ABD Anayasa Mahkemesi İran yaptırımlarının delinmesi davasında Halkbank’ın Yabancı Devlet Dokunulmazlığı Yasası (FSIA) kapsamında yargılamadan muaf olduğu iddiasını reddetti. Anayasa Mahkemesi Halkbank’ın genel hukuk kapsamında yaptığı itirazı bir alt mahkemeden yeniden değerlendirmesini istedi.
Halkbank ABD’nin 1976 tarihli Yabancı Devlet Dokunulmazlığı Yasası (FSIA) kapsamında koruma altında olduğunu ve bu nedenle yargılamadan muaf olması gerektiğini savunmuştu. Manhattan’daki Temyiz Mahkemesi Halkbank’ın bu yasa kapsamında yaptığı itirazı haksız bulmuştu.
Anayasa Mahkemesi, Halkbank’ın Yabancı Devlet Dokunulmazlığı Yasası (FSIA) kapsamında yargılamadan muaf olduğu iddiasını haksız buldu. Mahkeme, yasanın cezai kovuşturmadan dokunulmazlık sağlamadığı görüşünü vurguladı.
Yabancı Devlet Dokunulmazlığı Yasası (FSIA) yabancı devletlere karşı davalarda Amerikan mahkemelerinin yargılama yetkisini sınırlandırıyor.
Anayasa Mahkemesi bir alt mahkemenin, Halkbank’ın “genel hukuk” ilkeleri kapsamında dokunulmazlığı olup olmadığını tam olarak değerlendirmediğini söyleyerek alt mahkemeden bu konuyu yeniden değerlendirmesini istedi.
Anayasa Mahkemesi bu konuda bir görüş beyan etmedi, değerlendirmeyi Temyiz Mahkemesi’ne bıraktı.
Bundan sonraki süreçte Manhattan’daki temyiz mahkemesi Halkbank’ın genel hukuk ilkeleri kapsamında dokunulmazlığı olup olmadığını gözden geçirecek.
Halkbank İran’a yönelik ekonomik yaptırımların delinmesi davasında dosyaya 2019 yılında sanık olarak eklenmiş; ancak bankacılık dolandırıcılığı, para aklama ve paravan şirketler aracılığıyla yaptırımların delinmesi suçlamalarını reddetmişti.
Anayasa Mahkemesi oturumunda ne olmuştu?
Dokuz yargıçtan oluşan ABD Anayasa Mahkemesi, Halkbank’ın temyiz başvurusunu geçtiğimiz Ocak ayında ele almıştı.
Halkbank devlet bankası olduğu için, ABD’nin Yabancı Devlet Dokunulmazlık Yasası kapsamında Türkiye devleti ile aynı hukuki güvenceye sahip olması gerektiğini ve bu sebeple de kovuşturmadan muaf olması gerektiğini savunmuştu.
Manhattan’daki Temyiz Mahkemesi İkinci Dairesi 2021 yılında Halkbank aleyhinde karar vermiş ve bankanın bu yasa kapsamında koruma altında olduğu ve dolayısıyla yargılanamayacağı iddiasını reddetmişti.
Başkan Joe Biden yönetimi, sözkonusu yasanın cezai soruşturmalar için geçerli olmadığını, geçerli olsa bile Halkbank’ın eylemlerinin yasanın ticari faaliyetleri içeren istisnası kapsamına girdiğini belirtti.
ABD hükümetini temsil eden avukatlar sözkonusu davanın yabancı bir devletin yargılanmasını kapsamadığını; ABD hükümetinin son 70 yıldır, yabancı devletler olmasa da, yabancı hükümetlerin kontrolündeki şirketlere yönelik cezai konuların peşine düştüğünü vurguladı.
Halkbankla ilgili iddialar ne?
ABD’li savcılar Halkbank’ı, yaptırımların uygulandığı İran’a yarar sağlayacak şekilde, petrol gelirini altına ve daha sonra nakite çevirmekle suçlamış, petrolden elde edilen gelirlerin transferinin gıda sevkiyatı olarak gösterildiğini belgelemişti.
Savcılar Halkbank’ın İran’ın 20 milyar doları gizlice transfer etmesine yardımcı olduğunu iddia etti. Savcılar bu paranın en az 1 milyar dolarının ABD’nin mali sistemi üzerinden aklandığını söylüyor.
Halkbank davası Türkiye ve ABD arasındaki ilişkileri uzun süredir etkileyen konulardan biri.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan bankaya yönelik suçlamaların “hukuksuz ve çirkin” olduğunu savunmuştu.
Bu haberde Reuters’tan alıntılar yapılmıştır.
