Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Cuma günü Gazze Şeridi'ne insani yardımın arttırılmasına yönelik tasarıyı onayladı ve ABD'nin vetosundan kaçınmak için bir hafta süren oylama gecikmeleri ve yoğun müzakerelerin ardından "çatışmaların sürdürülebilir bir şekilde durdurulması için koşulların yaratılması" çağrısında bulundu.
ABD, 15 üyeli konseyin Birleşik Arap Emirlikleri tarafından hazırlanan karar tasarısını kabul etmesine izin vermek için çekimser kaldı. Çekimser kalan Rusya dışında konseyin diğer üyeleri karar tasarısı lehinde oy kullandı.
Gözden geçirilmiş tasarıya Rusya, İsrail ve Hamas arasında "çatışmaların acilen durdurulması" çağrısını içeren daha güçlü ifadelerin eklenmesini destekliyordu.
Karar taslağı iletildikten kısa bir süre sonra konsey üyeleri dün kapalı kapılar ardında bir saatten fazla tartıştı. Önemli değişiklikler olduğu için birçok üye oylamadan önce başkentlerine danışmaları gerektiğini söylemişti.
ABD'nin BM Büyükelçisi Linda Thomas-Greenfield gazetecilere Perşembe günü yaptığı açıklamada bunun "destekleyebilecekleri bir karar" olduğunu söylemiş ancak bunun ABD'nin lehte mi yoksa çekimser mi oy kullanacağı anlamına geldiğini belirtmekten kaçınmıştı.
Ancak diplomatlar, veto yetkisine sahip olan Rusya ve diğer bazı konsey üyelerinin kapalı kapılar ardında yapılan görüşmelerde Washington'u yatıştırmak için yapılan değişikliklerden şikayet etmeleri üzerine oylamanın Cuma gününe ertelendiğini söylemişti. Rusya'nın BM Büyükelçisi Vassily Nebenzia toplantı sonrasında gazetecilere konuşmayı reddetmişti.
Karar metninde neler var?
Güvenli ve engelsiz insani yardım erişimine izin vermek için “çatışmaların acilen durdurulması” ve “çatışmaların sürdürülebilir bir şekilde kesilmesine yönelik acil adımlar atılması çağrısını” içeren kilit hüküm, kabul edilen tasarıdan çıkarıldı.
Bunun yerine, "güvenli ve engelsiz insani erişimin derhal sağlanması için acil adımlar atılması ve ayrıca çatışmaların sürdürülebilir bir şekilde kesilmesi için gerekli koşulların yaratılması" çağrısında bulunuluyor. Atılacak adımlar tanımlanmıyor.
Yardım sevkiyatlarıyla ilgili kilit bir nokta olarak da karar, BM'nin "Gazze'ye kara, deniz ve hava yollarıyla sağlanan tüm insani yardım sevkiyatlarını, insani niteliklerini teyit etmek için dış taraflar üzerinden münhasıran izlemesi" yönündeki önceki talebi ortadan kaldırıyor.
Bunun yerine kararda BM Genel Sekreteri Antonio Guterres'ten, Gazze'ye çatışmanın taraflarından gelmeyen yardım sevkiyatlarının insani yardım ürünü olup olmadığını "kolaylaştırma, koordine etme, izleme ve doğrulama sorumluluğuna sahip üst düzey bir insani yardım ve yeniden inşa koordinatörü" ataması talep ediliyor. Koordinatörden yardımların hızlandırılması için bir "mekanizma" kurması isteniyor ve çatışmanın tarafları olan İsrail ve Hamas'ın koordinatörle işbirliği yapması talep ediliyor.
Değiştirilen karar İsrail'in Gazze'deki 2,3 milyon kişiye yapılan tüm yardım sevkiyatları üzerindeki kontrolünü azaltmıyor. İsrail, Mısır'dan Refah geçişi ve İsrail kontrolündeki Kerem Şalom geçişi üzerinden Gazze'ye yapılan sınırlı yardım sevkiyatını denetliyor.
Thomas-Greenfield, ABD'nin yeni taslağı konseydeki Arap temsilcisi olan ve kararı sunan Birleşik Arap Emirlikleri ve Gazze'ye sınırı olan Mısır ile müzakere ettiğini söyledi. İstişareler özel olduğu için isimlerinin açıklanmaması koşuluyla konuşan diplomatlara göre, bu şekilde konseyin diğer 13 üyesi baypas edilmiş oldu.
ABD Büyükelçisi dün revize edilen kararın, "Mısır'ın insani yardımı destekleyecek bir mekanizmayı sahaya sürme konusundaki önceliğini destekleyeceğini" söyledi.
Perşembe günü 23 BM ve insani yardım kuruluşu tarafından yayınlanan bir rapora göre, Gazze'nin 2,2 milyonluk nüfusunun tamamı gıda krizi ya da daha kötü bir kriz içinde ve 576 bin 600'ü "felaket" düzeyinde açlık çekiyor.
BM Dünya Gıda Programı, Gazze'ye küçük bir miktar dışında tedarikin kesilmesiyle birlikte, nüfusun yüzde 90'ının sürekli olarak bir tam gün boyunca gıdasız kaldığını söyledi.
Bir diğer önemli değişiklik olarak ABD destekli kararda, "sivillere ve sivil nesnelere ayrım gözetmeyen tüm saldırılar, sivillere tüm şiddet ve çatışmalar ve tüm terör eylemleri dahil uluslararası insancıl hukukun tüm ihlallerinin" kınanması metinden çıkarıldı.
BM’de Güvenlik Konseyi ile Genel Kurul kararları arasındaki fark ne?
Kararda, tüm rehinelerin derhal ve koşulsuz olarak serbest bırakılması talep edildi; sivillerin ve hayatta kalmaları için kritik öneme sahip altyapının korunması dahil, tarafların uluslararası hukuk kapsamındaki yükümlülükleri yeniden teyit edildi.
Kararda ayrıca Güvenlik Konseyi'nin "iki demokratik devletin, İsrail ve Filistin'in, güvenli ve tanınmış sınırlar içinde barış içinde yan yana yaşadığı iki devletli çözüm vizyonuna sarsılmaz bağlılığı" yinelendi ve "Gazze Şeridi'nin Filistin Yönetimi altında Batı Şeria ile birleştirilmesinin önemi" vurgulandı.
Güvenlik Konseyi kararları yasal olarak bağlayıcı oldukları için önemli; ancak uygulamada birçok taraf konseyin eylem taleplerini görmezden gelmeyi tercih ediyor. BM Genel Kurul kararları ise yasal olarak bağlayıcı olmamakla birlikte dünya kamuoyunun nabzını tutması açısından önemli.
ABD'nin çekimser kaldığı 15 Kasım'daki ilk ortak eyleminde Güvenlik Konseyi, çatışmalara "acil ve uzun süreli insani ara" verilmesi, sivillere yardım ulaştırılmasının engellenmemesi ve tüm rehinelerin koşulsuz olarak serbest bırakılması çağrısında bulunan bir karar kabul etmişti.
ABD 8 Aralık'ta, neredeyse tüm diğer konsey üyeleri ve onlarca başka ülke tarafından desteklenen ve Gazze'de acil insani ateşkes talep eden bir Güvenlik Konseyi kararını veto etti. 193 üyeli Genel Kurul 12 Aralık'ta benzer bir kararı 10’a karşı 153 oyla onayladı. 23 ülke çekimser kaldı.
Forum