ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), piyasada Narcan adıyla pazarlanan ve aşırı dozda opioidin etkilerini ortadan kaldırmak için kullanılan naloksonun reçetesiz türünün satışına onay verdiğini açıkladı. Narcan, Amerika'da eczane raflarında opioid doz aşımına karşı reçetesiz olarak erişilebilecek ilk ilaç olacak.
Hayat kurtaran Narcan'a erişimin yaygınlaştırılmasını savunanlar, FDA'i, uzun zamandır ilaca onay vermeye teşvik ediyordu. Ancak Narcan'a reçetesiz erişimin tam etkisinin ne olacağını kısa vadede belirlemek mümkün olmayacak.
Narcan nedir?
Merkezi başkent Washington'a komşu Maryland eyaletinin Gaithersburg kentinde olan ilaç firması Emergent BioSolutions tarafından geliştirilen burun spreyi formundaki Narcan, naloksonun en bilinen türü.
Narcan; eroin ve fentanil gibi uyuşturucu maddelerin ve oksikodon gibi reçeteyle satılan ve bağımlılığa yol açabilen güçlü ağrı kesici ilaçların aşırı dozda alımının yol açacağı etkileri geri çevirmede kullanılıyor.
Naloksona erişimin yaygınlaştırılması ve kolaylaştırılması, Amerika genelinde bağımlılık yaratan maddelerin aşırı dozda kullanımının yol açtığı krizin kontrolunda kilit stratejilerden biri olarak görülüyor.
Amerika'da her yıl 100 binden fazla insanın aşırı dozdan hayatını kaybettiği biliniyor. Bu ölüm vakalarının çoğuna fentanil gibi sentetik opioid türleri yol açıyor. Fentanilin etkilerini bertaraf etmek için birkaç doz nalokson kullanılması gerekebiliyor.
Narcan'a erişimin yaygınlaştırılması gerektiğini savunanlar, uyuşturucu kullananlar ve yakınları gibi, aşırı doz vakalarına tanıklık etme olasılığı en yüksek kişilerin bu ilaca erişiminin önemli olduğunu vurguluyor.
FDA'in Narcan'a onay vermesi ne anlama geliyor?
Üretici firma Emergent BioSolutions, Narcan'ın yaz sonunda eczanelerde reçetesiz olarak satılmaya başlanacağını bildirdi.
Naloksonun Narcan dışındaki markalar altında satılan ve burun spreyi yerine enjeksiyon formunda olan türleriyse henüz reçetesiz satış onayı almadı. Ancak bu nalokson türlerinin reçetesiz satışlarına da yakında FDA onayı verilebileceği bildiriliyor.
Naloksonun Narcan benzeri jenerik formlarını imal eden firmalar, FDA kuralları uyarınca, bu ilaçların reçetesiz satışını mümkün kılmak için başvuruda bulunmak zorunda kalacak.
Nalokson Amerika'da şu anda nasıl dağıtılıyor?
FDA kararından önce de Amerika'nın 50 eyaletinin tamamında yetkililerin onayı sayesinde eczaneler naloksonu reçetesiz satabiliyordu.
Ancak nalokson her eczanede bulunmuyor. Nalokson almak isteyenlerinse ilacın ücretini ya sağlık sigortası katkı payıyla ya da perakende satış fiyatının tamamını karşılayarak ödemesi gerekiyor. Fiyatlar değişkenlik gösterse de Narcan'ın iki dozu yaklaşık 50 dolara satılıyor.
Narcan ayrıca uyuşturucu kullananlara hizmet eden kuruluşlar tarafından da dağıtılıyor, ancak ihtiyacı olan herkes ilaca erişemiyor.
Narcan'ın üreticisi Emergent, ilacın reçetesiz türünün fiyatının ne olacağını henüz açıklamadı. Sağlık sigortası firmalarının da reçetesiz türü piyasaya sürüldükten sonra Narcan'ı reçeteli ilaç kategorisinde karşılamaya devam edip etmeyeceği netlik kazanmadı.
FDA Başkanı Robert Califf, yaptığı açıklamada, Narcan'ın üreticisi Emergent'a ilacı ”makul fiyattan”’ satma çağrısında bulundu.
Naloksonu reçetesiz satmak erişimi kolaylaştıracak mı?
FDA kararıyla birlikte Narcan, Amerika'da süpermarketlerde, 7-Eleven gibi dükkanlarda ve online perakendecilerde de satılmaya başlanacak.
Uyuşturucu kullanıcılarının karşı karşıya olduğu riskleri azaltmayı hedefleyen Prevention Point Philadelphia kuruluşunun yöneticisi Jose Benitez, FDA kararından, yardım hizmetlerine erişim olmayan yerlerde yaşayanların fayda sağlayacağını söyledi.
Bazı kişilerin naloksonu eczanelerden reçeteyle alma konusunda tereddüt içinde olduğunu, çünkü sağlık sigortası şirketlerinin müşterilerinin Narcan kullandığından haberdar olacağını söyleyen Benitez, ”Narcan'ın raflarda yer alması erişimi kolaylaştıracak, utanma duygusunu ortadan kaldıracak” dedi.
Ancak reçetesiz Narcan'ı hangi eczane, süpermarket ve mağazaların satacağı ve fiyatının ne olacağı henüz net değil.
Narcan'ın reçetesiz satışının dezavantajları var mı?
Stanford Üniversitesi'nden bağımlılık uzmanı Keith Humphreys, Narcan'ı reçetesiz satın alanların bu ilacı doğru kullanmayı bilip bilmeyeceğinin kaygı uyandırdığını söylüyor. İmalatçı firmanın ilacın kullanımına ilişkin açık ve net bir prospektüs sağlaması ve bununla ilgili internette videolar yayınlaması gerekiyor.
Humphreys, eczacıların Narcan satın alanlara ilacın doğru kullanımını gösterebileceğini kaydediyor. Uzman ayrıca aşırı dozda uyuşturucu kullanan bir kişiye Narcan uygulandıktan sonra acil müdahale için mutlaka ambulans çağrılması gerektiğinin de altını çiziyor.
Humphreys, Narcan'ı reçetesiz versiyonunun yeterince kar sağlamaması durumunda Emergent'in ilacın imalatını durdurma olasılığının da kaygı yarattığını vurguluyor.
