Türk dışişleri makamları henüz resmi olarak teyit etmiş olmasa da, Sırbistan ziyareti AB yaptırımları kapsamında Bulgaristan, Karadağ ve Kuzey Makedonya’nın hava sahalarını kapatması nedeniyle engellenen Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un 8 Haziran Çarşamba günü Türkiye’ye gelerek Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’la görüşmesi bekleniyor.
Lavrov’un Türkiye seyahatinde ajandası oldukça dolu olacak. Türkiye’nin uzun süredir gündeminde bulunan Suriye’nin kuzeyine yeni askeri harekattan Ukrayna tahılının Türkiye üzerinden dünyaya dağıtılmasına, turizmdeki ilişkilerden Akkuyu nükleer santralinin durumuna kadar birçok konunun görüşülmesi bekleniyor.
Ancak Türkiye bakımından gündemdeki en önemli konu Suriye’deki YPG-PYD güçlerine karşı başlatılması planlanan yeni bir askeri harekat. Cumhurbaşkanı Erdoğan iki gün önce AKP’nin Kızılcahamam kampında ‘‘Güvenlik endişelerini yeni harekatlarla gidereceğiz’’ diyerek Ankara’nın bu konudaki kararlılığını ortaya koydu.
Rusya’dan harekatla ilgili çelişkili açıklamalar
Rusya’dan son dönemde Suriye'ye yönelik olası operasyonla ilgili yapılan iki açıklama dikkat çekti.
28 Mayıs’ta Russia Today’ın Arapça yayın bölümüne konuşan Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, ‘‘ABD askerleri, hala Fırat Nehri’nin doğu yakasının büyük bölümünü işgal ediyor. Orada sözde devlet kurmaya çalışıyor, bölünmeyi destekliyor ve bölgedeki Iraklı Kürtlerin bir kısmının duygularını kullanıyorlar. Bu şekilde Iraklı ve Suriyeli Kürtleri birleştiren yapıda sorunlara yol açıyorlar. Türkiye tabii bunlara kayıtsız kalamaz’’ demişti.
Daha sonra da Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zaharova geçtiğimiz hafta yaptığı açıklamada, ‘‘Ankara'nın Suriye'de zaten sıkıntılı olan durumun tehlikeli bir şekilde kötüleşmesine yol açabilecek eylemlerden kaçınacağını umuyoruz’’ ifadelerini kullandı.
Prof. Doster: ‘‘Rusya askeri harekat için yeşil ışık yakacaktır’’
Marmara Üniversitesi öğretim üyesi Barış Doster, Rusya’nın bu ziyarette Türkiye’ye destek vereceğine ve Erdoğan-Lavrov görüşmesinden sonra harekatın kapsamının daha da belirginleşebileceğine dikkat çekiyor.
VOA Türkçe’ye değerlendirmelerde bulunan Profesör Doster, ‘‘Aslına bakarsanız Ruslar, dışişleri bakanı ağzından ‘Türkiye’nin hassasiyetini anlıyoruz’ diyerek yeşil ışık yakmışlardı. Görüşmede sınır ötesi harekat masanın başlıca konusu olacak ve görüşmede yeşil ışık yayılacaktır. Amerika’nın tutumu ortada. Onlar ‘IŞİD ile mücadeleye zarar verir’ diyerek karşı çıkıyor. Ama Türkiye tabii ki kararlı. Ben bu konuda Erdoğan-Lavrov görüşmesinden Ankara’nın beklentilerine uygun pozitif bir gelişme olacağını bekliyorum’’ dedi.
Dr. Doğan: ‘‘Rusya harekata yeşil ışık yakmak için M-4 karayolunun açılmasını isteyebilir’’
İstanbul Üniversite Siyasal Bilgiler Fakültesi’nden Görkem Doğan ise askeri harekat konusunda çetin bir pazarlık olacağı kanısında.
VOA Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Dr. Doğan, ‘‘Hiç kuşku yok ki ağırlıklı olarak Tel Rıfat- Münbiç meselesi konuşulacaktır. Türkiye bölgeye yığınak yaptı. Ancak Ruslar sürekli helikopter uçurmaya başladı. Geçtiğimiz hafta Feylakel Şam cephaneliğini vurdular. Kimse ‘ben vurdum’ demedi. Ruslar prensip olarak ‘biz yaptık’ derler. Demek ki onlar değildi. Minnag hava üssüne Suriyeli askerleri yolladılar. Tel Rifat bir bakıma Halep’in kapısı ya da en azından kapılarından biri sayabilir. Buraya operasyonu Suriye de istemeyecektir. Dolayısıyla Rusya bu konuda yeşil ışık yakacaksa bir şey almak isteyecektir. Suriyeli dostlarını mutlu edecek bir şey talep edecektir. Malum yıllardır M-4 karayolu kapalı ve Rusya’nın bu konuda mutabakatlarda da yer alan bir talebi var. Halep-Lazkiye yolunun açılması için M-4 karayolunun güvenliğinin temin edilmesini isteyebilir. Ancak bu da İdlib’deki tekfirci grupların tepkisini çekecektir. Türkiye o bölgeye insan yollamak istiyor. Bu nedenlerle görüşmenin hiç de kolay geçeceğini düşünmüyorum’’ dedi.
Dr. Görkem Doğan, Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyine yönelik askeri harekat planlamasından yalnız Şam’ın değil Tahran’ın da rahatsızlık duyacağının altını çiziyor.
‘‘Ukrayna tahılının Türkiye’den dağıtılması konusunda mutabakat çok muhtemel’’
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un Türkiye ziyaretinin ikinci ana gündemi Ukrayna’dan tahıl ticareti yapılması için bir koridor açılması olacak.
Başta buğday olmak üzere 20 milyondan fazla tahıl Ukrayna’dan dünya pazarlarına gönderilemiyor. Çünkü Ukrayna liman şehirleri ya Rusya’nın tehdidi ya da işgali altında.
Profesör Doster bu konudaki görüşmelerin olumlu seyredeceği kanısında. Marmara Üniversitesi öğretim üyesi, ‘‘Ukrayna tahılının Türkiye’ye gelmesi ve Türkiye üzerinden dünya pazarların dağıtılması konusunda anlaşma olduğu belirtiliyor. Bu konuda mutabakat olması çok muhtemel. Türkiye’nin Ukrayna ile de güçlü ilişkileri var. Üstelik bu tahıl başta Afrika ülkeleri olmak üzere dünya için çok mühim. Bu konuda görüşmelerin sıkıntısız geçeceğini düşünüyorum’’ diye konuştu.
''Artan tahıl fiyatları en çok Rusya’ya yarıyor’’
Görkem Doğan bu konunun da tereyağından kıl çeker gibi kolayca çözülmesinin kolay olmadığı inancında.
İstanbul Üniversitesi öğretim üyesi, ‘‘Tahıl dolu gemilerin Ukrayna’nın Odessa limanından çıkması gerekiyor ama liman mayınla dolu. Limanı mayınlayan kimler? Ukraynalılar. Peki bu mayınları temizlerler mi? Bir garanti almadan bu mayınları temizlemeleri çok akıllıca olmaz. Çünkü Rusya derhal işgale girişebilir. Rusya burada Odessa’ya saldırmayacağının garantisini verse bu sefer de Ukrayna güçleri ana kuvvetini Donbass bölgesine intikal ettirecektir. Bu nedenle bu da taraflar için çok zor bir oyun. Bu arada artan tahıl fiyatları da en çok Rusya’ya yarıyor’’ dedi.
Türkiye’nin NATO’ya üye olmak isteyen Finlandiya ve İsveç’e karşı izlediği tavizsiz tutum ile Ukrayna’nın işgalinden bu yana Türkiye’nin batı ülkelerinden gelen ambargo baskısına direnmesinin Ankara’nın lehine bir durum olduğunun altını çizen Prof. Barış Doster, Akkuyu Nükleer Santrali’ndeki sorunlar, Libya ve Doğu Akdeniz’deki yeni durum ve Rus turistlerin Türkiye tatillerinin de ziyaret sırasında ana gündem başlıkları olacağını dile getirdi.
