Avrupa Birliği'nin dönem başkanlığı görevini tamamlayan Almanya, bayrağı Portekiz'e devretti. Almanya Başbakanı Angela Merkel'in damgasını vurduğu 6 aylık dönemde, Türkiye de gündemden düşmedi. Kendi ülkesinde "tüm hedeflerini yerine getirmediği için" eleştirilse de, Avrupa başkentleri, başarılı bir dönem başkanlığı geçiren Merkel'i övdü. Merkel'den bayrağı devralan Portekiz Başbakanı Antonio Costa, "Bizim dönemin zorlukları, Almanya döneminden daha az değil" diyerek, önümüzdeki 6 aylık dönemin zorluklarına dikkat çekti.
Avrupa Birliği, 2021'e İngiltere’yi kaybederek girdi, ancak Corona virüsü pandemisine rağmen kurumsal birliğini sürdürerek ayakta kalmayı başardı. Almanya'nın 6 aylık dönem başkanlığının ardından, 1 Ocak Cuma günü bayrağı Portekiz devraldı. Troyka sistemi gereği, AB dönem başkanları, görevi tamamlayan, görevde bulunan ve 6 ay sonra devralacak 3 ülkeyle işbirliği içinde çalışıyor. Almanya'dan görevi devralan Portekiz, görevi 1 Temmuz’da Slovenya'ya verecek.
Merkel Türkiye konusunda istediği hedefe ulaştı mı?
Avrupa medyası, pandemi yardım planı, çevre hedefleri ve Brexit anlaşmasının başarıyla sonuçlanması başta olmak üzere, Almanya'nın, dönem başkanlığında pek çok önemli başarıya imza attığı görüşünü dile getirdi. Merkel, soğukkanlı yapısı ve Almanya'nın itici gücüyle pek çok dosyada AB'yi birlik içinde ayakta tutmayı başardı. Ancak Türkiye ile müzakere masasına oturulması konusunda istediği hedefe ulaşamadı. Önümüzdeki dönemin önemli gündem maddelerinden birisi yine Türkiye ve Doğu Akdeniz krizi olacak. Türkiye'ye "yaptırım" konusunu, ABD'nin seçilmiş Başkanı Joe Biden'ın göreve geldiği tarih sonrasına erteleyen AB liderleri, konuyu, AB-Türkiye ilişkilerini daha geniş kapsamlı ele alacak biçimde tartışmak üzere Mart zirvesine erteledi.
Portekiz’in liderliğinde AB gündeminde neler olacak?
Görevi, Merkel gibi dört dönemdir ülkesini yönettiği halde popülaritesi hala erimeyen bir liderden devralan Portekiz Başbakanı Sosyalist politikacı Antonio Costa'nın işi oldukça zor. Portekiz dergisi Expresso'ya konuşan Costa, "Bir sonraki aşama daha az zorlu değil" diyerek, AB'nin hala son derece önemli konuları ele almak zorunda olduğunu vurguladı. Costa, "Evet, COVID yardım paketi geçti, aşı onayı verildi. Şimdi yardım planının uygulanmaya konması, aşı kampanyasının başarıyla sonuçlandırılması da önemli bir görev. Elde ettiğimiz araçların uygulanmaya konacağı zorlu bir dönem olacak" dedi.
Lizbon yönetimi, Alman Komisyon Başkanı Ursula von der Leyen ile işbirliği içinde, ateşi sönmeyen ve üçüncü dalganın gelmesinden korkulan Corona virüsüyle mücadelenin koordinasyonunu sağlama görevine devam edecek. Diğer taraftan, Komisyon tarafından mali piyasalardan alınacak 750 milyar Euro'luk hibenin, AB üyesi ülkelere dağıtımını organize edecek. Avrupa İlaç Dairesi’nin Pfizer-BioNTech ve Moderna aşılarına verdiği onayın ardından, tüm üyelere adil aşı dağıtımı ve eş zamanlı aşılama işlemlerini yönetecek. AB'nin çevre koruma hedefleri ve dijital yeniden yapılanma konusu da gündemde olacak. Bütün bunların düzenli şekilde ilerlemesi için Lizbon yönetimi, 7-8 Mayıs tarihlerinde Porto kentinde bir "Sosyal zirve" toplamayı planlıyor.
Avrupa alkışladı, Almanya eleştirdi
Dünyayı sarsan salgının tam ortasında AB’nin liderliğini üstlenen Angela Merkel, dönem başkanlığı için "Avrupa'nın toparlanması için hep birlikte" başlığını seçmişti. Merkel’in kendi koyduğu bu hedefe ne ölçüde ulaşabildiği konusunda yorum ve analizlerin değişik, hatta ayrışan içerikte olması dikkat çekiyor. AB’nin diğer güçlü ülkesi Fransa ve birliğin merkezi Brüksel’den gelen yorumlarda, Almanya’nın dönem başkanlığı başarılı olarak tanımlanırken, Berlin’de yapılan analizler ise beklentilerin yerine getirilemediği şeklinde.
Peki, Merkel altı ayını nasıl görüyor? AB’nin anahtarını Portekiz’e teslim etmeden geride kalan altı ayı değerlendiren Merkel, "Corona çok zorluklar çıkardı, planlarımızı alt üst etti. Planladıklarımızın çok büyük bölümü hayata geçirilemedi, yazık oldu" sözleriyle, kendisinin de pek memnun olmadığını ifade etti. Merkel, Portekiz Başbakanı Antonio Costa’yla devir teslim töreninde, "Size halledilecek oldukça iş bıraktık" şeklinde konuştu. Merkel bu sözleriyle, AB’nin zaten var olan sorunlarına yenilerinin eklendiğini de kabullendi.
Alman medyasında öne çıkan yorumlarda, İngitere’yle son anda da olsa Brexit anlaşmasının imzalanması Merkel’in en büyük artısı olarak yazılırken, Corona krizi nedeniyle de sarsılan AB ülkelerini, büyük bir kopma yaşanmadan birarada tutmayı başardığı, ancak bunu sağlarken birçok alanda taviz vermek zorunda kaldığı öne sürülüyor. Almanya’da en çok eleştirilen konuların başında, “ulusal çıkarlarını” öne sürerek AB’nin önümüzdeki yedi yıl için geçerli olacak bütçesini bloke eden Polonya ve Macaristan’ın istediklerini elde etmeleri ve Almanya’nın birliğin dağılmasını engellemek için milliyetçi ve otoriter partilerin iktidarda bulunduğu ülkelere göz yumması sıralanıyor.
Erdoğan ile 6 video, 15 telefon görüşmesi
Bir diğer eleştirilen konu ise, Fransa’nın Ege ve Akdeniz’deki gelişmelere bağlı olarak Türkiye’ye karşı sert önlemler alınması yönündeki çağrılarına Berlin’in mesafeli yaklaşımı. Merkel’in, gerilimi düşürmek için arabuluculuk rolü üstlenmesinin, Fransa ve Yunanistan’da Almanya karşıtlığına yol açtığı ve Başbakanın AB yerine stratejik nedenlerle Türkiye’yi kollamayı tercih ettiği kaydediliyor.
Merkel ise, dönem başkanlığı devrederken yaptığı değerlendirmede, arabuluculuk çabalarının şimdiye kadar başarısızlıkla sonuçlanmasından hayal kırıklığına uğradığını söyledi ve “Türkiye’ye yöneltilen diyalog teklifleri düşündüğüm ölçüde benimsenmedi. Güney Akdeniz’deki faaliyetler hala sürmekte, bunun sıkıntısını özellikle Kıbrıs çekiyor” ifadelerini kullandı.
Ancak geride kalan yılın son günlerinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, Merkel’le konuşması ve Türkiye-AB ilişkilerine yönelik sergilediği yapıcı katkı ve gayretleri için teşekkür etmesi, Alman başbakanının tavrının Ankara tarafından nasıl değerlendirildiği açısından önemli mesajlar içeriyordu. Erdoğan'ın 2020’de en sık görüştüğü isim Almanya Başbakanı Merkel oldu. İki lider 15 kez telefonda, 6 kez de video konferans görüşmesinde biraraya geldi.
Merkel’li Almanya’nın dönem başkanlığındaki en somut başarısı, sera gazı emisyonlarını 2030'a kadar en az yüzde 55 oranında azaltmaya yönelik karar oldu. Yeni karardan önceki hedef yüzde 40 idi. Bu uzlaşmanın “çok, çok önemli bir sonuç” olduğunu vurgulayan Merkel, Brüksel’deki son AB zirvesine imada bulunarak, “Bunun için bir gece uyumamaya değdi” dedi.
Fransız medyasından Merkel'e büyük övgü
Alman medyası ve politikacılarının eleştirdiği Merkel'e, başta Fransız medyası olmak üzere, Avrupa medyasından övgü yağdı. Fransız medyası, "Fırtınanın ortasında Avrupa gemisini ayakta tutmayı başaran" Almanya ve Başbakan Angela Merkel'in AB tarihine geçecek önemli başarılar sergilediğini dile getirdi.
Sol eğilimli Liberation gazetesi, "Almanya'da dördüncü ve son dönemini bitirmek üzere olan Merkel; Helmut Kohl ve Konrad Adenauer gibi büyük Alman politikacılarla beraber, adını Avrupa tarihine yazdırdı... Merkel, Avrupa'nın genel çıkarını, yalnızca ülkesinden önce değil, bazen ülkesine rağmen ön plana koydu. Performansı çok etkileyici" dedi.
Almanya'nın pandemi nedeniyle hedeflerine tümüyle ulaşamadığını belirten ekonomi gazetesi Les Echos da, "Berlin ilk hedeflerinin bazılarından vazgeçmek zorunda kalsa da, Avrupa'nın en büyük gücünün liderliği, 27 üye ülkeye, fırtınada önemli ilerleme sağlamasına şansı verdi" ifadesini kullandı. "Tipik olmayan dönem, tipik olmayan başkanlık" tanımı ile Angela Merkel'in AB yönetimini öven gazete, "Pandemi nedeniyle yüzyüze görüşmeler dahi yapılamadı, gündem alt üst oldu, araya giren TV ekranlarından zorlu müzakereler yapılamadı. Ancak, AB'nin en büyük devletinin itici gücü ve liderinin ülkeleri hırpalamadan taviz verebilme kabiliyeti meyvesini verdi ve Avrupa tarihinde, Angela Merkel'in itibarı yükseldi. Ulusal borçların bir kısmının karşılıklı olarak karşılanması, iklim hedeflerinde artış, Brexit konusunda anlaşma… Angela Merkel, beklenmeyen bir performansı, hiçbir kara gölge bırakmadan göstermeyi başardı" dedi.
