İsrail ve Hamas Katar’ın arabulucuğunda Gazze’de çatışmalara ara verilmesi ve İsrail’de gözaltında tutulan 150 Filistinli mahkum karşılığında 50 rehinenin serbest kalması konusunda uzlaştı. Çatışmalara Perşembe sabahından itibaren ara verilecek.
Anlaşmanın ayrıntıları neler?
Anlaşma kapsamında iki taraf dört gün boyunca çatışmalara ara verilmesi ve İsrail’de gözaltında bulunan 150 Filistinli kadın ve gencin serbest kalması karşılığında, 19 yaşından küçük 50 kadın ve çocuğun serbest kalması konusunda uzlaştı.
Hamas 7 Ekim’deki saldırısından sonra 240 kişiyi kaçırmıştı. 50 rehinenin dört günlük ateşkes boyunca aşamalı bir şekilde serbest kalması bekleniyor.
Anlaşmanın tarafları geçici ateşkes için “çatışmalara insani ara” ifadesini kullanıyor. İsrail’den yapılan açıklamaya göre çatışmalara verilecek ara, her 10 rehinenin serbest kalmasının ardından bir gün uzatılacak.
Hamas’ın açıklamasına göre İsrail, çatışmalara ara verilen dört günün her birinde Gazze’nin kuzeyinde yerel saatle sabah 10’dan öğleden sonra 4’e kadar; güneyde de tüm süre boyunca hava trafiğini durdurmayı kabul etti.
Hamas, çatışmalara ara verildiği zamanlarda İsrail’in Gazze’ye saldırmamayı ve herhangi bir tutuklama yapmamayı kabul ettiğini, Filistinliler’in İsrail’in kara harekatını başlattığı Gazze’nin kuzeyinden kaçtığı Salih El Din Caddesi boyunca hareket edebileceğini belirtti.
Katar’ın başmüzakerecisi olarak geçici ateşkes görüşmelerine katılan Muhammed El Hulafi, anlaşma kapsamında saldırı, askeri hareketlilik olmayacağını; Doha’nın geçici ateşkesin daha kapsamlı anlaşma ve kalıcı ateşkesin önünü açmasını umduğunu söyledi.
Anlaşma ne zaman yürürlüğe giriyor?
Katarlı müzakereci bugün yaptığı açıklamada, geçici ateşkesin ne zaman başlayacağının 24 saat içinde açıklanacağını söylemişti.
İsrail, geçici ateşkesin Hamas’a fazla taviz vermek olacağını savunanların gündeme getirdiği itirazı Yüksek Mahkeme’nin ele almasına zaman tanımak için, başlama saatini geciktirdi.
Mahkemeden çıkacak herhangi bir kararın anlaşmayı raydan çıkarması beklenmiyor. Mısırlı bir kaynak, geçici ateşkesin Perşembe günü sabah 10’da başlayabileceğini söyledi.
Geçici ateşkes nasıl uygulanacak?
Katar, Gazze’de rehinelerin serbest kalması sürecini kolaylaştırmak için Uluslararası Kızılhaç Komitesi’nin çalışacağını söyledi.
Rehinelerin Gazze ile İsrail dışında sınır paylaşan Mısır üzerinden Gazze dışına çıkarılması bekleniyor.
Geçici ateşkes sırasında yardım ve yakıt yüklü TIR’ların, 2,3 milyon kişinin gıda sıkıntısı yaşadığı, hastanelerin yakıt ve jeneratör eksikliğinden kısmen kapandığı Gazze’ye geçmesi bekleniyor.
Hangi rehineler serbest kalacak?
Hamas, Gazze’de tutulanların isimlerinin tam listesini açıklamadı. Amerikalı bir yetkili, Hamas’ın bazı rehinelerin nerede olduğunu belirlemek için araya ihtiyacı olduğunu söylediğini belirtti.
7 Ekim’de rehin alınanların hepsi şu anda Hamas’ın elinde bulunmuyor. Bazı rehinelerin İslami Cihat’ın elinde olduğu belirtiliyor.
Amerikalı yetkiliye göre, serbest bırakılacak 50 kadın ve çocuk arasında üç ABD vatandaşı da var. Bunlardan biri Cuma günü 4 yaşına basacak olan bir kız çocuğu.
İsrailli çocuklar ve askerlerin yanısıra, 240 rehinenin yarısından fazlası başka ülkelerin vatandaşı ya da çifte vatandaşlığa sahip.
İsrail hükümetine göre rehineler arasında Arjantin, İngiltere, Şili, Fransa, Almanya, Portekiz, İspanya, Tayland ve ABD vatandaşları var.
Serbest kalacak olan Filistinliler kim ve neden gözaltında tutuluyorlar?
İsrail, serbest kalabilecek olan yaklaşık 300 Filistinli’nin listesini iletti ve anlaşma kapsamında 50’den fazla rehinenin serbest kalmasını beklediği imasında bulundu. İsrail’in açıkladığı liste, başlangıçta serbest bırakmayı kabul ettiği kadın ve genç mahkum sayısının iki katı.
Filistinli Mahkumlar Derneği Çarşamba günü itibariyle, 7 bin 200 mahkumun İsrail tarafından tutulduğunu ve bunların arasında 88 kadın ve 17 yaş altı 250 çocuğun olduğunu belirtti.
Bu listedekilerin çoğunun İsrail işgali altındaki Batı Şeria’dan ve Kudüs’ten olduğu; çoğunun bıçaklı saldırı girişimi, İsrail askerlerine taş atmak, patlayıcı yapımı, mülke zarar ve düşman örgütlerle temas gibi suçlardan gözaltında tutulduğu belirtildi.
Mahkumlardan hiçbiri hakkında cinayet suçlaması yok. Çoğu idari gözaltında bulunuyor; bu da yargılama olmadan tutuldukları anlamına geliyor.
Filistinli bir yetkili, geçici ateşkes müzakerelerinde Mahmud Abbas herhangi bir rol oynamamış olmasına rağmen, serbest bırakılacak mahkumların daha önce olduğu gibi, otobüslerle Filistin Yönetimi’nin merkezine götürülebileceğini söyledi.
Anlaşmayı kim müzakere etti?
Katar, kapsamlı bir arabuluculuk rol üstlendi. Hamas’ın Doha’da siyasi ofisi bulunuyor ve Katar hükümeti, diğer Arap devletlerinin aksine İsrail ile ilişkileri normalleştirmemiş olmasına rağmen, İsrail ile iletişim kanallarını açık tutu.
ABD de önemli rol oynadı. Başkan Joe Biden, Katar Emiri Şeyh Tamim bin Hamad El Sani ve İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu ile anlaşma öncesindeki haftalarda telefonda görüştü.
İsrail ile barış anlaşması imzalayan ve İsrail-Filistin çatışmasında yıllardır arabulucu rolü üstlenen ilk Arap devleti olan Mısır da sürece dahil oldu.
Müzakere neden bu kadar uzun vakit aldı?
Anlaşma, İsrail-Hamas savaşının başlamasından 46 gün sonra ilan edildi. Hamas 7 Ekim’deki saldırısında 1200 kişiyi öldürdü. Bu, İsrail’in kurulduğu 1948’den bu yana tek bir gün içinde İsrail topraklarında verilen en ağır kayıptı.
İsrail’in Hamas’ın yönetimindeki topraklara yönelik hava ve kara saldırılarında, Gazze’deki yetkililere göre 13 bin kişi hayatını kaybetti. Bu da son dönemdeki çatışmalarda en fazla can kaybı olarak kayıtlara geçti.
Bu kadar şiddetli çatışmanın, rehin alınan kişilerin sayısının fazla olmasının ve İsrail’in Gazze’de Hamas’ı yok etme amacının gölgesinde, geçici bir ateşkes için arabuluculuk yapılması önceki çatışmalara kıyasla daha zor oldu.
İsrail ve Hamas arasında anlaşmaya yönelik ilk aşamadaki müzakereler, 7 Ekim’deki saldırıdan günler sonra başladı ancak görüşmeler yavaş ilerledi.
Amerikalı yetkililere göre bunun sebeplerinden biri, çatışan taraflar arasında iletişimin Doha veya Kahire üzerinden ilerlemek zorunda olması ve Hamas’ın serbest bırakacağı rehinelerin listesinin alınması gibi ayrıntıların, her seferinde bu kanallar üzerinden netleştirilmek zorunda olmasıydı.
Anlaşmaya varılmış olsa bile bu ateşkes geçici. Hamas ateşkes boyunca parmaklarının tetikte olacağını söyledi. İsrail de tüm rehineler serbest kalana kadar ve Hamas yok edilene kadar çatışmanın devam edeceğini belirtti.
İsrail 2014 yılında Gazze’yi karadan işgal etmiş ve tarafların ateşkes anlaşmasını uygulaması 49 gün almıştı.
Forum