Eski Başkan Donald Trump NATO üyesi bir ülke lideriyle yaptığı konuşmaya atıfta bulundu. Trump, söz konusu ülkenin liderinin ittifak içinde payına düşeni ödemediği takdirde ve Rusya’nın saldırması halinde ne yapacağını sorduğunu, kendisinin de “Sizi korumayacağım, ne yapmak istiyorlarsa yapması konusunda da cesaretlendireceğim” dediğini aktardı.
“Büyük bir ülkenin lideri” olarak nitelediği kişinin NATO içinde maddi yükümlülüklerini yerine getirmemesi ve Rusya’nın saldırması halinde kendisinin ne yapacağını, böyle bir durumda Amerika’nın yardıma gelip gelmeyeceğini sorduğunu anlatan Trump, “Paranı ödemiyor musun? İhmal mi ediyorsun? Hayır seni korumayacağım, aslında ne yapmak istiyorlarsa yapmaları konusunda cesaretlendireceğim” dediğini anlattı.
Trump bu açıklamayı Güney Carolina’da Cumhuriyetçi seçmenlere hitaben yaptığı konuşmada dile getirdi.
NATO anlaşmasının 5. maddesine göre, bir ittifak üyesine yönelik silahlı bir saldırı tüm müttefiklere yönelik bir saldırı olarak kabul ediliyor ve kolektif meşru müdafaayı tetikliyor.
Trump, diğer NATO müttefiklerini gayrisafi milli hasılalarının en az yüzde 2'sini savunmaya harcama hedefine ulaşamadıkları için düzenli olarak eleştiriyor.
Beyaz Saray'dan Trump'ın sözlerine yanıt Sözcü Yardımcısı Andrew Bates'ten geldi.
Bates, "En yakın müttefiklerimizin cani rejimler tarafından işgal edilmesini teşvik etmek dehşet verici ve akıldışı ayrıca Amerikan ulusal güvenliğini, küresel istikrarı ve ekonomimizi tehlikeye atmakta" dedi.
"Trump, Putin'in tarafını tutuyor"
Trump'ın eski BM Büyükelçisi ve Cumhuriyetçi Parti başkan adaylığı için yarışan Nikki Haley ise, rakibinin Putin'in tarafını tuttuğunu söyledi.
Haley, "Bu konuda beni rahatsız eden şey, rakiplerini öldüren bir haydutun tarafının tutulması. Bir ülkeyi işgal eden ve yarım milyon insanın ölmesine ya da yaralanmasına neden olan birinin tarafını tutmayın" dedi.
NATO ve AB'den tepki
Batılı üst düzey yetkililer, Trump’ın açıklamalarına tepki gösterdi.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg yaptığı yazılı açıklamada, "Müttefiklerin birbirlerini savunmayacağı yönündeki her türlü öneri, ABD'ninki dahil tüm güvenliğimize zarar verir; Amerikalı ve Avrupalı askerleri daha fazla risk altına sokar" dedi. Stoltenberg, "NATO'ya yönelik herhangi bir saldırıya birleşik ve güçlü bir karşılık verilecektir" diye konuştu.
Polonya Savunma Bakanı Wladyslaw Kosiniak-Kamysz de, "NATO'nun 'birimiz hepimiz, hepimiz birimiz için' sloganı Kuzey Atlantik ittifakının somut bir taahhüdüdür. Müttefik ülkelerin güvenilirliğini zayıflatmak tüm NATO'yu zayıflatmak anlamına gelir" diye yazdı.
Almanya Dışişleri Bakanlığı da İngilizce X hesabından #StrongerTogether etiketiyle "Birimiz hepimiz, hepimiz birimiz için" mesajını paylaştı.
"Pervasız açıklamaları Putin'in çıkarına"
Avrupa Konseyi Başkanı Charles Michel de, "#NATO'nun güvenliği ve 5. Madde dayanışmasına ilişkin pervasız açıklamalar sadece Putin'in çıkarına hizmet ediyor" dedi.
AB İç Pazar Komiseri Thierry Breton, Fransız LCI televizyonuna verdiği mülakatta, Avrupa Birliği liderlerinin, bloğun askeri harcamalarını ve kapasitelerini arttırması gerektiğini anladıklarını söyledi.
Breton, "Artık savunma üretim kapasitemizi arttırmama seçeneğimiz yok. Toplu olarak savunmaya 230 ila 240 milyar Euro harcıyoruz. Bu miktarı 140 milyar arttıracağız. Rusya'nın 2023'te savunma için harcaması 62 milyardı" dedi.
Her dört yılda bir ABD başkanlık seçimine bağlı olarak güvenlik konusunda yazı tura atamayacaklarını söyleyen Breton, “(Trump'ın) söyledikleri Amerikan görüşünün önemli bir bölümünü yansıtıyor ama Amerikan demokrasisi hasta. 80 yaşın altında lider bulmakta zorluk çeken bir demokrasi" ifadelerini kullandı.
2016 başkanlık kampanyası sırasında Trump, ABD'nin kendi liderliği altında NATO anlaşması taahhütlerinden vazgeçebileceği ve yalnızca ittifakın harcama kurallarına uyan ülkelerin savunmasına gelebileceği uyarısında bulunarak Batılı müttefiklerini alarma geçirmişti.
Trump, başkan olduğunda bu söylemden vazgeçti. Ancak NATO müttefiklerini sık sık ABD ordusu üzerindeki sülükler olarak tasvir etti ve onlarca yıldır Amerikan dış politikasını belirleyen askeri ittifakın değerini açıkça sorguladı.
2022'de NATO, 31 üye ülkeden 7'sinin savunma harcaması yükümlülüğünü yerine getirdiğini açıkladı. Bu sayı, 2014'te 3'tü. Rusya'nın 2022'de Ukrayna'yı işgal etmesiyle bazı NATO üyeleri ek askeri harcamalar yaptı.
Forum