ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Wendy Sherman ve Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov’un başkanlık ettiği heyetler İsviçre’nin Cenevre kentinde bir araya geldi.Sherman, Rusya tarafından yapılan güvenlik taleplerini ‘’umutsuz bir girişim’’ olarak niteledi ve ABD’nin geri püskürtme konusunda katı tutumunu koruduğunu söyledi. Sherman,‘NATO’nun açık kapı politikasını kimsenin kapatmasına’ izin vermeyecekleri mesajını verdi.
ABD ve Rusya heyetleri arasındaki görüşme, Başkan Joe Biden ve Cumhurbaşkanı Vladimir Putin'in Haziran ayında Cenevre'de yaptıkları zirve toplantısında ele aldıkları silah kontrolu ve diğer geniş kapsamlı meseleler için başlattığı "Stratejik Güvenlik Diyaloğu" kapsamında yapıldı.
Sherman, Amerikalı yetkililerin Rus heyetiyle sekiz saat süren görüşmeler boyunca açık ve samimi şekilde tartıştığını ve iki ülke ilişkilerini daha ayrıntılı ele almak için yakın zamanda yeniden görüşmeye açık olduklarını kaydetti.
Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov’un liderliğindeki heyet, Kremlin’in ilk kez geçen ay gündeme getirdiği taleplerini yeniden dile getirdi. Bunlar arasında NATO’nun daha fazla genişlemesine yasak getirilmesi ve ittifaka 1997’den sonra katılan doğu ve orta Avrupa’daki ülkelerde NATO askeri faaliyetlerinin sona erdirilmesi yer alıyor.
Sherman, Batı ülkelerinin bu talepleri kesin bir dille geri çevirdiğini söyledi ve Ukrayna’nın NATO’ya katılmasını önlemek amacıyla Rusya’nın sunduğu bu önerileri ‘‘umutsuz girişim’’ olarak değerlendirdi.
‘‘Kimsenin NATO’nun açık kapı politikasını kapatmasına izin vermeyeceğiz’’ diyen Sherman, "ABD ile çalışmak isteyen egemen devletlerle ikili işbirliğinden vazgeçmeyeceğiz ve Ukrayna olmadan Ukrayna; Avrupa olmadan Avrupa veya NATO olmadan NATO hakkında karar almayacağız" ifadelerini kullandı.
Rusya’nın Ukrayna sınırında yaklaşık 100 bin asker konuşlandırması, işgal hazırlığında olabileceği gerekçesiyle Washington ve Kiev’in endişelerini arttırdı. Rusya 8 yıl önce de Kırım yarımadasını Ukrayna’dan ilhak etmişti.
Rusya işgal iddialarını reddediyor ve NATO ile ittifaka üye olmak isteyen Ukrayna’nın agresif ve provokatif davranışlarına karşılık olarak sınırda asker mevzilendirdiğini belirtiyor.
Ryabkov: ‘‘Derin görüş ayrılıklarımız var’’
Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov ise gazetecilere yaptığı açıklamada Ukrayna konusunda derin görüş ayrılıkları olduğunu söyledi; "Yapılması gerekenler konusunda ABD ve Rusya bir bakıma karşıt görüşlere sahip" dedi.
Ryabkov, NATO’nun orta ve doğu Avrupa ülkelerindeki askeri faaliyetlerine son vermesi ve ittifakın daha fazla genişlemesinin önlenmesi konusundaki kapsamlı taleplerini yineledi.
‘‘Rusya için ulusal güvenlik meselesi’’
Ryabkov, ‘‘Ukrayna’nın asla NATO üyesi olmaması bizim için bir zorunluluk’’ vurgusu yaptı.
Ryabkov, "Karşı tarafa güvenmiyoruz. Demir kaplı, su geçirmez, kurşun geçirmez, yasal olarak bağlayıcı garantilere ihtiyacımız var; ‘yapılmalı’, ‘edilmeli’ gibi sözlerle verilen teminatlara ve güvencelere değil. Ukrayna’nın asla NATO üyesi olmaması maddesinin konulması gerekir. Bu Rusya için bir ulusal güvenlik meselesi’’ dedi.
NATO’ya uyarı
Rusya, ABD tarafının konunun kendisi için aciliyetini anlamadığını söylüyor.Ryabkov, ‘‘Bu konuda kesin bir tarih olmasa da Rusya haftalar ya da aylarca beklemek istemiyor’’ dedi.
Ryabkov, NATO’nun konuyla ilgili harekete geçtiğini görmeleri gerektiğini söyledi ve bu konuda başarısız olmanın NATO’nun kendi güvenliğine tehdit oluşturacak bir hata olacağını belirtti.
Ryabkov, görüşmeler çıkmaza girerse Rusya'nın "askeri-teknik" bir şekilde yanıt vereceğini söyledi. Rusya geçen ay, Batı'nın talepleri konusunda yanıt vermeyi reddetmesi durumunda Avrupa'da orta menzilli nükleer füzelerin (INF) yeniden konuşlandırılabileceğini söylemişti.
ABD’den gerilimi azaltma çağrısı
Sherman ise hiçbir ülkenin başka bir ülkenin sınırlarını güç kullanarak değiştiremeyeceğini söyledi ve Rusya’ya birliklerini kışlaya çekerek gerilimi azaltma çağrısı yaptı.
Sherman, Rusya’nın görüşmelerden ayrılmasının diplomasi konusunda hiçbir zaman ciddi olmadığını göstereceğini söyledi.
Sherman, ABD’nin orta menzilli nükleer füzeler konusunda, ABD ve Rusya arasında, tarafların daha önce çekildiğiOrta Menzilli Nükleer Kuvvetler Antlaşması ile uyumlu hazırlanacak olası bir anlaşmayı görüşebileceğini de belirtti.
Sherman, Rusya’nın askeri tatbikatların boyutunu ve kapsamını kısıtlama konusundaki önerisine uyum sağlamaya da her zaman istekli olduklarını kaydetti.
ABD, Rusya ile 1987’de imzalanan INF antlaşmasından 2019’da çekilmiş ve Moskova’nın antlaşmayı ihlal ettiğini kaydetmişti.
1987’de dönemin ABD Başkanı Ronald Reagan ve Sovyetler Birliği lideri Mikhail Gorbaçov’un imzaladığı INF, 500 ile 5 bin 500 kilometre menzilli kruz ve balistik füzeleri yasaklıyordu.
ABD diplomasisinin Dışişleri Bakanı Anthony Blinken’dan sonra iki numaralı ismi olan Wendy Sherman Çarşamba günü Brüksel’de NATO-Rusya zirvesine, Perşembe günü de Viyana’da Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkiları (AGİT) ülkelerinin toplantısına katılacak.
Amerikalı ve Rus yetkililer hafta sonuna doğru tekrar bir araya gelerek krizi aşmak için ortak bir yol belirlemeye çalışacak.
