ABD, Rusya’nın Avrupa’ya yönelik artan tehdidine karşı koymayı amaçlayan önemli bir adım olarak, 2026 yılında Almanya'da daha uzun menzilli füzeler konuşlandırmaya başlayacak. Karar NATO’nun Washington’da devam eden devlet ve hükümet başkanları zirvesinin ikinci gününde açıklandı.
Zirvenin nihai sonuç bildirgesinde, Ukrayna’nın NATO üyeliği yolunda “geri dönülmez yolda” olduğuna vurgu yapıldı, Rusya’yla savaşın sona ermesinden sonra – koşullar uygunlaşınca - ittifaka davet edileceği güvencesi verildi.
Sonuç bildirgesinin en sonunda, ittifakın 2026 yılındaki zirvesinin Türkiye’de yapılacağı notu dikkat çekti. Gelecek yılki toplantının Hollanda’nın Lahey kentinde yapılacağı bildirildi.
Soğuk Savaş’tan bu yana bir ilk
Almanya’ya daha uzun menzilli füze yerleştirme kararı, ABD’nin güçlü silah sistemlerini Soğuk Savaş’tan bu yana Avrupa kıtasında ilk kez konuşlandıracak olmasına işaret ediyor. Karar aynı zamanda, Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin'e açık bir uyarı niteliği taşıyor
ABD ve Almanya tarafından yapılan ortak açıklamada, “belirli aralıklarla yapılacak konuşlandırmaların” uzun vadeli konuşlandırmaya hazırlık olduğuna dikkat çekildi. Almanya’ya yerleştirilecek bu silahlar arasında SM-6 füzeleri, Tomahawk seyir füzeleri ve geliştirilme aşamasında olan, daha uzun menzilli hipersonik füze sistemleri olduğu belirtildi.
Bu tarz bir konuşlandırma, 1987 yılında ABD ve Sovyetler Birliği arasında imzalanan Orta Menzilli Nükleer Kuvvetler Anlaşması kapsamında yasaktı, ancak 2019’da uzatılmayan bu anlaşma geçerliliğini yitirdi.
Ukrayna’ya askeri yardımlar artacak
Üye ülkeler yayınladıkları bildirgede “Müttefiklerin egemenliğine ve toprak bütünlüğüne karşı bir saldırı olasılığını gözardı edemeyiz” notu düştü. Müttefik ülkeler Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski’ye destek verirken Ukrayna'ya daha fazla yardım gönderilmesi kararı aldı.
Üye ülkeler ayrıca önümüzdeki yıl içinde en az 40 milyar Euro tutarında askeri yardımda bulunmayı kabul etti, ancak NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg'in de istediği şekilde bu taahhüdü sonraki yıllarda sürdürmeyi reddetti.
Çin Rusya’nın Ukrayna’daki savaşında “kilit destekçi”
Bildirgede NATO’nun Çin’le ilgili kullandığı ifade de sertleştirildi. Pekin hükümeti için “Rusya’nın Ukrayna’daki savaşının kilit destekleyicisi” denildi, bu ülkenin Avrupa-Atlantik bölgesinin güvenliği açısından sistematik zorluklar oluşturmaya devam ettiği kaydedildi.
Ekim ayında görevi sona erecek olan Genel Sekreter Stoltenberg, Çarşamba günkü toplantının sonunda gazetecilere yaptığı açıklamada, 32 üye ülkenin Çin’le ilgili kullanılan bu ifade konusunda ortak görüş bildirdiğini söyledi.
NATO'nun yaptırım uygulayan bir örgüt olmadığını söyleyen Stoltenberg, “Günün sonunda bu konuda müttefikler ayrı ayrı karar verecekler ama bence bu NATO zirvesinden gönderdiğimiz mesaj çok açık” dedi.
Bildirgede ayrıca Çin'e Rusya'nın savaş çabalarına verdiği maddi ve siyasi desteği kesmesi çağrısında bulunuldu. Belgede Çin'in uzay kabiliyetlerine ilişkin endişeler dile getirildi, nükleer cephaneliğindeki hızlı genişlemeye dikkat çekildi ve Pekin'e stratejik risk azaltma görüşmelerine katılma çağrısı yapıldı.
Biden: “İttifakın Rusya’nın gerisinde kalmasına izin veremeyiz”
Başkan Biden, zirvenin ikinci gününde devlet ve hükümet başkanları toplantısının açılışında yaptığı konuşmada NATO üyelerinin sanayi temellerini genişletme ve yerli savunma üretimi için plan geliştirme sözü vermelerinden memnuniyet duyduğunu açıkladı.
“İttifakın geride kalmasına izin veremeyiz” diye konuşan Biden, sözlerini “NATO topraklarının her karışını savunabiliriz ve savunacağız ve bunu birlikte yapacağız” diye tamamladı.
Biden Beyaz Saray’da İngiltere’nin yeni Başbakanı Keir Starmer’la görüştü, İngiltere’yi Atlantik ötesi NATO ittifakını birbirine bağlayan “düğüm” olarak tanımladı ve iki ülkenin işbirliğine devam etmesi gerektiğini söyledi.
Başkan Biden NATO zirvesinin son gününde de Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenski’yle biraraya gelecek, devam toplantılarının yanısıra NATO-Ukrayna Konseyi toplantısına katılacak. Biden zirve toplantısı sonunda iç ve dış basının izleyeceği bir basın toplantısı düzenleyecek.
Biden ayrıca Çarşamba akşamı NATO müttefik üyeleri ve ortak ülkelerinin liderleriyle eşlerini Beyaz Saray’da verdiği resmi akşam yemeğinde ağırladı.
81 yaşındaki Biden, 27 Haziran'da Cumhuriyetçi rakibi ve eski Başkan Donald Trump’la girdiği tartışma programındaki başarısız performansının ardından bu göreve uygun olup olmadığı ve yerini bir başka Demokrat Partili adaya devretmesi konusunda siyasi baskılara maruz kaldı. Bundan dolayı Biden, NATO zirvesinde müttefik liderlerle sergilediği dayanışmanın iki hafta önceki tartışma programında bozulan imajını düzeltmesini umuyor.
Trump: “NATO üyelerinin faturalarını ödemesini istiyorum. Biz Avrupa’yı koruyoruz”
Bununla birlikte Cumhuriyetçi aday Ukrayna'ya verilen yardım miktarını ve genel olarak ABD'nin müttefiklerine verdiği desteği sorguladı. Trump’ın yeniden başkanlığa seçilme olasılığı, ABD’nin ittifaka verdiği desteğin azalabileceği yönünde kaygılara yol açıyor.
Fox News Radyosu’na konuşan Trump ABD'yi NATO'dan çekmeyeceğini söyledi ancak üyelerin daha fazla katkı payı vermesi yönündeki talebini yineledi. 78 yaşındaki Cumhuriyetçi aday, “Ben sadece faturalarını ödemelerini istiyorum. Biz Avrupa'yı koruyoruz. Bizden çok kötü bir şekilde yarar sağlıyorlar” diye konuştu.
Trump, Ukrayna'ya askeri yardımın durdurulması için Kongre'deki Cumhuriyetçiler’e baskı yapmış, ancak daha sonra bu kararından dönmüştü.
ABD'nin liderliği konusundaki belirsizlik NATO müttefiklerini tedirgin ediyor
NATO’nun taze üyesi Finlandiya'nın Cumhurbaşkanı Alexander Stubb gazetecilere verdiği demeçte “ABD’yle ilgili kaygı duyduğum bir şey varsa o da siyasi iklimin kutuplaşması - itiraf etmeliyim ki bu çok zehirli” diye konuştu.
Biden ulusal ve uluslarası desteğini tazelemeye çalışırken, birçok üst düzey Avrupalı yetkili zirve sırasında Trump'ın üst düzey dış politika danışmanıyla görüştü.
Cumhurbaşkanı Erdoğan üç Avrupalı liderle ikili görüşmeler gerçekleştirdi
Öte yandan zirveye katılan Cumhurbaşkanı Erdoğan toplantıların yapıldığı Walter E. Washington Convention Center’da, Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis, Almanya Başbakanı Olaf Scholz ve İtalya Başbakanı Giorgio Melani’yle ikili özel görüşmeler gerçekleştirdi.
Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı tarafından yapılan üç ayrı açıklamada görüşmelerde, ikili ilişkiler, bölgesel ve küresel konuların ele alınmasına dikkat çekilirken, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Ankara’dan yola çıkmadan önce dile getirdiği gibi, öncelik verdiği Gazze’deki çatışmaların sona erdirilmesi konusunda değinildi.
Açıklamalarda Miçotakis’le görüşmelerde, Türkiye'nin Yunanistan’la iyi komşuluk esasına dayalı, dayanışma ruhunu geliştirme gayretlerine devam ettiği, bunların artarak süreceği ifade edildi. Bu görüşmeye, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ile Cumhurbaşkanı Dış Politika ve Güvenlik Başdanışmanı Büyükelçi Akif Çağatay Kılıç da katıldı.
Olaf Scholz’la görüşmesinde Cumhurbaşkanı Erdoğan, Türkiye'nin Avrupa Birliği üyelik sürecinin canlandırılması için Almanya'dan destek beklendiğini ifade etti, Gazze’deki savaşın sona ermesi için İsrail’e baskı yapılması çağrısında bulundu.
Erdoğan İtalya Başbakanı Meloni ile yaptığı görüşmede de bölgedeki gerilimlerin barış yoluyla sonlandırılması için Türkiye’nin elinden geleni yaptığını, bunun için bütün ülkelerin çaba sarf etmesi gerektiğini belirtti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan Salı günü de Macaristan Başbakanı Viktor Orban'la görüşmüştü.
Forum