İdlib’de Türk Silahlı Kuvvetleri’nin 16 mensubunun hayatını kaybetmesinin ardından bugün Ankara’da Türkiye ile Rusya arasında üçüncü tur müzakereler başladı. Müzakerelerden henüz uzlaşma sağlandığı yönünde bilgi çıkmadı.
Dışişleri Bakanlığı, Rus tarafıyla görüşmelere yarın devam edileceğini bildirdi.
Suriye’de siyasi çözüm amaçlı Astana Süreci’nin devamı niteliğinde Ankara–Moskova hattında, İran’ın da gözlemci olarak katılımıyla “İdlib’de Gerginliği Azaltma” başlığıyla 17 Eylül 2018’de liderler düzeyinde imzalanmış Soçi Mutabakatı’na uyulmadığı yönündeki gerilim sürüyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, liderler olarak imza attıkları Soçi Mutabakatı’nın geleceğini 21 Şubat’ta telefon görüşmesiyle ele almıştı. Liderler düzeyindeki bu görüşme, önce Ankara ve sonra Moskova’da heyetler arasında yürütülen müzakerelerden sonuç alınmaması üzerine gerçekleşmişti. Liderlerce yapılan görüşme sonrasındaysa ateşkes koşullarıyla ilgili görüşmelere devam edileceği mesajı verilmişti.
Erdoğan ve Putin görüşmesi sonrasındaysa her iki ülkedeki dışişleri, savunma ve istihbarat temsilcilerinden oluşan heyetler, bugün yeniden Ankara’da üçüncü tur müzakereler için masaya oturdu. Dışişleri Bakanlığı’nda Bakan Yardımcısı Büyükelçi Sedat Önal’ın başkanlığındaki Türk heyeti ile Rus heyeti arasındaki bugünkü görüşmelerden herhangi bir sonuç ortaya çıkmazken yarın görüşmelere devam edilmesi kararlaştırıldı.
İdlib'de bugüne nasıl gelindi?
Soçi Mutabakatı kapsamında Suriye rejimiyle İdlib’deki muhalifler arasındaki ateşkes koşullarını gözlemlemek amacıyla Türkiye’nin İdlib bölgesinde 12 askeri gözlem noktası bulunuyor.
Türkiye’nin bölgede artan çatışmalar üzerine bölgeye sevk ettiği takviye askeri güce yönelik 3 Şubat’ta saldırı düzenlenmişti. Türkiye’nin 8 asker ölümüyle ilk kez can kaybı verdiği İdlib’de yaşanan bu saldırı konusunda, Rusya tarafı kendilerine takviye askeri kuvvetle ilgili Ankara’nın bilgi vermediğini savunmuştu. Türkiye, kendilerine Suriye Ordusu’nun (Şam rejimince) saldırı düzenlediği bilgisi verilirken, Rusya’nın ise aracı konumu itibariyle Türk askeri unsurlarıyla ilgili sahada da bilgilendirdiğini ifade etmişti. Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar da, “Son olayda da intikalimiz bir gün öncesinden (Pazar) saat 16:13 ve teyiden saat 22:27’de buradaki ilgili arkadaşlarımız tarafından Rusya tarafındaki ilgili personele bildirildi. Bu iletişim ve bilgilendirmelere rağmen, tüm bu önlemlere rağmen rejim tarafından gece saat 01:13’te unsurlarımıza karşı ateş açılmıştır” diyerek Rusya’nın sorumlu olduğunu bizzat duyurmuştu.
Ancak İdlib’teki Türk Ordusu’nun dahil olduğu çatışma durumu, o gün ile sınırlı kalmadı. Türkiye’nin uğradığı saldırıya karşılık Şam rejimi unsurlarına karşı ateş açmasıyla birlikte fiilen Suriye topraklarında Suriye rejimiyle çatışma durumuna geçildi.
Uluslararası diyalog çağrılarıyla birlikte Türkiye ile Rusya arasında yapılan telefon trafiğinin ardından 8 Şubat’ta Ankara’nın ev sahipliğinde heyetler arasında birinci tur müzakereler yapıldı. Dışişleri Bakanlığı’ndan o günkü ilk müzakerelere ilişkinse “Bakan Yardımcısı Büyükelçi Sedat Önal başkanlığında Dışişleri Bakanlığı, MSB, Genelkurmay Başkanlığı ve Milli İstihbarat Başkanlığı ile Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi S. Verşinin ve Rusya Federasyonu Devlet Başkanı’nın Suriye Özel Temsilcisi Büyükelçi A. Lavrentiev başkanlığında, Rusya Federasyonu askeri ve istihbarat makamları temsilcilerinden oluşan karma heyetler arasında iki tur halinde 3 saatlik görüşmeler yapıldı. Heyetler arası görüşmelerde İdlib’deki durum ele alındı, sahada bir an önce sükunet sağlanması ve siyasi sürecin ilerletilmesi için atılabilecek adımlar üzerinde duruldu” açıklaması yapıldı. Ancak o ilk görüşmede sahaya yansıyacak şekilde kararlar alınamadı.
Sonuçsuz diplomatik müzakereler sonrasında ise, 10 Şubat’ta Türkiye, İdlib bölgesinde yeniden 5 can kaybı daha verdi.
Türkiye’nin 13 can kaybı vermiş olması üzerine Cumhurbaşkanı Erdoğan seviyesinde Suriye’de İdlib bölgesinde bir askeri operasyon seçeneği gibi çok sert mesajlar verilmeye başlandı.
Rusya tarafıysa, İdlib’de terör gruplarıyla mücadele edildiği savıyla Türkiye’nin Soçi Mutabakatı’na uymayan taraf olduğu yönünde açıklamalar yaptı.
Sonrasında ikinci tur müzakereler ise, Moskova’nın ev sahipliğinde 17 – 18 Şubat’ta yapıldı. O görüşmelerde Rusya ile hiçbir şekilde anlaşma sağlanamadığı belirtilirken, Büyükelçi Önal’ın masadan kalkarak Türkiye’ye geri döndüğü gündeme geldi. Konuya ilişkin Dışişleri Bakanlığı’ndan açıklama yapılmazken ertesi gün Rusya’daki görüşmelere sonuç alınamadığı teyit edildi.
Türkiye ile Şam rejimi arasındaki çatışmalar ise devam etti. Türkiye, 20 Şubat’ta 2 can kaybı daha verdi ve son olarak 22 Şubat’ta 1 askerin daha hayatını kaybettiği bilgisi kamuoyuyla paylaşıldı.