Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, İsrail'in İran'a misilleme saldırılarının ardından Ortadoğu'daki durumu görüşmek üzere acil toplandı. Güvenlik Konseyi’nin acil toplantısına 15 üye ülke dışında, İran, İsrail ve Suriye’de katıldı. İran her türlü saldırıya karşılık verme hakkını saklı tuttuğunu açıkladı. ABD, İsrail’in İran’a karşı düzenlediği saldırıya katılmadıklarını ancak askeri operasyonun yapılmasını teşvik ettiklerini açıkladı.
BM Güvenlik Konseyi üyeleri Rusya, Cezayir ve Çin’in talebi sonrasında yapılan olağanüstü ‘İran’ oturumun açılış konuşmasını, BM’nin Orta Doğu’dan sorumlu Genel Sekreter Yardımcısı Khaled Khiari yaptı.
Khiari, İsrail’in İran’a gerçekleştirdiği son saldırının tüm cephelerde gerilimin düşürülmesine ihtiyaç duyulduğu bir dönemde gerçekleştiğini, İsrail’in haftasonu yapılan saldırın ardından bölgede gerilimin tırmandığını belirterek, “İsrail ve İran arasındaki son karşılıklı saldırılar bölgeyi bilinmezliğe sürükleme riski taşıyor. Her iki taraf da birbirlerinin sınırlarını test etmek yerine bölgenin barış ve istikrarı için hareket etmelidir” dedi.
İran: “ABD İsrail’i koşulsuz destekliyor”
İran'ın BM Daimi Temsilcisi Amir Saeid İravani, ülkesine yapılan saldırıyı İsrail'in uluslararası hukuku ve BM Sözleşmesini korkunç ve ağır bir şekilde ihlal edilmesi olarak değerlendirdi.
İravani, İsrail’in ülkesine düzenlediği saldırıyı kınadığını, saldırının İran’ın güvenliğinin ötesinde tüm bölgesel istikrar için de bir tehdit oluşturduğunu, İran'ın her türlü saldırganlığa karşılık verme hakkını saklı tuttuğunu söyledi.
İravani, “Güvenlik Konseyi üzerine düşen görevi yerine getirmeli, uluslararası toplum bu ihlaller karşısında sessiz kalmamalı” dedi. Iran temsilcisi, Lübnan ve Gazze'de etnik temizlik yapıldığını, savaş suçları işlendiğini, BM Güvenlik Konseyi'nin bölgede barış ve otoritenin yeniden tesis edilmesi için kararlı tedbirler alması gerektiğini vurguladı.
İravani, İsrail’in arkasına ABD’nin koşulsuz desteğini aldığını, bu saldırının sıradan bir olay olmadığını belirterek, “ABD, İsrail'i bu suçları işlemeyi sürdürmesi için cesaretlendiriyor. Bu koşulsuz destek sayesinde İsrail’e yönelik bir cezasızlık modeli sürüyor” dedi.
ABD: “İsrail’i İran’a yönelik askeri operasyonu şekillendirmesi için teşvik ettik”
ABD’nin BM Daimi Temsilcisi Linda Thomas-Greenfield, İran'ın bu ay başında İsrail'e karşı başlattığı ve nüfusun yoğun olduğu bölgeleri hedef alan füze saldırısını ve saldırının ardından ülkesinin, İran petrol sektörüne karşı yeni yaptırımlar getirdiğini hatırlattı.
Thomas-Greenfield, İsrail'in haftasonu İran'daki mevzileri hedef almasını meşru müdafaa kapsamında orantılı ve doğrudan bir askeri karşılık olarak nitelendirdi; sivillerin zarar gördüğüne dair herhangi bir rapor olmadığını vurguladı.
Thomas-Greenfield, İsrail’in İran genelinde ve nüfusun yoğun olduğu bölgelerin dışındaki çok sayıda askeri hedefe hassas hava saldırıları düzenlediğini, ABD'nin İsrail'in askeri harekâtına katılmadığını ancak İsrail’i harekât için teşvik ettiğini kaydetti.
Büyükelçi, “ABD, bu askeri operasyona katılmak yerine, İsrail hükümetini, İran'ın komşularını tehdit etme kabiliyetini azaltmak, yapabileceği daha fazla saldırıyı caydırmak için hedefli, orantılı ve doğrudan bir yanıt olarak operasyonu şekillendirmesi için teşvik etti. Bugün ABD'nin İsrail'e yönelik mesajı nettir. Halkını ve topraklarını İran'dan ve onun terörist vekillerinden ve ortaklarından korumasına her zaman yardımcı olacağız. İran'a yönelik mesajımız da gayet açık ve net. İran’ın İsrail'e ya da bölgedeki ABD personeline karşı daha saldırgan eylemlerde bulunmayı tercih etmesi halinde bunun ağır sonuçları olacaktır. Kendimizi savunmak için harekete geçmekte tereddüt etmeyeceğiz” dedi.
Rusya: “ABD daimi üye olarak sorumluluklarını yerine getirsin”
Rusya’nın BM Daimi Temsilcisi Vassily Nebenzia, İsrail'in İran'a yönelik saldırılarının ardından Ortadoğu'da kontrol dışına çıkabilecek bir şiddet sarmalı yaşanabileceği öne sürdü.
Nebenzia, Gazze Şeridi’nde bir yılı aşkın bir süredir tırmanan şiddet nedeniyle bölge zaten “istikrarsızlaşmış” bir durumda olduğunu belirterek, “Ateşkesin alternatifi yok” dedi. Son saldırının, İsrail'in ilk hava saldırısı olmadığını kaydeden Rus temsilci, BM Güvenlik Konseyi üyelerine, bölgenin daha derin bir savaşa sürüklenmemesi için “ellerinden geleni yapmaları” çağrısında bulundu.
Nebenzia, İsrail ve İran arasında giderek tırmanan çatışmalardan büyük endişe duyduklarını, son gelinen durumun bölgede istikrar ve güvenliğe yönelik ciddi bir tehdit oluşturduğunu belirterek, “Tüm tarafları acilen itidale, şiddete son vermeye ve gelişmelerin felakete dönüşmemesini engellemeye davet ediyoruz. ABD’yi, Güvenlik Konseyi'nin daimi üyesi olarak görevleri konusunda sorumlu davranmaya ve uluslararası barış ve güvenliği korumakla görevli olan konseyin kararlarına ve çatışmayı sonlandırma çabalarına izin vermeye çağırıyoruz” dedi.
Arakçi: "İran meşru karşılık verme hakkını saklı tutuyor"
İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, Cumartesi günü 15 üyeli Konsey’e gönderdiği mektupta, “İsrail rejiminin eylemleri uluslararası barış ve güvenlik için ciddi bir tehdit oluşturuyor ve zaten kırılgan olan bölgeyi daha da istikrarsızlaştırıyor” demişti.
Arakçi, “İran İslam Cumhuriyeti, Birleşmiş Milletler Antlaşması'nda ve uluslararası hukukta yer alan ilkelerle uyumlu olarak, suç oluşturan bu saldırılara uygun zamanda yasal ve meşru karşılık verme hakkını saklı tutuyor” diye yazmıştı.
İsrail'in BM Daimi Temsilcisi Danny Danon, Pazar günü yaptığı açıklamada İran'ın Birleşmiş Milletler nezdindeki şikayetini reddederek İran'ın “İsrail'in uluslararası hukuku ihlal ettiği gibi saçma bir iddiayla diplomatik arenada İsrail’e karşı hareket etmeye çalıştığını” söyledi.
Danon, “Defalarca ifade ettiğimiz gibi, kendimizi savunma hakkımız ve görevimiz var. İsrail vatandaşlarını korumak için elimizdeki tüm araçları kullanacağız” dedi.
Cumartesi günü erken saatlerde İsrail jetleri, İran'ın füze fabrikalarını hedef alan birkaç saldırı yaptı. Saldırı, İsrail'in Gazze Şeridi ve Lübnan'da İran'ın desteklediği Hamas ve Hizbullah ile yürüttüğü savaşlar sırasında İran'ın İsrail'e 1 Ekim’de yaklaşık 200 balistik füze fırlatmasından birkaç hafta sonra düzenlendi.
İsrail “hedefe ulaştık” dedi, İran misilleme çağrısı yapmadı
İran'ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney, İsrail saldırılarının “ne abartılması ne de küçümsenmesi gerektiğini” söylerken, misilleme çağrısında bulunmaktan kaçındı. Bu, İsrail'in İran'a yönelik ilk açık saldırısıydı.
İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu Pazar günü yaptığı açıklamada, saldırıların İsrail'in İran'ın savunma kabiliyetlerini ve füze üretme yeteneğini baltalama hedeflerine ulaştığını söyledi.
Pazartesi günkü BM Güvenlik Konseyi toplantısı öncesinde Irak, İsrail'in İran'a yönelik saldırıda Irak hava sahasını kullanmasına ilişkin bir şikayet mektubunu BM'ye sundu.
Irak hükümet sözcüsü, mektubun İsrail'in Irak'ın hava sahasını ve egemenliğini ihlal etmesini kınadığını söyledi.
İsrail güçleri Pazartesi günü Lübnan'ın güneyinde yeni hava saldırıları düzenlerken Lübnanlı sağlık yetkilileri, Sur kentinde en az beş kişinin öldüğünü bildirdi.
Mısır’dan yeni ateşkes önerisi
Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah El Sisi, Pazar günü Gazze'deki İsrail-Hamas savaşında, militan grubun çatışmaların durması sırasında dört rehineyi serbest bırakmasını da içeren iki günlük bir ateşkes önerisinde bulundu.
Aylardır ABD ve Katar'la birlikte çatışmaların durması için arabuluculuk yapmaya çalışan Sisi'nin ilk önerisi olan plana ne İsrail ne de Hamas hemen bir yanıt verdi.
Kahire'de konuşan Mısır Cumhurbaşkanı Sisi, planın Gazze'de açlık çeken Filistinliler'e daha fazla insani yardım yapılmasını da öngördüğünü söyledi.
Önerinin “mevcut durumda ilerleme sağlamayı” amaçladığını söyleyen Sisi, iki günlük ateşkes anlaşmasının kabul edilmesi halinde bunun kalıcı hale getirilmesi için müzakerelerin devam edeceğini belirtti.
Geçen Kasım ayında çatışmalara bir hafta verilen arada yapılan rehine ve esir değişiminden bu yana herhangi bir ateşkes sağlanamadı.
Bu arada İsrail istihbarat dairesi Mossad'ın Başkanı David Barnea, Katar Başbakanı Muhammed bin Abdülrahman El Sani ve ABD Merkezi İstihbarat Örgütü CIA'in Başkanı William Burns ile görüşmek üzere Pazar günü Doha'ya gitti.
ABD, Hamas ve Hizbullah'ı terör örgütü olarak tanımlıyor.
Bölgedeki son çatışma Hamas’ın 7 Ekim 2023'te İsrail'e düzenlediği saldırılardada 1200 kişiyi öldürmesi ve yaklaşık 250 kişiyi rehin almasıyla başlamıştı. İsrail, Hamas'ın elinde hala 101 rehine olduğuna inandığını ve bunlardan 35'inin öldüğünü kaydediyor.
İsrail'in Gazze'ye karşı saldırısında yaklaşık 43 bin Filistinli hayatını kaybetti. Bölgedeki sağlık yetkilierine göre bu sayı savaşçılar ve siviller arasında ayrım yapmıyor.
Associated Press, Agence France-Presse ve Reuters haber ajanslarından yararlanılmıştır.
Forum