Dünya Sağlık Örgütü’nün Corona virüsü aşısına küresel erişim için başlattığı COVAX girişimi,yaklaşık 2 milyar doz aşının 2021 yılında 190 ülkeye eşit olarak dağıtılmak üzere ayrıldığını açıkladı. Aşı üreticileri teslimatın 2021’in ilk çeyreğinde başlamasını umduklarını bildirdi.
COVAX’in açıklamasında aşı stoğunun düşük ve orta gelirli ülkelere gönderilmek üzere en az 1 milyar 300 milyon dozu kapsadığı belirtildi.
COVAX’in hedefi yüksek ve düşük gelirli ülkeler arasında tıbbi araçlara erişimdeki eşitsizliğe çare bulmak.
İlk aşıların bazı yüksek gelirli ülkelere dağıtımı yapılırken ve ABD’de ikinci bir aşıya onay verilmesi beklenirken, dünyanın geri kalanı hayat kurtaran tedavinin kendilerine ne zaman ulaşacağına dair merak içinde.
Firmaların aşı üretim kapasitelerinin sınırlı olması ve birçok zengin ülkenin erken sipariş vermesi, bazı ülkelerin 2022 yılına kadar aşıya erişemeyecekleri anlamına gelebilir.
COVAX için aşı dağıtımı yapacak olan Aşı ve Bağışıklık İçin Küresel İttifak’ın (GAVI) Başkanı Seth Berkley, gelecek Haziran ayında dağıtımına başlanması beklenen ilk grup aşının sağlık çalışanları ve riskli gruptakiler için yeterli olmasını umduklarını kaydetti. Dağıtımın daha sonra arttırılarak 2021’in sonuna kadar COVAX üyesi ülkelerde nüfusun yüzde 20’sinin aşılanması hedefleniyor.
COVAX bünyesindeki aşılarla ilgili sorunlar
Ancak COVAX’in portföyünde yer alan aşıların hiçbiri henüz kullanım onayı almadı. Ayrıca bu aşıların satın alınması ve dağıtımıyla ilgili soru işaretleri de hala mevcut.
Açıklamaya göre COVAX, Amerikalı Johnson & Johnson şirketiyle 500 milyon doz aşı için mutabakat sözleşmesi imzaladı. Aşının hala devam eden klinik deneylerinin sonuçlarının Ocak ayında çıkması bekleniyor.
COVAX ayrıca İngiltere-İsveç ortaklığı AstraZeneca ilaç firmasıyla da 170 milyon dozluk ön alım anlaşması yaptı.
Hindistan firması Serum Enstitüsü, AstraZeneca’nın ya da Amerikalı firma Novavax’in aşılarından ek 1 milyar 100 milyon doza kadar üretme sözü verdi. Fransız Sanofi ve Almanya merkezli GSK firmaları da ortak üretmekte oldukları aşıdan 200 milyon doz için COVAX’e söz verdi. Ancak bu iki firmanın klinik deneylerinde ve aşıyı piyasaya çıkarma tarihinde gecikme olacağı açıklanmıştı.
COVAX’in şu an için aşı yarışını önde götüren Moderna ile Pfizer firmalarının aşılarına erişimi ise yok.
Pfizer’in BioNTech firmasıyla ortak ürettiği aşısının dağıtımına ABD, İngiltere ve Kanada’da başlandı. Moderna’nın aşısının da ABD’de yakında onay alması bekleniyor.
COVAX düşük ve orta gelirli ülkelere aşı sağlamak için 2,4 milyar dolar bağış topladı. Grup, gelecek yıl, 4,6 milyar dolara daha ihtiyaç duyacağını belirtiyor.Ayrıca araştırma ve geliştirme için 800 milyon dolara ve aşıların dağıtımı için de 1,4 milyar dolara ihtiyaç var.
Berkley, ‘‘Hala daha fazla doz aşıya ve daha fazla paraya ihtiyacımız var. Ancak ilk aşamadaki 2 milyar doz aşı konusunda önümüz açık’’ dedi.
