Gazze'ye gıda götürmek için ABD tarafından inşa edilen iskele şu ana kadarki en ciddi sorunlardan biriyle karşı karşıya. Birleşmiş Milletler (BM), 8 Haziran'da İsrail güvenlik güçlerinin dört İsrailli rehineyi kurtardığı ve 270'ten fazla Filistinli’yi öldürdüğü operasyonun ardından iskeledeki çalışmalarına ara verdi.
BM, ABD’nin kurduğu iskeleye denizyolu ile gelen malzemeleri açlık çeken Filistinliler’e güvenli ve etik bir şekilde ulaştırmaya devam edip edemeyeceğine karar verecek.
İsrail ordusu sözcüsü Tuğamiral Daniel Hagari gazetecilere yaptığı açıklamada, baskının ardından ağır yaralı bir İsrailli komandoyu kurtaran İsrailli kurtarma ekiplerinin geldikleri yoldan, kara sınırından geri dönmek yerine Gazze sahilindeki ABD yardım merkezinin bulunduğu bölgeye doğru hızla ilerlemeyi tercih ettiklerini söyledi.
ABD ve İsrail ordularına göre, sözkonusu olayda bir İsrail helikopteri ABD tarafından inşa edilen iskelenin yakınına inerek rehinelerin ve komandonun kurtarılmasına yardımcı oldu.
BM ve bağımsız insani yardım grupları için ise bu olay, ABD'nin sağladığı deniz rotasıyla ilgili temel şüphelerinden birini gündeme getirdi: Yardım çalışanlarının, tarafsızlık ve bağımsızlık gibi temel insani yardım ilkelerini ihlal etmeden ve yardım çalışanlarının ABD ve İsrail müttefiki olarak görülme riskine girmeden ve dolayısıyla kendi başlarına hedef haline gelmeden ABD ordusu destekli, İsrail ordusu güvenceli projeyle işbirliği yapıp yapamayacakları.
İsrail ve ABD, bir ay önce inşa edilen ABD iskelesinin herhangi bir bölümünün İsrail’in baskınında kullanıldığını reddediyor; iskelenin yakınındaki bir alanın rehinelerin eve dönüşü için kullanıldığını savunuyor.
Gazze'de dağıtılmak üzere 230 milyon dolarlık iskeleden depolara ve yerel yardım ekiplerine yardım aktarmak için ABD ile birlikte çalışan BM Dünya Gıda Programı (WFP), güvenlik incelemesi yaptığı için işbirliğini askıya aldı. Kararın alınmasından bu yana yardımlar sahilde birikiyor.
BM Genel Sekreter Yardımcısı ve Acil Yardım Koordinatörü Martin Griffiths, "Neyi değerlendirdiğimiz ve neyi sonuçlandırdığımız konusunda çok dikkatli olacağımızdan emin olabilirsiniz" dedi.
Griffiths bu hafta Ürdün'de düzenlenen bir yardım konferansında gazetecilere yaptığı açıklamada, İsrail'in iskele çevresindeki plajı ya da yolları uygunsuz bir şekilde kullanıp kullanmadığının tespit edilmesinin "bu operasyona gelecekte yapılacak her türlü insani yardımı riske atacağını" söyledi.
Oxfam International ve diğer bazı yardım kuruluşları ABD hükümetinden cevap beklediklerini, iskelenin ve yardım teslimatlarının nasıl işleyeceğine dair BM ve diğer insani yardım gruplarıyla yapılan anlaşmalardan ABD'nin sorumlu olduğunu söyledi.
Oxfam direktör yardımcısı Scott Paul, İsrail helikopterlerinin ve güvenlik güçlerinin, ABD'nin yardım gruplarına söz verdiği gibi, iskele çevresinde İsrail ordusuna yönelik oluşturulan yasak bölgeyi kullanıp kullanmadığı sorusunu da yönelttiklerini belirtti.
Teslimatların askıya alınması, Başkan Joe Biden'ın Mart ayında Filistinliler’e yardım ulaştırmanın ek bir yolu olarak duyurduğu iskeleyi engelleyen sorunlardan yalnızca biri.
ABD, projenin tek başına bir çözüm olmadığını söyledi ve Gazze’de kıtlık yaklaşırken İsrail'i kara geçişleri yoluyla yardım sevkiyatı üzerindeki kısıtlamaları kaldırmaya çağırdı.
Denizyolundan gelen ilk yardım 17 Mayıs'ta kıyıya ulaştı ve o tarihten bu yana çalışmalar hava koşulları, onarım ihtiyacı ve kalabalık grupların akını gibi bir dizi sorun nedeniyle inişli çıkışlı bir seyir izledi.
Pentagon sözcüsü Sabrina Singh bu hafta yaptığı açıklamada, "WFP elbette kendini güvende hissetmek ve Gazze'de faaliyet gösterebilmek için gerekli güvenlik önlemlerini alıyor ve gerekli incelemeleri yapıyor" dedi.
Singh, iskelenin Gazze'ye 2 bin 500 tondan fazla yardım getirdiğini söyledi. Bunun yaklaşık bin tonu Salı ve Çarşamba günleri, yani WFP'nin faaliyetleri askıya almasından sonra gemiyle getirildi ve daha sonra dağıtılmak üzere sahilde depolandı.
Şu an gündemde olan asıl soru ise, iskele yeniden faaliyete açıldığında BM'nin buradaki insani yardım çabalarına yeniden katılıp katılmayacağı.
Oxfam yetkilisi Paul, genellikle silahsız ya da silahlı korumalar olmadan çalışan yardım görevlileri ve hizmet ettikleri kişiler için "güvenliğin en iyi garantisinin, toplumların yardım görevlilerinin tarafsız olduğunu kabul etmesi" olduğuna vurgu yaptı.
İsrail-Arap sorunlarını araştıran bağımsız bir kuruluş olan Washington'daki Arap Merkezi'nde kıdemli araştırmacı Yusuf Munayyer, müttefiki İsrail'e silah ve diğer destekleri gönderen ABD'nin öncü rolü göz önüne alındığında Filistinliler’in halihazırda iskele konusunda derin şüpheler taşıdığının altını çiziyor.
Forum