Ukrayna'da devam eden yoğun çatışmalar, ABD Savunma Bakanlığı'nın silah stoklarını yeniden gözden geçirmesine yol açıyor. Eğer bugün dünyada bir başka büyük savaş çıksa Amerika'nın savaşacak yeterli cephanesi var mı?
Bu soru, sadece Rusya'yla belki de yıllarca sürecek savaşında Ukrayna'ya yeterli silah tedarik etme hedefi dışında Çin'le bir çatışma çıkması olasılığını da göz önünde bulundurarak Savunma Bakanlığı yetkililerinin kafasını kurcalıyor.
Rusya, otomatik tüfek mermisinden kamyon boyutunda füzelere, günde 20 bin atış yapıyor. Ukrayna, buna, günde 7 bin atışla karşılık veriyor. Ukrayna'nın kullandığı silahlar arasında 155 milimetre Howitzer ağır topları, Stinger uçaksavar füzeleri, NASAMS (Ulusal Gelişmiş Karadan Havaya Füze Sistemleri) ve binlerce küçük silah bulunuyor.
Ukrayna'nın kullandığı mühimmatın çoğu, Amerikan hükümetinin fonladığı ve neredeyse her hafta cephenin ön saflarına nakledilen silahlarla sağlanıyor. Biden yönetimi dün de Kiev'e 20 milyon ilave küçük silah mühimmatı tedarik edecek yeni bir yardım paketi açıkladı.
Pentagon Saymanı Michael McCord, bu ay gazetecilere yaptığı açıklamada, "Bazı kritik mühimmattan elimizde sadece birkaç günlük stok kalması gibi bir durumla hiç karşılaşmadık. Ancak şu anda bu durumda olan bir ortağı destekliyoruz" dedi.
Amerikan savunma seri imalat hattı, büyük bir kara savaşına cephane tedarik edecek büyüklükte değil. Stinger uçaksavarlarına füze tedarik eden üretim bantlarıysa daha önce kapatılmıştı.
Bu durum, Amerika'nın cephane stokları üzerinde baskıya neden oluyor ve yetkililerin, Amerika'nın silah stoklarının yeterince büyük olup olmadığını sorgulamasına neden oluyor. Örneğin; Çin'in Tayvan'ı işgal etmesi gibi bir durum söz konusu olursa Amerika, çıkacak büyük bir çatışmaya yanıt vermeye hazır durumda mı?
Amerikan ordusunun Hint-Pasifik Komutası'na atıfta bulunan ABD Savunma Bakanlığı yetkilisi Bill LaPlante, "Hint-Pasifik bölgesinde bir çatışma patlak verirse ne olur? Ya böyle bir çatışma bundan beş ya da on yıl sonra değil de önümüzdeki hafta çıkarsa ne olur?" sorusunu yöneltiyor.
Bu ay Virginia'daki George Mason Üniversitesi'nden düzenlenen savunma satın alımları konferansında konuşan LaPlante, Amerika'nın elinde bulunan cephane konusunda "Nicelik açısından elimizde ne var? Bunlar gerçekten etkili olur mu? Bunlar tam da şu an sorduğumuz sorular" dedi.
ABD silah stoklarını hızla yenileyebilir mi?
Amerikan Ordusu, Yüksek Hareketli Topçu Roket Sistemi (HIMARS), Stinger füzeleri ve 155 milimetre Howitzer mermisi gibi, Ukrayna'da en kritik kazanımların elde edilmesini sağlayan mühimmatı kullanıyor. Amerikan ordusunun satın alımlardan sorumlu yetkililerinden Doug Bush, ordunun şimdiyse silah stoku şartlarını gözden geçirdiğini söyledi.
Bush, "Ukrayna'nın ne kullandığına, ne üretebileceğimize ve üretimi ne kadar hızlı arttırabileceğimize bakıyorlar. Tüm bunlar, savaş öncesi stokların ne büyüklükte olması gerektiğini belirleyen etkenler. İmalatınız ne kadar yavaş olursa başlangıçta stoklarınızın da o kadar büyük olması gerekir" şeklinde konuştu.
Amerika'nın gönderdiği askeri yardım paketleri ya silah stoklarındaki envanterden ya da imalatı arttırmak için silah sanayi sözleşmelerinin fonlanmasıyla sağlanıyor. Şimdiye kadar Ukrayna'ya en az 19 milyar dolarlık askeri yardım sağlandı. Bunlar arasında 155 milimetre Howitzerlar için 924 bin top, 8 bin 500 Javelin tanksavarları, bin 600 Stinger uçaksavar sistemleri ile yüzlerce motorlu araç ve İHA bulunuyor. Amerika ayrıca Ukrayna'ya gelişmiş hava savunma sistemleri ve 38 HIMARS tedarik etti. Ancak Pentagon, roket sistemleriyle beraber ne kadar mühimmat tedarik ettiğini açıklamıyor.
Ukrayna'ya tedarik edilen silahlarsa ABD Kongresi'nde soru işaretlerinin oluşmasına yol açıyor.
Biden yönetimi bu ay, Kongre'den seçim sonrası yasama döneminde Ukrayna'ya 37 milyar dolarlık ilave askeri ve insani yardım paketini Ocak ayında Cumhuriyetçi Parti'nin Temsilciler Meclisi'nde çoğunluğa geçmeden önce onaylaması talebinde bulundu. Temsilciler Meclisi Başkanlığı için aday olan Cumhuriyetçi Partili Kevin McCarthy, partisinin Ukrayna'ya "açık çek" yazmayı desteklemeyeceği uyarısı yapmıştı.
Ancak yeni parayla bile silah stoklarının hızla yenilenmesi mümkün değil. Ukrayna'ya en hayati desteği sağlayan bazı silah sistemlerinin imalatı yıllar önce durdurulmuştu. Silah imalatı bantlarını açık tutmanın maliyeti yüksek. Ayrıca ordunun yaptığı harcamalarda başka öncelikleri bulunuyor.
Pentagon, Amerikan savunma firması Raytheon'a Mayıs ayında bin 300 yeni Stinger füzesi imal edilmesi için ihale vermişti. Ancak firma, yedek parça sıkıntısı nedeniyle imalatı önümüzdeki yıla kadar arttıramayacağını kaydetti.
Kongre'nin ve Savunma Bakanlığı'nın, ordunun uçaksavar mühimmatı imal etmesini fonlamama kararına atıfta bulunan LaPlanta, "Stinger imalat bandı 2008 yılında kapatıldı. Gerçekten de bunu kim yaptı? Hepimiz yaptık. Siz yaptınız. Biz yaptık" dedi.
Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi'nden Mark Cancian, ordunun geçmiş bütçe belgelerinin analizine dayanarak, Amerika'nın Ukrayna'ya sağladığı bin 600 Stinger sisteminin toplam stokların yaklaşık dörtte biri olduğunu söylüyor.
LaPlanta, Ukrayna'nın etkili şekilde kullandığı HIMARS sisteminin de bazı zorluklarla karşılaştığını kaydediyor.
LaPlanta, bu konuda, "Dünyada herkes Ukrayna'yı kurtarmak istiyor, biz imalatı durdurduk" şeklinde konuştu.
LaPlanta, HIMARS imalatının 2014'ten 2018'e kadar ordu tarafından durdurulduğunu söyledi. Bush da ordunun şimdi ayda 8, yılda 96 adet HIMARS imal etmek için üretimi arttırmaya çalıştığını kaydetti.
HIMARS'ın Ukrayna'da etkin olarak kullanılması, başka ülkelerin de bu silahlara olan ilgisini arttırdı. Polonya, Litvanya ve Tayvan, Amerika'nın Ukrayna'ya daha fazla HIMARS tedarik etmeye çalıştığı bu dönemde sipariş verdi. Ukrayna'daki savaşın uzun sürmesi ve HIMARS mühimmatının tedarikinde Ukrayna'ya öncelik tanınması, Amerikan askerlerinin bu silahlarla tatbikat yapma kapasitesini kısıtlayabilir.
Pentagon, bu ay, stokları tazelemek amacıyla yeni HIMARS imalatını hızlandırmak için 14,4 milyon dolarlık ihale açtı.
Demokrasileri Savunma Vakfı'ndan Ryan Brobst, "(Ukrayna savaşı) Amerika'daki mühimmat imalatının ve müttefiklerimizdeki üretimin büyük kara savaşları için yetersiz olduğu ortaya çıkardı" dedi.
Amerika kısa süre önce Ukrayna'ya ayrıca dört Avenger hava savunma sistemi tedarik edeceğini açıklamıştı. Bu silahlar, paletli ya da tekerlekli araçların üzerine monte edilebiliyor ve Rus kuvvetlerinin kullandığı İran SİHA'larına karşı bir başka kısa menzilli savunma seçeneği sağıyor. Ancak Avenger sistemleri de Stinger füzeleri kullanıyor.
Pentagon Sözcü Yardımcısı Sabrina Singh, silah stoklarına ilişkin kaygıların göz önüne alındığını söyledi.
Singh, Pentagon'daki bir brifingde, "Eğer yapamayacağımızı hissetseydik Stinger füzelerini tedarik etmezdik" şeklinde konuştu.
