Avrupa Birliği liderleri, yükselen enerji fiyatlarını durdurmaya yönelik önlemleri önümüzdeki haftalarda uygulamaya yönelik bir "yol haritası" üzerinde anlaştı.
Ancak yol haritasının reddedilmesi ihtimali de karara bağlanması gereken pek çok konu üzerindeki bölünme de masada kaldı. Sorunların aşılabilmesi için yeni bir AB zirvesi ihtimali de hala masada.
AB liderleri, Ukrayna savaşı ve enerji krizinin yarattığı bölünmeler ve görüş ayrılıklarının gölgesinde, enerji fiyatlarındaki artışı durdurmaya yönelik önlemleri belirlemek üzere dün Brüksel'de toplandı.
Toplantıya AB'nin itici gücü olarak tanımlanan "Almanya-Fransa çifti" arasındaki anlaşmazlıklar eşliğinde giren AB liderleri, 12 saati aşan ve sabah saatlerine kadar süren toplantının ardından, "ortak çözüm aramak için bir yol haritası belirlenmesi" üzerinde anlaştı.
Zorlu tartışmaların yaşandığı zirvenin ilk günkü oturumlarının ardından AB Konseyi Başkanı Charles Michel ve Komisyon Başkanı Ursula von der Leyen ortak basın toplantısı düzenledi.
Charles Michel, 27 liderin "haneler ve işletmeler için yüksek enerji fiyatlarını durdurmaya yönelik önlemleri birlikte aramaya karar verdiklerini" açıkladı.
Michel, "Şimdi bir önlem paketi üzerinde uzlaşılması için konular üzerinde incelikle çalışılması gerekiyor" dedi.
Von der Leyen de, konular üzerinde değil, yol haritası üzerinde anlaşıldığını, "Artık çok iyi bir yol haritamız var" sözleriyle doğruladı.
Ancak zirvenin ardından açıklama yapan Almanya Başbakanı Olaf Scholz'un, "Enerji bakanları nihai bir versiyon üzerinde anlaşamazlarsa, yeni bir liderler zirvesine ihtiyaç duyulacağını" söylemesi, uzlaşmanın henüz sağlanamadığını gözler önüne serdi.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ise liderlerin piyasalara kararlı ve açık bir mesaj gönderdiğini belirterek, "Tartışmamız gerçek bir yakınlaşma yarattı. Bana göre, bu Konsey hedeflerine ulaşmıştır. Önlem için kurulacak mekanizmalar Ekim sonu, Kasım başında hayata geçirilebilir" diye konuştu.
“Zorunlu” ve “gönüllü” yöntem
Zirve sonuç bildirgesinde varılan uzlaşma, "AB Devlet ve Hükümet Başkanları, Komisyon'dan değişken gaz fiyatlarını kontrol altına almaya yönelik müdahaleler de dahil olmak üzere bir dizi önlemle ilgili somut kararları acilen kendilerine sunmasını talep eder" ifadesiyle yer buldu.
Sonuç bildirgesinde, liderlerin AB düzeyinde "2023 kışı stokları için ortak gaz alımlarını teşvik etmeyi de" kabul ettikleri de belirtildi.
Ancak alımların AB stok dolum hedeflerinin en az yüzde 15'i seviyesinde "zorunlu" geri kalan bölümünde ise "gönüllü" bir yöntemle yapılması ilkesi benimsendi.
Liderler, dünya pazarında fiyatları körükleyen risklerle rekabet etmek yerine, AB'nin "toplam ekonomik ağırlığından yararlanacağı, Norveç ve ABD gibi "güvenilir" üretici ülkelerle "müzakerelerini hızlandırma" çağrısında bulundu.
AB liderleri, Komisyon tarafından sunulan "ortak gaz alımlarını teşvik etmek, devletlerden birinin kıtlık riskinin olması durumunda AB devletleri arasında zorunlu dayanışmayı tesis etmek ve gaz fiyatlarını sınırlamak için geçici bir mekanizma kurulması" önerilerini incelemeyi kabul etti.
Avrupa Birliği liderleri ayrıca Norveç ve Amerika Birleşik Devletleri gibi "güvenilir" üretici ülkelerle "müzakerelerin hızlandırılması" çağrısında bulundu.
Toplantının sonunda Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, "Tartışmamız gerçek bir yakınlaşma yarattı. Benim görüşüme göre, bu Konseyin hedeflerine ulaşılmıştır" dedi.
Fransa cumhurbaşkanı şimdi "acil ve somut" kararlar alınması çağrısında bulunuyor.
Sonuç bildirgesinde, İspanya ve Portekiz tarafından krizin başından bu yana uygulanan, "doğalgaz işlemlerinde bir toptan fiyat kontrol önlemine ek olarak, elektrik üretiminde kullanılan gazın fiyatına tavan belirlenmesi için geçici bir mekanizma kurulması için belirgin ve net bir plan oluşturulmasını” da istedi.
Ancak "gaz fiyatlarında tavan belirlemenin talebi artıracağını ve tüm tasarruf planlarını kıracağını" belirten Almanya'ya verilen tavizle, "artan gaz tüketimini önlemek için, bu mekanizmaya güvenlik önlemlerinin eşlik etmesi" kararı da sonuç bildirgesinde yer aldı.
Yine Almanya'nın isteğiyle sonuç bildirgesine, "AB'nin, komşu ülkelere (Norveç, Birleşik Krallık, İsviçre, vs.) ihraç edilecek elektriği sübvanse etmesini de engellemesi" ifadesi de bildirgede yer aldı.
Macron ve Scholz'dan "yatıştırma" politikası
Fransa Cumhurbaşkanı Macron ve Almanya Başbakanı Scholz Brüksel'de, zirveyi gölgeleyen Fransa-Almanya gerginliğinde "yatıştırma" görüntüsü verdi.
Macron zirveye, Portekiz ve İspanya ile Almanya'nın istediği MidCat doğalgaz boru hattını torpilleyen Barselona'dan Marsilya'ya deniz altından boru döşenmesini öngören yeni bir hat üzerinde anlaştıklarını açıklayarak başladı.
Macron, Scholz ile görüşmesi öncesinde de "Almanya yalnız oynamayı seçerek kendisini tecrit ediyor. Bu hem Almanya hem de AB için iyi bir durum değil. Bizim rolümüz, AB'nin birliği ve Almanya'nın AB'nin bir parçası olması için her şeyi yapmaktır" diyerek, gerginliğin Almanya'dan kaynaklandığını ima etti.
Ancak zirvenin ardından konuya ilişkin soruları yanıtlayan Macron, "Scholz ile görüşmemiz pek çok konunun açıklığa kavuşmasına yardım etti" dedi.
Zirve öncesi "Almanya her zaman dayanışmacı rol almıştır diyen Scholz ise, "Fransa ile ilişkilerin yoğun ve verimli ilişkiler" olduğunu söyledi.
Enerji bakanları 25 Ekim Salı gününden itibaren biraraya gelerek, yol haritasında belirlenen konular üzerinde uzlaşma sağlamaya çalışacak.
Uzlaşma sağlanamazsa, yeni bir AB liderler zirvesi toplantıya çağırılacak.
Bu arada Scholz ve Macron da aralarındaki anlaşmazlıkların giderilmesi için 26 Ekim Salı günü yeniden görüşecek.
