Anayasa Mahkemesi, CHP’nin, “dezenformasyon” gerekçesiyle Türk Ceza Kanunu’na (TCK) eklenerek 1 yıldan 3 yıla hapis cezası öngören “halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma” suçu maddesinin iptali yönündeki talebini oy çokluğuyla reddetti.
Anayasa Mahkemesi (AYM) bugün, ana muhalefet partisi CHP’nin, 18 Ekim 2022 günü TBMM’de kabul edilen 7418 sayılı “Basın Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”un bazı hükümleriyle ilgili iptal talebi başvurusunu görüştü.
Bu kapsamda AYM, son günlerde gazeteciler aleyhine tutuklama kararlarında gerekçe gösterilen, TCK’nın 217’nci maddesinde “halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma” suçu maddesini değerlendirdi. Ancak AYM, basın meslek örgütlerince yapılan çağrılara rağmen, cezalandırma hükmüne ilişkin Anayasa’ya aykırılık yönündeki raporu da dikkate almadı. AYM, dezenformasyon gerekçesiyle 1 yıldan 3 yıla hapis cezası verilmesine olanak sağlayan “hatalı bilgiyi alenen yayma” suçlamasını, oy çokluğuyla Anayasa’ya aykırı bulmadı ve maddenin iptali yönündeki talebi 6'ya karşı 8 oyla reddetti. Böylece AYM karşısında basın meslek örgütleri davetiyle gazetecilerce sansür düzenlemesine karşı gün boyu yürütülen “sessiz basın nöbeti” eylemi karşılık bulamamış oldu.
Basın meslek örgütleri, son olarak T24 yazarı Tolga Şardan’ın tutuklanması süreci nedeniyle AYM’ye iptal talebine ilişkin başvuruyu kısa süre içinde görüşme çağrısı da yapmıştı. Bu çağrılar sonrasında Şardan için önceki gün şartlı tahliye kararı verilirken bugün AYM’nin iptal talebini aylar sonra görüşme gündemine alması dikkat çekmişti.
Gazeteciler gün boyu sessiz nöbet eyleminde buluştu
AYM karşısındaki Ahlatlıbel Parkı’nın girişinde basın meslek örgütleri davetiyle gazeteciler, sabah saatlerinden itibaren “hatalı bilgiyi alenen yayma” suçu ve bu suçlamayla gazetecilere baskı uygulanmasına karşı “sessiz basın nöbeti” protestosuna başladı. Basın Konseyi, Çağdaş Gazeteciler Derneği (ÇGD), Gazeteciler Cemiyeti, Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS), DİSK Basın-İş Sendikası, Parlamento Muhabirleri Derneği (PMD), Diplomasi Muhabirleri Derneği (DMD), İzmir Gazeteciler Cemiyeti ile KESK’e bağlı Haber Sen’in katılım gösterdiği basın meslek örgütleri, “sansüre ve tutuklamalara karşı basın nöbeti” çağrısıyla buluştu.
Gazeteciler Cemiyeti Genel Sekreteri Kenan Şener, “Sansür yasası olarak ifade ettiğimiz basın yasasındaki 29. madde’nin Anayasa’ya aykırılığı yönündeki iptal ve yürürlüğünün durdurulması başvurusu görüşmesi başladı. Bizler hepimiz burada tüm meslektaşlarımızı temsilen hem de tüm toplumun basın ve ifade özgürlüğünü savunan kişiler olarak bulunuyoruz. Anayasa Mahkemesi’nden bugün tüm ülkeyi rahatlatacak bir karar vermesini bekliyoruz. Anayasa Mahkemesi’nin, hepimiz için anayasayı korumak yönünde karar vereceğine inanıyoruz. Bu nedenle herkes, bir serbest kürsü gibi kendi görüşlerini ifade edecek” sözleriyle nöbet eylemine ilişkin açıklama yaptı.
Gün boyunca serbest kürsü kapsamında, Basın Konseyi Başkanı Pınar Türenç, PMD Başkanı Kemal Aktaş, İzmir Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Dilek Gappi, Avrupa Gazeteciler Birliği Onursal Genel Başkan Yardımcısı ve Türkiye Temsilcisi Doğan Tılıç konuya ilişkin görüşlerini paylaştı.
Gazeteci Tolga Şardan da, kendisiyle ilgili basın meslek örgütlerince sergilenen dayanışma sonrasında bugün AYM karşısındaki basın nöbetindeydi. Şardan, geçen hafta T24 haber sitesinde, yargıdaki usulsüzlüklere ilişkin yazdığı yazı nedeniyle gözaltına alınmasının ardından tutuklanarak önce Ankara Sincan Cezaevi’ne, sonra İstanbul Silivri Cezaevi’ne götürülmüş, 6 Kasım Pazartesi günü ise yurtdışı çıkış yasağı şartıyla serbest kalmıştı.
Özgür Özel: “Olağan olan AYM’nin iptal kararı alması”
CHP Genel Başkanı Özgür Özel de AYM karşısındaki basın nöbeti tutan gazetecilere dayanışma ziyaretinde bulundu. Özel ziyareti sırasında, “AYM’nin alacağı kararla ilgili bir şey demeye gerek yok. Halkın haber alma hakkını korumalarını bekliyoruz. AYM’nin tüm toplumu ilgilendiren meseleleri çok daha hızlı önüne koyması ve adım atması gerekmektedir. Biz de destek vermeye hazırız. AYM üyelerinin vicdanlarıyla karar vereceklerine inanıyorum. İptal etmeme ihtimalini tartışmanın şu an zamanı olmadığını düşünüyorum. Türkiye'ye bir kara leke sürmüş olurlar. Gazetecileri tutukladıkları memlekette ne yabancı sermaye gelir ne güven endeksi yükselir. Eğer iptal edilmezse bunu olağandışı bir konu olarak gündemimize alırız. Olağan olan karar iptal kararıdır” dedi.
TBMM’de Genel Başkanlık mazbatasını aldığı sırada da AYM’nin ret kararı almasına ilişkin değerlendirmesi sorulan Özel, “Türkiye'nin bütün kurumları yıpranırken, elbette sorunlar var. Yine de herkes kendi görevini yapan kurumlar burada. Ret mi edildi? Tabi bu çok kötü bir karar. Bu Türkiye'de bundan sonra gazeteciler için ve muhalefet için işlerin daha zor olduğu bir aşamadır. Bundan sonra gazetecilerin hapse atılması gibi meselelerde, daha dirençli olacağız. Yapılacak ilk PM toplantısında sansür yasasına da yer vereceğiz” açıklaması yaptı.
Meslek örgütleri yeni tutuklamalar olacağı endişesi duyuyor
Basın meslek örgütleri temsilcileri ve hukukçular, AYM’nin yasayı yeniden değerlendirmesi gerektiğini ve yanlış bir karar alındığını belirterek bu karar ile birlikte gazetecilik mesleğine yönelik adli süreçler ve baskıda artış olacağı görüşünü dile getirdi.
Gazeteciler Cemiyeti adına söz konusu suç hükmüne karşı dava süreçlerini yürüten Avukat Gökhan Tekşen, VOA Türkçe’ye değerlendirmesinde, AYM’nin konuyu mutlaka yeniden görüşmesi gerektiği görüşünü aktardı. Tekşen, “Anayasasızlaşan fiili bir duruma doğru gidiyoruz. Dolayısıyla aslında bugün Anayasa Mahkemesi varlığı ve yokluğunu da bir nevi oyladı. Son Can Atalay kararından sonra da gördüğümüz gibi Anayasa Mahkemesi fiilen var mı yok mu? Ancak biz anayasal bir devlet olduğumuza inanıyoruz. Bir hukuk devleti olduğumuza inanıyoruz. Bu ilkeler doğrultusunda da adalete olan inancımızı korumak istiyoruz. Dolayısıyla yasanın iptalini bekliyoruz. Basın özgürlüğü üzerindeki tehdit ve cezalandırmanın kalkmasını bekliyoruz” diye konuştu.
ÇGD Genel Başkanı Kıvanç El, VOA Türkçe’ye yaptığı açıklamada, “Gazeteciler de yanlış haberler yapabilir ancak bunun sonucu tutuklama gözaltı değildir. Gazeteciler aleyhine tekzip mekanizmaları işletilebilir, düzeltmeler işletilebilir ki geçmişte böyleydi. Ama biz bundan sonra bu karardan sonra yani iptal edilmemesinden sonra Türkiye’de gazeteciliğin çok büyük tehdit altında olduğunu düşünüyoruz. Hatta bu kararın bazı önümüzdeki süreçteki soruşturmalara, tutuklamalara ve gözaltılara bir zemin teşkil edip bunları daha da arttıracağını düşünüyoruz” dedi.
DİSK Basın İş Sendikası Ankara Temsilcisi Turgut Dedeoğlu da VOA Türkçe’ye yaptığı değerlendirmede, “Anayasa Mahkemesi’nin almış olduğu bu karar bizim göğsümüze takılmış yeni bir madalya gibi olacak. Çünkü Türk Ceza Kanunu’nda gazetecilerle ilgili pek çok suç var. Bu da bunlardan bir tanesi olacak. Bu karar, iktidarın istemiş olduğu ve baskıyı daha da gazeteciler üzerinde artıran bir karar oldu. Yani çok değişen bir şey olmayacaktır. Türkiye’de yine gazeteciler tutuklanıyorlar. Biz gene Anayasa Mahkemesi ne karar verirse versin işimizi yapmaya devam edeceğiz. Sonuçta gazeteciyiz” diye konuştu.
TGS Genel Başkanı Gökhan Durmuş da, VOA Türkçe’ye yaptığı açıklamada, “Bugün Anayasa Mahkemesi verdiği bu kararla Türkiye’de basın özgürlüğüne büyük bir hançer vurmuş oldu. Zaten basın özgürlüğü Türkiye’de büyük bir problem. Büyük bir sıkıntıyken bir de gazetecilerin üzerine dezenformasyon diye kime göre, neye göre belli olmayan bir suçlamayı gazetecileri yine tutuklamanın vesilesi haline getirecekler, getirmeye devam edecekler. Bu yasa çıktığından beri 33’ün üzerinde gazeteci hakkında bu suçlamayla soruşturma açıldı, 6 gazeteci gözaltına alındı ve 4 gazeteci tutuklandı. Bu önümüzdeki dönemde de bu uygulamalar devam edecek. Anayasa Mahkemesi çok yanlış bir karar verdi ve tekrar gündemini alıp bu yasayı iptal etmelerini talep ediyoruz” dedi.
Forum