Başkan Abraham Lincoln'ün 22 Eylül 1862'de imzaladığı, 1 Ocak 1863'te yürürlüğe giren ve Özgürlük Bildirgesi olarak bilinen başkanlık kararnamesi, Kuzey Birliği'ndeki (Union) siyah köleleri özgürlüklerine kavuşturmuştu.
Kararname, 1863'te güneydeki Konfederasyon eyaletlerinde yaşayan kölelere de özgürlük tanımış; ancak İç Savaş'ın 1865 yılında sona ermesine kadar birçok eyalette uygulanmaya konmamıştı.
Lincoln'ün Özgürlük Bildirgesi'nin yayınlanmasından iki yıl sonra, 19 Haziran 1865'te Kuzey Birliği komutanlarından General Gordon Granger, Teksas eyaletinin Meksika Körfezi kıyısındaki Galveston kentine giderek burada yaşayan siyah kölelere İç Savaş'ın bittiği, Teksas'taki siyahların artık özgür olduğu haberini verdi.
Böylelikle güney eyaletlerinin oluşturduğu Konfederasyon'un coğrafi olarak en batıda, dolayısıyla en uzakta yer alan eyaleti olan Teksas'a en son ulaşan bu haberle birlikte siyahlar, özgürlüklerine kavuşmuş oldu.
Siyah Amerikalılar, her 19 Haziran'da Juneteenth olarak bilinen özgürlük gününü barbekü partileriyle, şarkılarla, festivallerle ve geçit görenleriyle kutluyor.
Kutlamalardan siyahların marşı olarak kabul edilen 115 yıllık şarkı “Lift Ev’ry Voice and Sing” yükselir.
Özgürlük günü ulusal harekete dönüştü
Ancak Corona virüsü salgınının siyah Amerikalıları beyazlara kıyasla orantısız olarak çok daha fazla etkilediği, pandeminin ekonomik belirsizlikleri beraberinde getirdiği, polis şiddetinin siyah aileler üzerindeki olumsuz etkisini sürdürdüğü bu yıl Juneteenth'in, protesto günü olarak kayda geçmesi bekleniyor.
Son zamanlarda yaşanan polis şiddeti ve patlak veren protestolar, çok sayıda beyaz Amerikalı’nın, siyahların özgürlük günü olarak kutladığı Juneteenth hakkında farkındalığını da arttırdı.
Cornell Üniversitesi'nden ırk ayrımcılığı uzmanı Profesör Noliwe Rooks protestolarla geçen son haftaları, ''1960'lı yıllardan bu yana sistemde değişiklik yapılması için küresel, nesiller arası ve çok ırklı talebin olduğu nadir dönemlerden biri'' olarak tanımlıyor ve ''Şu aşamada bu ülkenin DNA'sında olan bir şeylerin değişmesi gerektiğine ilişkin bir anlayış ve kabul var'' diyor.
Siyah Amerikalılar, tüm ülke sarsıcı bir dönemden geçiyor olmasına rağmen, bugün neşe ve coşkuyla kutlamalar yapacak. Amerika çapında Doğu kıyısından Batı kıyısına birçok eyalette yapılacak etkinlikler arasında yürüyüşler ve sivil itaatsizlik eylemleri de yer alacak. Minnesota, Kentucky ve Georgia eyaletlerinde siyahların polis şiddeti nedeniyle hayatını kaybetmesinden sonra ülke çapında patlak veren protesto eylemlerinde görüldüğü gibi Juneteenth kutlamalarında da farklı ırklardan katılımcıların olması bekleniyor.
New York'un beş bölgesinden biri olan Brooklyn'de nüfusunun çoğunluğu siyah, Latin kökenli ve göçmen olan bir mahallede Juneteenth yürüyüşü düzenleyen 35 yaşındaki eski muharip David J. Hamilton, ''Bu yıl beyazların da özgürlüğümüzü kutlamasını sağlayacak olmak, heyecan verici'' diyor.
Siyah Amerikalı Hamilton, bu yıl Juneteenth'i ilk kez ABD Bağımsızlık Günü 4 Temmuz ya da Ulusal Anma Günü coşkusuyla kutlayacağını söylüyor.
Trump'ın Cumartesi günü kampanya mitingi düzenleyeceği Tulsa'da da kutlanıyor
Tulsa’da bugünkü kutlamalarda siyah medeni haklar savunucusu ve din adamı Al Sharpton ve 2016'da polis şiddeti nedeniyle yaşamını yitiren bir siyahın ikiz kız kardeşi Tiffany Crutcher, ırksal önyargıların sonuçları hakkında bir konuşma yapacak. Juneteenth kutlamalarının merkezi, yaklaşık 100 yıl önce siyahların sahip olduğu çok sayıda işyerinin beyazlardan oluşan bir çete tarafından tahrip edildiği ve onlarca can kaybının yaşandığı ırkçı ayaklanmanın çıktığı Siyah Wall Street olarak bilinen mahallede yapılacak.
Başkent Washington D.C. ve birçok eyalette de Siyahların Hayatı Önemlidir (Black Lives Matter) hareketi, siyah özgürlük mücadelesinin tarihçesini hem internet ortamında hem de insanların bir araya geldiği etkinliklerle kutlayacak, polis bütçesinin kesilmesine yönelik çağrıları yineleyecek.
Siyah Hayatlar Hareketi, internet sayfasında yaptığı açıklamada, 45 eyalette 275'ten fazla Juneteenth etkinliği düzenleyeceğini duyurdu.
''Siyahlara tazminat ödenmemesi için hiçbir sebep yok''
Düşünce kuruluşu Brookings Enstitüsü'nden Rashawn Ray, artık birçoklarının Juneteenth'i bilinçlenme ve yapısal ırkçılığı yıkmak için girişimde bulunma fırsatı olarak gördüğünü kaydediyor.
Ray, kölelik ve ırkçılığın yol açtığı acılar ve kayıplar için siyahlara tazminat ödenmesiyle ilgili tartışmalar hakkında da, ''Birçokları siyahlara tazminat ödenmesi için baskı yapacak. Siyahların Amerika'da federal hükümet tarafından hukuki olarak sistematik ayrımcılığa uğrayan ve tazminat almayan tek grup olması için hiçbir sebep yok'' şeklinde konuşuyor.
Köleliğin kaldırılmasını ırkçı ''Jim Crow'' yasaları izledi
Amerikan Anayasası'nda yapılan 13'üncü değişiklik, 6 Aralık 1865'te yeterli sayıda eyaletin kabul etmesiyle birlikte, Amerika'da köleliğin resmen kaldırılması anlamına geliyor. Ancak Amerika'da köleliğin kaldırılmasından sonra siyahlara yönelik ayrımcılığı hukuki kılan Jim Crow Yasaları'nın devreye girmesi, çok sayıda siyah Amerikalı’yı yoksulluğa mahkum etti. Bu uygulama, mahallelerin siyah ve beyaz şeklinde, ırk çizgisinde ayrılmasına yol açtı ve siyahları, yeterli kaynakları olmayan okullarda okumak zorunda bıraktı.
1960'lı yıllarda siyahların medeni haklarını koruyan yasaların geçirilmesinden sonra da ceza hukuku sisteminde on yıllarca süren ayrımcılık ve istihdamda uygulanan ırkçılık, siyah ailelerin fırsat eşitliği elde etmesini ve ekonomik istikrara kavuşmasını engelledi. Polis şiddeti ise siyah Amerikalıların kitlesel deneyiminin her zaman bir parçası oldu. Şimdi de Corona virüsü salgınının yol açtığı ölüm vakaları, beyazlara kıyasla siyahlar arasında üç kat daha fazla.
''Bu dönem Kasım'daki başkanlık seçimlerini şekillendirecek''
Bu yıl Juneteenth, ABD’de siyasi açıdan dönüm noktası kabul edilebilecek bir döneme de denk geldi. Sandık başına giden siyah Amerikalılar’ın sayısını arttırmayı ve siyahları siyasi açıdan bilinçlendirmeyi hedefleyen Siyahların Oyları Önemlidir örgütünün eş kurucusu LaTosha Brown, bu son dönemin Kasım seçimlerinde siyasi açıdan belirleyici olacağını söylüyor. Siyah seçmenin değişim talep ettiğini kaydeden Brown, şöyle diyor:
''Siyahların hayatlarını değersiz kılmak, Amerikan sisteminin içine, demokrasi ideallerinin beyazlara uygulandığı ölçüde bize uygulanmaması noktasına varacak kadar işlemiş durumda. Juneteenth, bir kutlama. Ama biz ülkeyi kutlamıyoruz. Biz kendi özgürlüğümüzü ve siyahların dirayetini kutluyoruz.''
Federal tatil ilan edilmiş değil
19 Haziran Özgürlük Günü, Hawaii, Güney Dakota ve Kuzey Dakota dışında ABD'nin 50 eyaletinin 47'sinde ve başkent Washington D.C.'de resmi olarak tanınıyor. Ancak Juneteenth, henüz federal düzeyde ''tatil günü'' olarak kabul edilmiş değil.
Texas, Virginia, New York ve Pennsylvania eyaletleri, Juneteenth'i kamu çalışanları için ücretli tatil günü olarak kabul eden dört eyalet. Teksas eyaleti, Juneteenth'i 1980 yılında resmi tatil olarak kabul eden ilk eyaletti.
Virginia eyaletinin Demokrat Partili Valisi Ralph Northam geçen Salı günü, Juneteenth'i resmi tatil günü ilan edeceğini açıkladı. Çarşamba günü de New York Valisi Andrew Cuomo, 19 Haziran'ın eyaletteki kamu çalışanları için resmi ücretli tatil olması için kararname imzaladı ve Juneteenth'in gelecek yıldan itibaren New York eyaletinde resmi tatil haline gelmesi için yasa tasarısı hazırlayacağını açıkladı. Aynı adımı Pennsylvania Valisi Tom Wolf da attı.
Yine de ABD tarihinde hiç olmadığı kadar çok sayıda çalışan, bugün tatil yapacak. Nike, Amerikan Profesyonel Futbol Ligi (NFL), Twitter ve mobil ödeme hizmetleri firması Square ve bazı medya kuruluşları, Juneteenth'i şirket çapında tatil günü olarak kabul etme planlarını açıkladı.
