Amerikalı ve Ukraynalı yetkililer Salı günü Suudi Arabistan'ın Cidde kentinde biraraya gelerek Rusya'nın Ukrayna ile olan savaşını sona erdirme çabalarını görüştü.
9 saatlik görüşmenin ardından yayınlanan ortak açıklamaya göre Ukrayna, ABD'nin 30 günlük acil ateşkes önerisine onay vermeyi ve Rusya'nın işgalinin ardından kalıcı bir barışın tesis edilmesine yönelik adımlar atmayı kabul etti. ABD de istihbarat paylaşımında duraklamayı kaldırmayı ve Ukrayna'ya güvenlik yardımını yeniden başlatmayı taahhüt etti.
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ve Ulusal Güvenlik Danışmanı Mike Waltz, Başkan Donald Trump'ın 2022 yılı başlarında Rusya'nın Ukrayna'yı tamamen işgal etmesiyle başlayan savaşın bir an önce sona erdirilmesine aracılık etme çabaları çerçevesinde ABD heyetine liderlik etti.
Görüşmelere Ukrayna'yı Dışişleri Bakanı Andrii Sibiha, Cumhurbaşkanlığı Ofisi Başkanı Andriy Yermak ve Savunma Bakanı Rustem Umerov temsil ediyor. (Nike Ching/VOA)
Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski, ABD ile yapılan toplantılara katılmadı. Ukrayna'yı, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri Andriy Yermak, Ukrayna Dışişleri Bakanı Andrii Sibiha, Savunma Bakanı Rustem Umerov ve askeri komutanlardan Pavlo Palisa temsil etti.
ABD istihbarat paylaşımı ve güvenlik yardımına devam edecek
Görüşme ile ilgili tarafların ortak açıklamasında, Ukrayna'da kalıcı barışın yeniden tesis edilmesi yönünde önemli adımlar atıldığı kaydedildi; ABD ve Ukrayna temsilcilerinin kalıcı barışa yönelik bir sürecin başlatılmasının zamanının geldiği konusunda mutabık kaldığı belirtildi.
Açıklamaya göre "Ukrayna, ABD'nin, tarafların karşılıklı mutabakatı ile uzatılabilecek ve Rusya Federasyonu tarafından kabul edilip eş zamanlı olarak uygulanmasına tabi olacak 30 günlük geçici bir ateşkesi derhal yürürlüğe koyma önerisini kabul etmeye hazır olduğunu ifade etti."
ABD'nin Moskova'ya, Rusya'nın mütekabiliyetinin barışa ulaşmanın anahtarı olduğunu ileteceği kaydedilen açıklamada, "ABD istihbarat paylaşımı konusundaki duraklamayı derhal kaldıracak ve Ukrayna'ya güvenlik yardımını yeniden başlatacak" denildi.
Maden anlaşması en kısa sürede imzalanacak
Açıklamada, ABD ve Ukrayna'nın Ukrayna'nın kritik maden kaynaklarının geliştirilmesine yönelik kapsamlı bir anlaşmayı mümkün olan en kısa sürede imzalama konusunda da mutabık kaldıkları belirtildi.
Trump, askeri yardımların devamını Ukrayna'nın ham maddelerine erişim koşuluna bağlamak istediğini dile getirmişti.
Aralarında çeşitli nadir toprak elementleri, nikel ve lityumun da bulunduğu onlarca maden ABD ekonomisi ve ulusal savunması için kritik öneme sahip. Ukrayna'da büyük uranyum, lityum ve titanyum yatakları bulunuyor.
ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı Mike Waltz ve ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio. (11 Mart 2025)
Heyetler ayrıca barış sürecinin bir parçası olarak, özellikle metinde bahsi geçen ateşkes sırasında, savaş esirlerinin değişimi, sivil tutukluların serbest bırakılması ve zorla nakledilen Ukraynalı çocukların geri dönüşü dahil insani yardım çabalarının önemini ele aldı.
ABD önerileri Rusya ile görüşecek
ABD-Ukrayna ortak açıklamasına göre her iki heyet de müzakere ekiplerini belirleme ve Ukrayna'nın uzun vadeli güvenliğini sağlayacak kalıcı bir barış için müzakerelere derhal başlama konusunda mutabık kaldı.
ABD bu spesifik önerileri Rusya temsilcileriyle görüşmeyi taahhüt etti. Ukrayna heyeti ise Avrupalı ortakların barış sürecine dâhil edilmesi gerektiğini yineledi.
Trump, Putin'le görüşmeyi planlıyor
Görüşmelerin ardından açıklama yapan ABD Başkanı Donald Trump, Rusya'nın Amerikalı ve Ukraynalı yetkililer tarafından hazırlanan bir ateşkes planını kabul etmesini ve önümüzdeki günlerde üç yıldır süren savaşta tam bir ateşkes sağlanmasını umduğunu söyledi. Trump, bu hafta içinde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'le bu konuyu konuşmayı düşündüğünü de açıkladı.
Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenski'yi Beyaz Saray'a yeniden davet edebileceğini kaydeden Trump gazetecilere yaptığı açıklamada ayrıca, "Yarın Rusya ile büyük bir toplantımız var, umarım büyük görüşmeler olur” dedi.
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio da “Şimdi bu teklifi Ruslar'la götürmeyi ve onların da barışa 'evet' diyeceklerini umuyoruz. Top artık onların sahasında” derken, Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenski de, 30 günlük ateşkesin Rusya'nın kabul etmesi halinde derhal yürürlüğe gireceğini söyledi.
Zelenski: "Kabul etmeye hazırız"
Zelenski, X'te yaptığı açıklamada, “Ukrayna bu öneriyi kabul etmeye hazır - bunu olumlu bir adım olarak görüyoruz ve kabul etmeye hazırız. Şimdi Rusya'yı da aynı şeyi yapmaya ikna etmek ABD'ye düşüyor” dedi.
Ukrayna Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri Yermak da 30 günlük geçici ateşkesin artık Rusya'nın barış isteyip istemediğini göstereceğini söyledi.
Cidde'deki görüşmelerin ardından gazetecilere konuşan Yermak, “Bugün anahtar Rusya'nın elinde. Tüm dünya kimin barış isteyip istemediğini görecek” dedi.
Rusya'dan ilk açıklama
Rusya'nın resmi haber ajansı RIA'ya göre de Moskova, ABD ile görüşme açıklamasını reddetmedi. RIA'nın haberine göre Rusya Dışişleri Bakanlığı, önümüzdeki birkaç gün içinde Amerikalı temsilcilerle temasları göz ardı etmediğini belirtti.
İlgili Haberler Zelenski Ukrayna’nın ABD ile mineral anlaşmasını imzalamaya hazır olduğunu söylediYermak Salı günkü toplantının başlamasından hemen önce gazetecilere yaptığı açıklamada Ukrayna'nın “barışa ulaşmak için her şeyi yapmaya hazır olduğunu” söylemişti.
Ukrayna'nın güvenlik garantileri isteyip istemediği sorusuna Yermak “evet” yanıtını vermiş ve Kiev'in Rusya'nın saldırganlığını asla tekrarlamamasını sağlamak istediğini belirtmişti.
Rubio, Pazartesi günü yaptığı açıklamada, ABD'nin Ukrayna'ya yardım konusunda yaşanan duraklamayı çözmeyi umduğunu kaydetmişti.
ABD'nin “dinleme modunda” olduğunu belirten Rubio, Ukrayna'nın ne gibi tavizler vermeye istekli olabileceğini anlamayı amaçladığını dile getirmişti.
Rubio, Cidde'ye inmeden önce uçakta gazetecilere konuşurken, “Şu anda Ukraynalılar zaten tüm savunma istihbarat bilgilerini alıyorlar. Yardımların durdurulması konusunun genel olarak çözebileceğimizi umduğum bir mesele olduğunu düşünüyorum. Açıkçası, yarın olacakların bunun anahtarı olacağını düşünüyorum” demişti.
“Bir odada oturup harita üzerinde çizgiler çekmeyeceğiz ama onlar [Ukraynalılar] için hangi tavizlerin mümkün olduğuna dair genel bir fikir edineceğiz” diye konuşan Rubio, savaşa askeri bir çözüm olmadığını ve hem Rusya hem de Ukrayna'nın “zor şeyler” yapması gerektiğini sözlerine ekledi.
Rubio, Pazartesi günü daha sonra Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Salman ile Kızıldeniz liman kenti Cidde'de biraraya geldi.
Salman günün erken saatlerinde ise Zelenski ile Riyad'da ayrı bir görüşme yaptı.
ABD Dışişleri Bakanı ayrıca İngiltere ve Fransa'yı Ukrayna ile görüşmelerde yapıcı bir rol oynadıkları için takdir etti.
VOA'ya konuşan Rubio, Çin'in Ukrayna'da savaş sonrası barışı koruma ve yeniden yapılanmada rol oynaması konusunda herhangi bir görüşme olmadığını bildirdi.
Rubio, göreve geldiğinden beri Suudi Arabistan'ı ikinci kez ziyaret ediyor. Marco Rubio ve diğer üst düzey ABD yetkilileri 18 Şubat'ta Riyad'da Rus yetkililerle görüşmelerde bulunmuştu. Rubio'nun Çarşamba günü G7 dışişleri bakanlarıyla görüşmek üzere Kanada'ya gitmesi planlanıyor.
Associated Press, AFP ve Reuters haber ajanslarından yararlanılmıştır.
Bu habere VOA Dışişleri Bakanlığı Büro Şefi Nike Ching katkı yapmıştır.