. Ülkede kamuoyuna baktığımızda, halkın yüzde 75'i de bu politikayı destekliyor.”\
"Türkiye'nin itirazı müzakere söylemi"
VOA Türkçe: “Finlandiya ve İsveç'in üyelik başvurusuna Türkiye’nin dışında başka ülkelerden de itirazlar da gelir mi?”
General Dominique Trinquand: “Türkiye bu konuda yalnız ve bunun uzun süreceğini zannetmiyorum. Bu bir müzakere söylemi bana kalırsa, Türkiye ‘Ben bu konuda hemfikir değilim’ diyerek, müzakere edildiğinde başka bir konuyu çözmeye çalışacak. Sanırım böyle gelişecek bu konu.”
VOA Türkçe: “Türkiye'nin PKK ve PYD kaygısı var. Askeri açıdan ve NATO'dan bakıldığında bu anlaşılabilir bir kaygı mı?”
General Dominique Trinquand: “Türkiye için PKK, binlerce Türkü öldüren bir terörist hareket. Dolayısıyla, bu ülkelerin, teröristleri topraklarında kabul etmelerini istemiyor. Türkiye'nin tepkisi bu. Son derece açık bir şekilde söylüyorum. Bizim için, Türkiye'de olmadıkça, bunu görmek çok zor. Türkiye'de çok sayıda kişiyle konuşuyorum. Her defasında PKK konusunu gündeme getirdiğimde, bana verdikleri yanıt, 'Dinleyin, bunu kabul edemeyiz, bunlar terörist" dediler. Suriye'deki Fransa'nın ve NATO'nun PYD ile ortaklığını 'PKK ortaklığı' olarak gördüler. Aslında, ‘PKK ile değil PKK'nın müttefiki ile müttefik’ olduğumuzu söylediğimde, ‘Ama siz Bataclan'da 200 kişiyi terör saldırısında kaybettiniz, biz binlerce kişiyi kaybettik. Bunu kabul edemeyiz’ yanıtını verdiler. Her zaman sınırın diğer tarafında neler olduğunu dinlemek lazım.”
VOA Tükçe: “NATO'nun Madrid'de yapılacak Haziran zirvesinden önce bu sorun aşılır mı?”
General Dominique Trinquand: “Ben ilerleyeceklerine inanıyorum. Türkler'in kaygılarını dikkate almak lazım, kendilerini ifade etme ihtiyaçlarını görmek lazım. Bunların hepsini tartışmak lazım, bu da müzakerelerin bir parçası. Zaten açıklamalar da bu yönde.”
VOA Türkçe: “Finlandiya ve İsveç'in başvurusuna geri dönecek olursak, sizce Haziran zirvesinde önemli bir ilerleme görebilir miyiz?”
General Dominique Trinquand: “Öncelikle şunun altını çizmek gerekir. Bu iki ülke NATO'nun "Barış Ortaklığı" projesinde yer alıyor. Bu da demektir ki, uzun süredir operasyonlara katılıyor, NATO ile birlikte çalışıyor. Dolayısıyla, bu teknik bir süreçten çok politik bir süreç olacak.”
VOA Türkçe: “Yani, politik kararlılık olursa, hızlı bir katılım bekleyebiliriz?”
General Dominique Trinquand: “Evet, buna inanıyorum, süreç hızlı ilerleyecek.”
"Kazanan, kaybeden ve de dikkatli olması gereken..."
VOA Türkçe: “Sizinle savaşın başında konuştuğumuzda ‘Savaşın en büyük kaybedeni Putin olacak’ demiştiniz. Şimdi gelinen noktada savaşı nasıl analiz ediyorsunuz?”
General Dominique Trinquand: “NATO ve AB tarafında büyük bir birlik sözkonusu. Rusya tarafında ise durum böyle değil. Bugün Putin, eski Sovyet Cumhuriyetleri ile görüntü verdi. Ama tam bir destek yok, geleneksel ortakları dahi Rusya'nın tavrını sorguluyor. Mesela Kazakistan, AB'nin ambargo kararlarını uyguluyor. Bu son derece çarpıcı bir durum.”
VOA Türkçe: “Bugün siyasetçiler, uzmanlar, Finlandiya ve İsveç'in NATO başvurusunun, Rusya'nın savaşı kaybetmesinin en büyük göstergesi olduğunu söylüyor. Siz, uzun vadede, askeri açıdan baktığınızda, bu görüşe katılıyor musunuz?”
General Dominique Trinquand: “Elbette. Bana göre bu savaşta bir ‘kaybeden’, bir ‘kazanan’, bir de ‘çok dikkatli olması gereken’ bir taraf var. Kaybeden Rusya, savaşta kendini son derece yalnız buldu. ‘Dünyadan izole oldu’ diyemeyiz ama çok düşük desteği var. Büyük kazanan ABD. Avrupa ile birlik açısından, silah endüstrisi açısından ve enerji satışı açısından en büyük kazanan ABD. Ama burada son derece dikkatli davranması gereken Avrupa Birliği. Unutmayalım, ABD yönetimi 3 yıl sonra değişirse, AB ile birlik yeniden gerileyebilir. Dolayısıyla, NATO'nun Avrupa ayağının güçlendirilmesi gerekir. Tüm Avrupa ülkeleri, stratejik bir otonomiye sahip olabilmeli. Eğer ABD müdahil olmak istemezse, AB kendi kapasitesiyle müdahale edebilecek güce sahip olmalı.”
VOA Türkçe: “Sizin için çözüm Stratejik Pusula mı, daha mı fazlası?”
General Dominique Trinquand: “Stratejik Pusula iyi bir başlangıç olur. Ama daha da ilerlemek lazım. Bugün herkes ‘NATO, NATO’ diye haykırıyor. Avrupa'ya ihtiyaç olmadığını düşünüyor. Ama NATO içinde daha güçlü bir Avrupa'ya ihtiyaç olduğunu düşünüyorum.”