UNESCO’nun Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunması İçin Hükümetlerarası Komitesi'nin Diyarbakır’daki Sur ve Hevsel Bahçelerinin Dünya Kültür Mirası Listesi’nden çıkarılarak Tehlike Altındaki Dünya Mirası Listesi'ne alınması önerisinin karara bağlanması ertelendi.
UNESCO’nun Kültürel Miras Merkezi’ne sunulan öneri "Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına İlişkin Sözleşmesi" kapsamında ‘Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunması İçin Hükümetlerarası Komitesi'nin Paris’te 28 Ağustos’ta düzenlenen toplantısında ele alındı. Toplantıdan sonra yayınlanan raporda, Diyarbakır’daki Sur ve Hevsel Bahçelerindeki çalışmaların UNESCO kriterlerine uymadığı vurgulandı.
Önerinin oylandığı Kültürel Miras Merkezi’nin Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’daki toplantısı öncesi, Diyarbakır’daki STK’lar UNESCO’ya bir mektup yazdı. 100’e yakın STK’nın imzaladığı mektupta, iki yerin de daha iyi korunması için kararın desteklendiği belirtildi.
Riyad’daki toplantıda oylanan rapor kabul edilmedi. UNESCO Türkiye Milli Komitesinden yapılan açıklamada, şu bilgilere yer verildi:
“UNESCO Dünya Mirası Komitesi Genişletilmiş 45. Oturumunda görüşülen Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri Kültürel Peyzajı miras alanımızın Tehlike Altındaki Dünya Mirası Listesine kaydedilmesi yönündeki öneri Umman, Mısır, Katar, Nijerya, Rusya Federasyonu, Güney Afrika, Japonya, Hindistan, Meksika, Saint Vincent ve Grenadinler, Arjantin, Mali, Zambiya, Tayland, Suudi Arabistan ve Etiyopya’nın değişiklik önerisi doğrultusunda kabul edilmemiştir.”
“Gerekli adımlar atılmazsa Dünya Kültür Mirası Listesi’nden tamamen çıkabilir”
UNESCO’ya gönderilen mektupta imzası bulunan STK’ların oluşturduğu Diyarbakır Kent Koruma ve Dayanışma Platformu adına VOA Türkçe’ye konuşan Abdulsamet Ucaman, UNESCO’nun raporunun kendi uyarılarıyla örtüştüğünü söyledi.
Ucaman, kaygılarının UNESCO tarafından tescillendiğini vurgulayarak, “Biz alan yönetimi ve UNESCO'nun Türkiye temsilcisinden samimiyeti bekliyoruz. Alan yönetimini gerçekten doğru düzgün, bilimsel ve demokratik bir şekilde tüm yapılanmasını, yapısal değişimini
yapabilecek mi? O önemli. Şu an tehlike altında olan miras olarak değerlendiriliyor. Eğer bununla ilgili adımlar atılmazsa ve doğru bir teknikle atılmazsa bu yarın bir gün UNESCO'dan çıkabilme, çıkarabilme ihtimaliyle yüksektir. UNESCO'dan çıkarılmaması için gerekli adımların tümünün atılması gerekiyor” dedi.
“UNESCO Türkiye’ye bir şans daha verdi”
Kültürel Miras Listesi başvuruları sırasında Alan Yönetim Başkanı ve Koordinatör olan Arkeolog Nevin Soyukaya, Diyarbakır’daki varlıkların ‘Tehlike Altındaki Dünya Mirası Listesi' alınması önerisinden vazgeçilmediğini, bir yıl ertelendiğini söyledi. VOA Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Soyukaya, Türkiye’ye bir fırsat daha verildiğini ifade etti. Her iki varlıkla ilgili 2016’dan beri yanlış adımlar atıldığına dikkat çeken Soyukaya, “Listeye alınıp alınmamasından çok, bunca zamandır uygulanan yıkım, yeniden inşa süreçleri, geri dönüşü imkansız hale getiren o uygulamaların yanlış olduğu kanıtlandı. Uluslararası literatüre girdik. Önemli olan artık bu yanlıştan dönülmesi,
alanın iyileştirilmesi gerekli düzenlemelerin yapılması, açılan sosyal yaraların iyileştirilmesi gerekiyor. Olumluya dönmek gerekiyor ve yapılan o kötü inşaatların kimliksiz, kişiliksiz yapıların artık devam etmemesi gerekiyor” diye konuştu.
Kararın bir yıl ertelenmesinin Türkiye’ye verilmiş bir şans olduğunu ifade eden Soyukaya, “UNESCO bir fırsat daha verdi. Alanın korunması, bütün o yanlış projelerin durdurulması için bir fırsat daha verdi. Ne yapması gerektiğini misyon raporunda, çok açık bir şekilde madde madde veriyor zaten. Türkiye'ye sadece bunları uygulamak kalıyor. Aksi takdirde hadi bir yıl ertelendi. Sonra ne olacak? Risk altındaki miras listesine alınması neyi değiştirecek? Yok olan bizim mirasımız, bizim kültürümüz. Dolayısıyla biz hakikaten bu bizim ise o zaman korumak zorundayız” şeklinde konuştu.