Ankara 9. Sulh Ceza Hakimliği’nin Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’nun (RTÜK) başvurusu üzerine 28 Ağustos’ta verdiği erişim engelleme kararı sonrası VOA Türkçe’ye Türkiye sınırları içinde VPN’siz erişilemiyor.
Geçtiğimiz yıl Haziran ayında yine üst kurulun talebiyle Ankara 1. Sulh Ceza Hakimliği Almanya merkezli Deutsche Welle ile birlikte VOA Türkçe’nin o dönemki web adresi amerikaninsesi.com’a erişim engeli getirmişti.
Your browser doesn’t support HTML5
“VOA Türkçe’ye erişim engeli kararı aslında sansür”
“AYM geçen yıl ki başvurumuzu değerlendirmeden Ankara’daki Sulh Ceza Hakimliği yeni erişim engelleme kararı aldı”
İfade Özgürlüğü Derneği kurucusu Yaman Akdeniz, iki gün önce verilen erişim kararını anlayabilmek için geçtiğimiz yıl verilen karar sonrasında yaşanan süreci hatırlamak gerektiğini söylüyor.
VOA Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Yaman Akdeniz, “2022 Haziran’da RTÜK lisansı olmadığı için sadece Amerika’nın Sesi değil Alman Deutsche Welle’nin (DW) sitelerine erişim engelini yönünde uyarılar yaptı. Ardından bu uyarılara uymadığı için hem Amerika’nın Sesi hem DW haber sitelerine erişim engellendi. Buna yapılan itirazlar ki ben de itiraz ettim ilgili sulh ceza hakimlikleri tarafından reddedildi. Bir yıl önce Eylül başı gibi Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) bireysel başvurular yapıldı. Fakat bu bireysel başvuruları AYM bugüne kadar değerlendirmeye almadı. O süreç devam ederken geçtiğimiz hafta RTÜK, 72 saat içinde Amerika’nın Sesi’nin Türkçe haber sitesine lisans almazlar ise erişim engellemesi yapacağını duyurdu ve Pazartesi günü Ankara’daki bir suç ceza hakimliği VOA Türkçe’ye erişimi engelledi” dedi.
“Koskoca Anayasa Mahkemesi etkili olmayan bir hukuk mekanizmasına dönüşmüş durumda”
Profesör Akdeniz, yalnız VOA Türkçe için değil başka haber siteleri ve platformlar için Anayasa Mahkemesi’ne yapılan başvuruların karara bağlanmamasının basın ve ifade özgürlüğü bakımında ciddi sorunlar yarattığı görüşünde.
“Suç ceza hakimliklerinin aldığı kararlara itiraz ettiğiniz zaman kapı komşusu bir diğer suç ceza hakimliği tarafından itirazlar karara bağlanıyor. Ondan sonra da kişisel olarak Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru yapılıyor. Ve süreç orada takip ediliyor. Fakat son zamanlarda etkili olmayan bir Anayasa Mahkemesi gözlemliyoruz. 2020’den beri Oda TV, Independent Türkçe ve Jin News haber siteleri ile ilgili bekleyen başvuruları karara bağlamayan bir AYM profili görüyoruz. Benzer şekilde Amerika’nın Sesi için bir yıl önce yapılan başvurular da henüz karara bağlanmadı. Keza Şubat ayı içinde Ekşi Sözlük platformuna uygulanan erişim engelleme ile ilgili de AYM harekete geçmedi. Koskoca Anayasa Mahkemesi etkili olmayan bir hukuk yolu mekanizması dönüşmüş durumda.”
İfade Özgürlüğü Derneği kurucusu, Ankara 9. Sulh Ceza Hakimliği’nin verdiği karara bir yıl önce Ankara 1. Sulh Ceza Hakimliği’nin verdiği karara olduğu gibi bir üst mahkemede -bu kez Ankara 10. Sulh Ceza Hakimliği- itiraz edeceklerini, olumsuz bir karar çıkması durumunda bir kez daha Anayasa Mahkemesi’nin yolunu tutacaklarını da ifade etti.
“VOA Türkçe 24 saat yayın yapan bir site değil, bu karar tartışmalı”
Erişim engelleme sürecini başlatan RTÜK, VOA Türkçe’nin “isteğe bağlı yayıncılık” faaliyeti yaptığı iddiasında. Ankara Sulh Ceza Hakimliği üst kurumun bu yaklaşımını doğru buldu. “İsteğe bağlı yayıncılık” lisansını bugüne kadar Netflix, Blutv gibi “öde ve izle” platformları ile 24 saat haber yayını yapan televizyonlar alıyordu. Profesör Yaman Akdeniz de bu durumun altını çiziyor.
“VOA Türkçe açısından bir değerlendirme yaptığımız zaman 24 saat canlı yayın yapan bir haber sitesi profili olmadığını görüyoruz. Dolayısıyla Amerika’nın Sesi bizim alışageldiğimiz Gazete Duvar, Diken veya BBC Türkçe haber sitelerine benzer bir profilde. Özel haberler de var, video haberler de var. Ama bir televizyon kanalı gibi sürekli yayın yapan bir kanal değil. Dolayısıyla RTÜK yetkisi içinde yer almaması gereken bir haber sitesi profili. Dolayısıyla kararın baştan tartışmalı olduğunu söyleyebiliriz.”
“İçeriklerin yayından çıkarılması kararı aslında sansür anlamına gelecek, ifade ve basın özgürlüğüne aykırılık teşkil edecektir”
Uzun yıllardır internet hukuku ile basın ve ifade özgürlüğü alanında çalışan Yaman Akdeniz, mahkemenin erişim engellemeyle birlikte “bu içeriklerin yayından çıkarılması” kararını vermiş olduğuna dikkat çekiyor.
Profesör Akdeniz, “2020 Temmuz ayına kadar mevzuatımızda içeriğin yayından çıkartılması yoktu. Uygulamada biz bunu tekil haberler için görüyorduk. Mesela VOA Türkçe web sitesinde yer almış bir haber için ya da Diken, BBC Türkçe veya diğer haber sitelerinde yer alan haberler için bu uygulamanın yapıldığını görüyoruz. Bir haber sitesinin bütünü için bir karar aslında verilmiyor. VOA Türkçe web sitesinde yıllardır yapılan binlerce içerik yer almakta iken bunların yayından çıkarılması demek aslında haber sitesinin kapatılması anlamına gelecektir. Dolayısıyla aslında sansür anlamına gelecek, tabi anayasa tarafından korunan ifade ve basın özgürlüğüne aykırılık teşkil edecektir” diye konuştu.
