ABD Anayasa Mahkemesi bugün, 1973 yılında Roe v. Wade davasındaki kararla yürürlüğe koyulan federal kürtaj hakkı kararını bozduğunu açıkladı.
Roe v. Wade kararı, ABD’deki kadınların anayasal olarak kürtaj hakkını tanımış ve bunu ülke çapında yasallaştırmıştı.
Anayasa Mahkemesi’nin bugünkü kararı ise, kürtajı sınırlamak veya yasaklamak isteyen Cumhuriyetçiler’e ve dindar muhafazakarlara önemli bir zafer kazandırdı.
Mahkeme, muhafazakar çoğunluğun desteğinde 3’e karşı 6 oyla, Cumhuriyetçiler’in desteklediği ve 15 haftadan sonra kürtajı yasaklayan Mississippi yasasını onayladı. Roe v. Wade kararını bozmak için yapılan oylamada 5 muhafazakar yargıçtan destek çıktı.
Mahkeme Başkanı Yargıç John Roberts kullandığı oylarda, Mississippi yasasını onayladığını yazarken, Roe v. Wade için kararın bozulmasına karşı çıktı.
Yargıçlar, cenin rahim dışında yaşayabilir hale gelmeden önce kürtaj yapılmasına izin veren Roe v. Wade kararının anlış olduğuna, çünkü ABD Anayasası'nda kürtaj haklarından özel olarak bahsedilmediğine karar verdi.
Ceninin rahim dışında yaşayabilir hale gelmesi hamileliğin 24 ile 28’inci haftaları arasında gerçekleşiyor.
Muhafazakar Yargıç Samuel Alito’nun yazdığı ve mahkemenin Roe'yu bozma ihtimalinin yüksek olduğunu belirten kararın taslak versiyonu Mayıs ayında sızdırılmıştı.
Sızdırılan taslak metin, ülke çapında tartışmalara sebep olmuştu.
Alito tarafından yazılan ve bugün açıklanan karar, sızdırılan taslakla büyük ölçüde benzerdi.
Alito kararında "Anayasa kürtaja atıfta bulunmuyor ve böyle bir hak herhangi bir anayasal hüküm tarafından dolaylı olarak korunmuyor" diye yazdı.
Anayasa Mahkemesi, 1992 yılında Planned Parenthood of Southeastern Pennsylvania v. Casey başlıklı kararında, kürtaj haklarını yeniden teyit etmiş ve kürtaja erişim üzerinde "aşırı yük" oluşturan yasaları yasaklamıştı.
Alito, "Roe en başından beri korkunç derecede yanlıştı. Gerekçesi son derece zayıftı ve kararın zarar verici sonuçları oldu. Roe ve Casey, kürtaj meselesine ulusal bir çözüm getirmek bir yana, tartışmaları alevlendirdi ve bölünmeyi derinleştirdi" ifadelerini kullandı.
Bozma kararına katılan Yargıç Brett Kavanaugh da kürtaj karşıtlarının savunduğu, bir sonraki adımın mahkemenin Anayasa'nın ülke çapında kürtajı yasakladığını ilan etmesi olduğu iddiasına karşı, yazılı görüşünde "Anayasa ne kürtajı yasaklıyor ne de kürtajı yasallaştırıyor" dedi.
Liberal yargıçlardan şerh
Mahkemenin üç liberal yargıcı Stephen Breyer, Sonia Sotomayor ve Elena Kagan ise ortak bir muhalefet şerhi yayınladı.
Üç yargıç,"Gelecek yasaların tam kapsamı ne olursa olsun, bugünkü kararın bir sonucu kesin; kadınların hakları ile özgür ve eşit vatandaşlar olarak statüleri kısıtlandı" diye yazdı.
Yargıçlar bugünkü kararın sonucu olarak, "döllenmenin gerçekleştiği andan itibaren, bir kadının sözünü edebileceği hiçbir hakkı yoktur. Eyaletler, en ağır kişisel ve ailevi bedeller pahasına da olsa, kadını hamileliğini tamamlamaya zorlayabilir" ifadelerini kullandı.
Eşcinsel evlilik kararını da gözden geçirme çağrısı
Muhafazakar yargıç Clarence Thomas da yazılı görüşünde mahkemeyi, doğum kontrol hakkını koruyan, eşcinsel evliliği ülke çapında yasallaştıran ve eşcinsel seksi yasaklayan eyalet yasalarını geçersiz kılan geçmiş kararları yeniden gözden geçirmeye çağırdı.
Mississippi Yasası, kürtaj haklarına ilişkin Anayasa Mahkemesi’nin emsal kararının ihlali denilerek alt mahkemelerde engellenmişti.
Anayasa Mahkemesi kararı ise, kürtajı anayasal bir hak olmaktan kaldırıp, eyaletlerin kürtajı yasaklayan yasalar çıkarma gücünü geri getiriyor.
Yirmi altı eyaletin kürtajı yasaklama ihtimaline kesin gözüyle bakılıyor.
Mississippi, Roe v. Wade'in iptal edilmesi durumunda kürtajı yasaklamak için tasarlanmış tetikleyici yasaları olan 13 eyaletten biri.
Kürtajın liberal eyaletlerde yasal kalması muhtemel. Halihazırda on ikiden fazla eyalette kürtaj haklarını koruyan yasalar var.
Çok sayıda Cumhuriyetçi eyalet, son yıllarda Roe örneğini hiçe sayarak çeşitli kürtaj kısıtlamalarını kabul etti.
Roe kararından önce birçok eyalet kürtajı yasaklıyor, hamileliğini sonlandırmak isteyen kadınlara çok az seçenek bırakıyordu.
Bugünkü kararın bir sonucu olarak, Amerika'nın büyük bir bölümünde istenmeyen gebelik yaşayan kadınlar, prosedürün yasal ve erişilebilir olduğu başka bir eyalete seyahat etme, internetten kürtaj hapı satın alma veya potansiyel olarak tehlikeli yasadışı kürtaj yaptırma seçenekleriyle karşı karşıya kalabilirler.
Roe v. Wade'i bozmak, Hıristiyan muhafazakarların ve birçok Cumhuriyetçi yöneticinin uzun zamandır hedefiydi.
Cumhuriyetçi eski Başkan Donald Trump, 2016 yılında adayken, Anayasa Mahkemesi’ne Roe'yu bozacak yargıçlar atama sözü vermişti.
Dört yıllık görev süresi boyunca Trump, Anayasa Mahkemesi’ne üç muhafazakar yargıç atadı. Bu sayı, mahkemenin toplam üye sayısının üçte biri. Trump’ın atamaları mahkemeyi sağa kaydırdı ve mahkemede 3’e karşı 6 muhafazakar çoğunluk oluşturuldu.
Trump tarafından atanan yargıçlar Neil Gorsuch, Brett Kavanaugh ve Amy Coney Barrett kararda çoğunlukta yer alan taraftaydı.
Mississippi'de kalan tek kürtaj kliniği olan Jackson Kadın Sağlığı Örgütü, 2018 yasasına meydan okudu ve Anayasa Mahkemesi’nde Demokrat Başkan Joe Biden yönetiminin desteğini aldı.
Yasa, "tıbbi bir acil durum" veya "ceninde ciddi bir anormallik" olduğunda kürtaja izin veriyor, ancak tecavüz veya ensestten kaynaklanan gebelikler için bir istisna yok.
2018'de bir federal yargıç, Roe emsalini gerekçe göstererek yasayı iptal etti. Merkezi New Orleans’da olan 5. ABD Temyiz Mahkemesi de 2019 yılında aynı sonuca vardı.
