Amerikan ilaç firması Pfizer, Birleşmiş Milletler'in desteklediği bir grupla imzaladığı anlaşma çerçevesinde başka ilaç imalatçılarının da deneysel Covid-19 hapını üretmesine izin verdi. Pfizer'ın attığı bu adım, dünya nüfusunun yarısından fazlasına Covid-19'un ilaçla tedavisine erişimini sağlayabilir.
Pfizer'dan Salı günü yapılan açıklamada, geliştirdiği antiviral ilacın ruhsatını merkezi Cenevre'de bulunan İlaç Patent Havuzu'na (Medicines Patent Pool) vereceğini, böylelikle jenerik ilaç şirketlerinin 95 ülkede kullanılmak üzere Pfizer'ın Covid-19 ilacını üretebileceğini bildirdi. Bu 95 ülke, dünya nüfusunun yüzde 53'ünü oluşturuyor.
Pfizer'ın yaptığı anlaşma, Corona pandemisinin en ağır darbeyi vurduğu bazı büyük ülkeleri kapsamıyor. Örneğin Brezilyalı bir ilaç firması, Pfizer'ın Covid-19 ilacını başka ülkelere ihraç etme şartıyla üretmek için ruhsat alsa da ilaç, Brezilya içinde kullanılamayacak.
Yine de sağlık uzmanları, Pfizer'ın Covid-19 hapı henüz hiçbir ülkede onay almadan yapılan bu anlaşmanın pandeminin daha erken sonlandırılmasına yardımcı olabileceği görüşünde.
İlaç Patent Havuzu yetkilisi Esteban Burrona, "Yeni geliştirilen ve etkili olduğu görülen bir ilacı 4 milyardan fazla insana ulaştırabilecek olmamız çok önemli" şeklinde konuştu.
Burrona, diğer ilaç firmalarının birkaç ay içinde Covid-19 hapını üretmeye başlayabileceğini söyledi, ancak yapılan anlaşmanın herkesi memnun edemeyeceğinin farkında olduklarının da altını çizdi.
Yetkili, "Şirketin çıkarlarıyla jenerik ilaç üreticilerinin şart koştuğu sürdürülebilirlik ve en önemlisi, orta ve düşük gelirli ülkelerdeki kamu sağlığı ihtiyaçları arasında çok hassas bir denge oluşturmaya çalışıyoruz" ifadelerini de sözlerine ekledi.
Anlaşma şartları uyarınca Pfizer, düşük gelirli ülkelerdeki ilaç satışlarından patent hakkı ücreti almayacak ve anlaşma kapsamındaki tüm ülkelerde, Covid-19 bir kamu sağlığı acil durumu olmaya devam ettiği sürece yapılan satışların telif ücretinden feragat edecek.
Pfizer, bu ayın başında, geliştirdiği Covid-19 hapının, Corona virüsü enfeksiyonunu hafif ve orta şiddette geçiren kişilerin hastaneye yatış ve ölüm riskini yaklaşık yüzde 90 oranında azalttığını açıklamıştı. Bağımsız uzmanlar, olumlu sonuçları temel alarak firmanın yürüttüğü denemelerin durdurulabileceği tavsiyesinde bulunmuştu.
Pfizer, ABD Gıda ve İlaç Dairesi ve diğer denetçi kurumlara, hapın en kısa sürede ruhsatlandırılması çağrısında bulunacağını bildirmişti.
Pandeminin başlangıcından bu yana dünya genelinde araştırmacılar, Corona enfeksiyonu belirtilerini hafifletebilen, iyileşme sürecini hızlandıran, hastaneye yatışı engelleyen ve evde, ağız yoluyla alınan bir Covid-19 ilacı geliştirmek için zamana karşı yarışıyor. Şu anda hemen hemen tüm Covid-19 tedavi yöntemleri, hastalara damar ya da enjeksiyon yoluyla uygulanıyor.
İngiltere ise bu ayın başında Amerikan ilaç firması Merck'ün geliştirdiği Covid-19 hapına onay veren ilk ülke olmuştu. Bu ilaç, henüz başka ülkelerden ruhsat almadı. Merck, Ekim ayında İlaç Patent Havuzu kurumuyla yaptığı benzer anlaşmada, molnupiravir adı verilen Covid-19 hapının başka ilaç imalatçıları tarafından 105 ülkeye ihraç edilmek üzere üretilmesine onay verdi.
Sınır Tanımayan Doktorlar örgütü, Pfizer'ın yaptığı anlaşmanın ilacın tüm ülkeleri kapsamamasının "cesaret kırıcı" olduğunu kaydetti ve Çin, Arjantin ve Tayland gibi ülkelerin anlaşma dışında bırakıldığının altını çizdi.
Örgütün üst düzey hukuk danışmanlarından Yuanqiong Hu, "Tüm dünya, Covid-19'la mücadele etmeye yarayan tıbbi araçlara her yerde ve herkesin erişim sağlamasını garanti altına almak gerektiğini artık biliyor" şeklinde konuştu.
Pfizer ve Merck'ün Covid-19 ilaç patentlerini paylaşma kararı, Pfizer ve diğer aşı üreticilerinin aşı formüllerini daha geniş kapsamlı imalat sağlamak için paylaşmayı reddetme kararıyla zıtlık oluşturuyor. Dünya Sağlık Örgütü tarafından mRNA aşı formüllerinin ve teknolojilerinin paylaşılması için Güney Afrika'da oluşturulan bir merkez, tek bir ilaç firmasının bile katılımını sağlamayı başaramadı.
Şimdiye kadar yoksul ülkelerin payına Pfizer'ın Covid-19 aşısının yüzde 1'inden azı düştü.
