ABD Kongre üyeleri Türkiye’ye Rusya’dan S-400 alımı sebebiyle yaptırım uygulanmasını da öngören savunma tasarısının son şeklini açıkladı. Tasarı Başkan Trump’ın Almanya’dan asker çekme planlarına da karşı çıkıyor.
2021 yılında savunma alanında yapılacak harcamaların kapsamını belirleyen ve Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasası (NDAA) olarak bilinen tasarının önümüzdeki hafta Senato gündemine gelmesi bekleniyor.
4,500 sayfadan oluşan 740 milyar dolarlık tasarı (NDAA) Senato ve Temsilciler Meclisi’ndeki Demokratlar ve Cumhuriyetçiler arasında aylardır devam eden müzakerelerin bir sonucu.
1961 yılından bu yana her yıl Kongre tarafından kabul edilen savunma tasarısı, Amerikan askerlerinin maaşlarına yapılacak zamdan, kaç gemi ya da uçak alınabileceğine ve Çin ile Rusya’ya karşı nasıl adım atılması gerektiği konularını kapsıyor.
Türkiye’ye 30 gün içinde zorunlu yaptırım
Savunma tasarısı, Türkiye’ye de Rusya’dan satın aldığı S-400 füze savunma sistemi sebebiyle yaptırım uygulanmasını öngörüyor.
ABD Başkanı Donald Trump, Amerika’nın Hasımlarına Yaptırımlar Yoluyla Karşı Koyma Yasası (CAATSA) olarak bilinen yasa kapsamında Türkiye’ye uygulanması öngörülen yaptırımları bir süre bekletmişti.
Savunma tasarısı ise, ABD Başkanı Trump’ın 30 gün içinde CAATSA uyarınca dört ya da beş yaptırım maddesini uygulamasını öngörüyor.
Tasarının önümüzdeki hafta yasalaşması halinde, Türkiye’ye yaptırımı uygulayan Trump yönetimi olacak. Savunma tasarısının yasalaşmasının gecikmesi halinde ise, Türkiye’ye yaptırımı 20 Ocak’ta görevi resmen devralacak olan Biden yönetiminin uygulaması bekleniyor.
Tasarı, Pentagon’un Amerikan savunma şirketi Lockheed Martin tarafından üretilen 93 adet F-35 savaş uçağı satın alması için 10 milyar dolar bütçe ayrılmasını da öngörüyor.
Türkiye S-400 alımı sebebiyle proje ortağı olduğu F-35 programından çıkarılmıştı. Tasarı, ABD ordusunun Türkiye programdan çıkarılmadan önce almayı planladığı altı adet F-35 savaş uçağını kullanması için yetki veriyor.
NATO ve ABD, S-400 füze savunma sistemlerini askeri ittifaka ve F-35 savaş uçaklarına yönelik bir tehdit olarak görüyor.
ABD Başkanı Türkiye’nin elinde S-400 sisteminin olmadığını doğrulaması halinde yaptırımları kaldırabiliyor.
Tasarı Trump’ın asker çekme planlarına da set çekiyor
Savunma tasarısı Almanya’daki Amerikan askerlerinin bu ülkede kalmaya devam etmesine destek veriyor; etkisi değerlendirilmeden, Savunma Bakanlığı’nın Almanya’da aktif görevdeki 34,500 asker sayısını azaltması imkanını da sınırlıyor.
Bu yönüyle tasarı, Pentagon’un Temmuz ayında Almanya’da bulunan 36 bin askerin 12 bininin çekileceği yönündeki açıklamasına da meydan okuyor.
ABD Başkanı Trump Almanya ile savunma harcamaları konusunda yaşanan anlaşmazlık sebebiyle Almanya’daki Amerikan askerlerinin sayısını azaltmayı planlamıştı.
Savunma tasarısı asker çekme konusunda son tarih olarak belirlenen 15 Ocak’a kadar Başkan Trump tarafından onaylanması halinde, Afganistan’daki askeri sayısının 4,500’den 2,500’e indirilmesi planlarını da askıya almış olacak.
Bu durumda Başkan Trump’ın Afganistan’dan asker çekme planı ancak risk değerlendirmesinden sonra uygulanabilecek. Risk değerlendirme sürecinin de uzun ve çalışma gerektiren bir süreç olduğu belirtiliyor.
Tasarı askeri üslerin adlarının değiştirilmesini de kapsıyor
Tasarı Konfederasyon komutanlarının adını taşıyan askeri üslerin adlarının değiştirilmesini de öngörüyor.
Konu, ABD’de ırkçılık karşıtı protestoların yapıldığı dönemde gündeme gelmiş; Başkan Donald Trump ise askeri üslere verilen adların ülke tarihini yansıttığı gerekçesiyle adlarının değiştirilmesine karşı çıkmıştı. Ancak Savunma Bakanlığı askeri üslerin adlarının değiştirilmesine sıcak baktığını açıklamıştı.
Kongre kaynakları Temsilciler Meclisi’nin savunma tasarısını önümüzdeki hafta başında kabul etmesini ve daha sonra da Senato’ya gitmesini bekliyor. Tasarı Senato onayının ardından Başkan Trump’ın masasına gidecek.
Trump veto tehdidinde bulunmuştu
Başkan Trump tasarıyı Konfederasyon komutanlarının adlarını taşıyan askeri üslerin adlarının değiştirilmesi maddesinden dolayı veto edeceğini belirtmişti. Ancak bu maddeye hem Cumhuriyetçiler’in çoğunlukta olduğu Senato, hem de Demokratlar’ın çoğunlukta olduğu Temsilciler Meclisi’nde partiler üstü bir destek var.
Trump savunma tasarısının Facebook, Twitter gibi sosyal medya şirketlerine bu platformlarda paylaşılan içeriklerden hukuki olarak sorumlu olmalarını öngören maddeyi kapsamaması halinde tasarıyı veto edeceğini belirtmişti.
Veto tehdidini Twitter’dan duyuran Trump, 2020 seçimleri kampanyası sırasında sosyal medya şirketlerini muhafazakar sesleri susturmakla suçlamıştı.
Savunma tasarısının son halinde böyle bir madde yer almıyor. Kongre üyeleri bu konunun ordu ve savunma ile bir ilgisinin olmadığını; savunma tasarısı gibi önemli bir tasarının yasalaşmasının engellenmesi için bu konunun kullanılmaması gerektiğini belirtti.
Trump’ın Kongre’de veto için yeterli desteği toplaması halinde, 59 yıldır üst üste Kongre tarafından her yıl kabul edilen Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasası kesintiye uğrayacak.
