Suudi Arabistan’ın İstanbul Başkonsolosluğu’nda 2 yıl önce öldürülen gazeteci Cemal Kaşıkçı cinayeti davası İstanbul’da başlıyor. İddianamede Suudi Arabistan istihbaratının eski başkan vekili dahil olmak üzere üst düzey isimler ‘’canavarca hisle’’ adam öldürmekle suçlanıyor. VOA Türkçe beş soruda Kaşıkçı cinayetine ilişkin bilinenleri derledi.
1-İddianamede hangi Suudi yetkililer neyle suçlanıyor?
İstanbul savcıları tarafından geçtiğimiz Mart ayında hazırlanan iddianamede toplam 20 sanık yer alıyor. Sanıkların tamamı gıyaben yargılanıyor.
Bunlar arasında Suudi Arabistan istihbaratının eski başkan vekili Ahmed El Asiri ve kraliyet ailesinin eski danışmanlarından Suud El Kahtani de var. Bu iki üst düzey Suudi yetkili, ‘’tasarlayarak ve canavarca hisle adam öldürmekle’’ suçlanıyor.
İddianamede adı geçen 18 sanık arasında, Suudi bir adli tıp uzmanı ve daha önce Veliaht Prens Muhammed bin Selman’ın yurtdışı gezilerine de katıldığı bilinen bir Suudi istihbarat yetkilisi de var.
Bu 18 sanığın, Veliaht Prens Muhammed bin Selman’ın politikalarını eleştiren Cemal Kaşıkçı’yı boğarak öldürdüğü belirtiliyor.
İddianamede yer alan suçlamalar, tanık ifadeleri, Cemal Kaşıkçı’nın akıllı saati gibi dijital cihazlarının analizi ve Türkiye’ye giriş-çıkış yapan Suudi yetkililerin seyahat kayıtlarına dayanıyor.
Türkiye Suudi yetkilileri soruşturmaları engellemekle suçluyor, Riyad ise Türk savcıların bilgi paylaşımı taleplerine karşılık vermediğini söylüyor.
2-Cemal Kaşıkçı nasıl öldürülmüştü?
Washington Post gazetesine yazılarıyla katkıda bulunan Cemal Kaşıkçı en son 2 Ekim 2018 günü Suudi Arabistan’ın İstanbul Başkonsolosluğu’na girerken görülmüştü.
59 yaşındaki Cemal Kaşıkçı o dönem nişanlı olduğu Hatice Cengiz ile evlilik hazırlıkları için gereken belgeleri almak üzere konsolosluğa gitmiş ancak kendisinden bir daha haber alınamamıştı.
Türk yetkililer Cemal Kaşıkçı’nın cesedinin parçalara ayrıldığını ve konsolosluk binasından çıkarıldığını iddia etti. Cemal Kaşıkçı’nın cesedi bulunamadı.
Cinayete ilişkin bir yıl sonra BM Özel Raportörü tarafından hazırlanan raporda, Türkiye ve diğer ülkelerin istihbarat yetkililerinin eldeki veri ve kayıtlara ilişkin yaptıkları değerlendirmelerin, Cemal Kaşıkçı’ya sakinleştirici verildiğine ve sonra da plastik bir torbayla boğulduğuna işaret ettiği belirtilmişti.
3-Suudi Arabistan ne diyor?
Türkiye ve Suudi Arabistan arasındaki ilişkilerde gerilime yol açan cinayet, Suudi Veliaht Prens Muhammed bin Selman’ın uluslararası itibarını da zedelemişti.
Bazı batılı ülkelerin hükümetleri ve Amerikan Merkezi Haber Alma Teşkilatı (CIA) Kaşıkçı’nın öldürülmesi emrini Muhammed bin Selman’ın verdiği kanısında olduklarını açıkladı.
Veliaht Prens Muhammed bin Selman Kaşıkçı cinayeti emrini kendisinin verdiğini yalanladı ancak Suudi Arabistan’ın fiili lideri olarak nihai sorumluluğun kendisinde olduğunu söyledi. Suudi Arabistan cinayetin işlendiği dönemde Kaşıkçı’nın öldürülmesinde rolü olduğu iddialarını yalanlamış, ancak ondan sonraki süreçte farklı açıklamalar yapmıştı.
Suudi Arabistan’ın Birleşmiş Milletler nezdindeki temsilcisi Abdullah El Muallimi, Riyad’ın Türk yetkililerle hukuki süreç konusunda işbirliği yapıp yapmayacağının sorulması üzerine, Ankara’dan Suudi savcılarla elindeki delilleri paylaşmasını istediklerini ancak bu talebe yanıt gelmediğini söyledi.
Suudi temsilci, ‘’Türkiye Suudi Arabistan’la işbirliği yapmıyor’’ dedi.
4-Suudi Arabistan Kaşıkçı konusunda hangi adımları attı?
Suudi Arabistan’daki mahkeme Aralık ayında Cemal Kaşıkçı cinayetiyle bağlantılı olarak beş kişiye idam cezası, üç kişiye de hapis cezası verilmesine hükmetti.
Cemal Kaşıkçı’nın ailesi ise cinayeti işleyenleri affettiklerini açıkladı. Aileden gelen bu açıklama idam cezasına çarptırılan sanıkların bu cezasının infaz edilmemesinin önünü açtı.
Cemal Kaşıkçı’nın nişanlısı Hatice Cengiz ise davada ya da af sürecinde hukuk ilkelerinin gözetilmediğini söyledi. Suudi Arabistan’da cinayetle ilgili görülen davada ceza alan yetkililerin adlarının gizli tutulduğunu ve bu nedenle yargılamanın meşru olarak kabul edilemeyeceğini savundu.
5-Birleşmiş Milletler’in Kaşıkçı raporu ne diyor?
Uluslararası kamuoyunu sarsan cinayete ilişkin geçtiğimiz yıl bir rapor hazırlayan BM Özel Raportörü Agnes Callamard, Kaşıkçı’nın kasıtlı, planlı bir cinayete kurban gittiği sonucuna vardı.
‘’Bu yargısız infazdan Suudi Arabistan devleti sorumludur’’ diyen BM Özel Raportörü, Suudi Veliaht Prens Muhammed bin Selman ve diğer üst düzey yetkililerin cinayette bireysel olarak sorumluluğu olduğunu vurguladı.
Suudi Arabistan ve Türkiye’nin Kaşıkçı cinayetiyle ilgili olarak başlattığı soruşturmaların uluslararası standartları karşılamadığını belirten Callamard, cinayetle ilgili bağımsız ve tarafsız soruşturma açılması çağrısında bulundu.
Raporu reddeden Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Adil El Cübeyr, ‘’Raporda yeni bir şey yok. Açık çelişkiler ve asılsız iddiaları barındırıyor. Bu da raporun güvenilirliğine gölge düşürüyor’’ dedi.
Suudi bakan, ‘’Kaşıkçı cinayetini soruşturabilecek tek taraf Suudi yargısıdır. Suudi yargısı tam bağımsız olarak işler’’ ifadelerini kullandı.
