ABD Anayasa Mahkemesi Cuma günü popüler kısa video uygulaması TikTok'un yasaklanmasını öngören yasayı onayladı. Böylelikle Anayasa Mahkemesi, aldığı kararla, TikTok’u Çinli çatı şirketi ByteDance tarafından satılmaması halinde Pazar günü ABD'de ulusal güvenlik gerekçesiyle yasaklanmasını gerektiren yasadan kurtarmayı reddetti. Karar, tüm Amerikalılar’ın neredeyse yarısı tarafından kullanılan TikTok’a indirilen büyük bir darbe niteliği taşıyor.
Yargıçlar, geçen yıl Kongre'de hem Demokrat hem Cumhuriyetçi Parti tarafından ezici bir çoğunluk tarafından kabul edilen ve Başkan Joe Biden tarafından imzalanan yasanın, ABD Anayasası'nın Birinci Ek Maddesi’nde güvence altına alınan ifade özgürlüğünü ihlal etmediğine oybirliğiyle karar verdi. Yargıçlar, TikTok, ByteDance ve uygulamanın bazı kullanıcıları tarafından itiraz edilmesinin ardından yasayı kabul eden bir alt mahkemenin kararını onayladı.
Anayasa Mahkemesi, imzasız karar metninde, “Hiç şüphe yok ki, 170 milyondan fazla Amerikalı için TikTok, ifade ve etkileşim aracı olarak farklı ve geniş bir çıkış noktası sunuyor. Ancak Kongre, TikTok'un veri toplama uygulamaları ve yabancı bir hasımla olan bağına ilişkin sağlam temelli ulusal güvenlik endişelerini gidermek için elden çıkarmanın gerekli olduğuna karar verdi” dedi.
Mahkeme, “İtiraz edilen hükümlerin dilekçe sahiplerinin Anayasa’nın Birinci Ek Maddesi’nde yer alan haklarını ihlal etmediği sonucuna varıyoruz” diye ekledi.
Beyaz Saray Sözcüsü Karine Jean-Pierre, yaptığı açıklamada, Başkan Biden'ın “TikTok Amerikalılar’ın kullanımına açık kalmalı, ancak sadece Amerikan mülkiyeti veya Kongre'nin bu yasayı geliştirirken belirlediği ulusal güvenlik endişelerini gideren başka bir mülkiyet altında olmalı” şeklindeki görüşünü yineledi.
Jean-Pierre, zamanlama göz önüne alındığında, yasayı uygulamak için harekete geçmenin “bir sonraki yönetime düşmesi gerektiğini” de sözlerine ekledi.
Pazartesi günü başkanlık görevini devralacak Donald Trump Cuma günü yaptığı açıklamada, TikTok uygulamasının geleceğine ilişkin kararın kendisine bağlı olduğunu söyledi, ancak hangi adımları atacağı konusunda herhangi bir ayrıntı vermedi.
CNN'e verdiği röportajda Trump, “Nihayetinde bana bağlı, bu yüzden ne yapacağımı göreceksiniz. Kongre kararı bana verdi, dolayısıyla kararı ben vereceğim” ifadesini kullandı.
TikTok’tan karara ilişkin açıklama talebine henüz yanıt gelmedi.
Sosyal medya çağında ifade özgürlüğü hakları ile ulusal güvenlik kaygılarını karşı karşıya getiren davada hızlı hareket eden Anayasa Mahkemesi, yasa kapsamında belirlenen son tarihten sadece dokuz gün önce, 10 Ocak'ta argümanları dinlemişti.
TikTok, aralarında çok sayıda gencin de bulunduğu ABD nüfusunun yaklaşık yarısı tarafından kullanılıyor. TikTok'un ana varlığı olan güçlü algoritması, kullanıcılara beğenilerine göre uyarlanmış kısa videolar öneriyor. Akıllı telefon uygulamasıyla ya da internet üzerinden izlenen TikTok, genellikle bir dakikanın altında, kullanıcıların gönderdiği videolardan oluşan geniş bir koleksiyon sunuyor.
Yasa geçtiğimiz Nisan ayında kabul edilmişti. Biden yönetimi yasayı mahkemede savunmuştu. TikTok ve ByteDance'in yanısıra uygulamada içerik yayınlayan bazı kullanıcılar, 6 Aralık'ta Washington'daki ABD Temyiz Mahkemesi'nde davayı kaybettikten sonra Anayasa Mahkemesi'ne başvurmuştu.
Aralık ayında Trump, Anayasa Mahkemesi'nden, görevi devralacak yönetimine “davada sözkonusu olan sorulara siyasi bir çözüm bulma fırsatı” vermek için yasayı askıya almasını istemişti. Trump TikTok'u “kurtarma” sözü verirken, Cumhuriyetçi müttefiklerinin çoğu yasağı destekledi.
TikTok CEO'su Shou Zi Chew Pazartesi günü Trump'ın yemin törenine katılacak.
TikTok, yasanın sadece kendisinin ve kullanıcılarının değil, tüm Amerikalılar’ın Anayasa’da güvence altına alınan ifade özgürlüğü haklarını tehlikeye attığını kaydetti. Yasağın kullanıcı tabanını, reklamverenleri, içerik yaratıcılarını ve çalışanları etkileyeceğini belirten TikTok'un 7000 ABD'li çalışanı bulunuyor.
Trump ekibi TikTok'u bekleyen ABD yasağından kurtarmak için devreye girebilir
Sosyal medya uygulaması TikTok'u ABD'de yasadışı ilan eden ve Pazar günü yürürlüğe girecek olan yasa ile birlikte, ABD Başkanı seçilen Donald Trump'ın yeni yönetimi, TikTok'un devre dışı kalmasını engellemek için bir yol bulmaya çalışacağının sinyallerini veriyor.
Mevcut yasalara göre, TikTok'un çatı şirketi olan Çin merkezli ByteDance'ın TikTok'u Çinli olmayan bir firmaya satması ya da ABD'de yasaklanmasıyla karşı karşıya kalması gerekiyor.
Çarşamba günü, bazı medya kuruluşları Trump'ın TikTok'u koruyacak bir kararname çıkarmayı düşündüğünü bildirmişti. Böyle bir hareketin hukuki olup olmadığı belirsiz.
Trump'ın TikTok'a yönelik tutumu yıllar içinde önemli ölçüde değişti. Göreve geldiği ilk dönemde ABD'de TikTok'u kapatma girişiminde bulunan Trump, o tarihten bu yana platformu destekçileriyle bağlantı kurmak için önemli ölçüde başarılı bir şekilde kullandı.
Geçtiğimiz ay Florida'da düzenlediği bir basın toplantısında Trump, “TikTok için kalbimde sıcak bir nokta var” dedi ve uygulamayı, mesajını genç Amerikalı seçmenlere ulaştırmasına yardımcı olduğu için takdir etti.
Trump, TikTok hakkındaki fikir değişikliğinin Mart ayında Cumhuriyetçi bağışçı ve ByteDance yatırımcısı Jeff Yass ile yaptığı kısa bir toplantıdan etkilendiği iddialarını ise reddetti. 2024'ten itibaren lobicilik raporları, ByteDance'ın eski bir Trump kampanya yardımcısına Washington'daki Kongre üyelerine TikTok lehine lobi yapması için ödeme yaptığını ortaya koyuyor.
Raporlar ayrıca Trump'ın eski yardımcısı Kellyanne Conway'e Jeff Yass tarafından finanse edilen muhafazakar grup Club for Growth aracılığıyla Kongre'de TikTok'u savunması için ödeme yapıldığını da gösteriyor.
Diğer taraftan Trump, Jeff Yass ile görüşmesi sırasında TikTok'tan bahsedilmediğini söyledi.
Ekonomik kaygılar
TikTok'un ortaya çıkmasından bu yana geçen yıllarda, binlerce ABD merkezli içerik üretici, uygulama üzerinde geniş takipçi kitleleri oluşturdu ve TikTok üzerinden para kazanmayı başardı.
Birçok küçük işletme, ürünlerinin TikTok kullanıcılarına reklamını yaparak başarı elde etti. TikTok'ta bazılarıysa ürün reklamlarından ve diğer anlaşmalardan kazanç sağladı ve şöhret sahibi oldu.
Bazı Kongre üyeleriyse uygulamanın aniden kapatılmasının ekonomik sonuçları olabileceğine dair endişelerini dile getirmişti.
Pazartesi günü Demokrat Partili Senatör Edward Markey, TikTok yasağını 270 gün erteleyecek bir yasa tasarısı sunmuştu.
Yaptığı açıklamada “Açık konuşayım: TikTok'un sorunları var” diyen Senatör Markey, “Her sosyal medya platformu gibi TikTok da gençlerimizin mahremiyeti ve ruh sağlığı açısından ciddi bir risk oluşturuyor. TikTok'u bu tür davranışlardan sorumlu tutmaya devam edeceğim. Ancak bir TikTok yasağı, sosyal bağlantılar ve ekonomik geçimleri için uygulamadan yararlanan milyonlarca Amerikalı üzerinde ciddi sonuçlar doğurur. Bunun olmasına izin veremeyiz” ifadelerini kullandı.
Satışın gerçekleşip gerçekleşmeyeceği belli değil
Öte yandan TikTok'un olası satışına ilişkin bir dizi söylenti ortaya çıktı. Bloomberg Çarşamba günü Çinli yetkililerin TikTok'u Trump'ın yakın danışmanlarından olan ve halihazırda sosyal medya platformu X'in sahibi olan milyarder Elon Musk'a satma olasılığını değerlendirdiklerini bildirdi.
Bir başka ABD'li milyarder, müteahhit Frank McCourt, Perşembe günü Reuters'a yaptığı açıklamada, oluşturduğu bir yatırımcılar konsorsiyumunun TikTok'u satın almak için resmi bir teklifte bulunduğunu ve şirkete 20 milyar dolar değer biçtiğini söyledi.
Ancak bu satışa Çin hükümetinin izin vermeye hazır olup olmadığu açık değil. Alıcının yapacağı yatırıma değecek herhangi bir satışın, TikTok'un platformu popüler hale getiren ve birçoklarına göre bağımlılık yaratan algoritmaya verdiği isim olan “tavsiye motorunu” da içermesi gerekecek.
Geçen yıl bir mahkeme dosyasında TikTok, böyle bir anlaşmanın mümkün olmadığını belirtmişti.
Şirket, mahkeme başvurusunda, “Tıpkı ABD'nin ABD menşeli teknolojilerin (örneğin belirli bilgisayar çipleri) ihracatını kısıtlaması gibi, Çin hükümeti de Çin'de geliştirilen teknolojilerin transferini düzenliyor” dedi. Başvuruda, “Çin hükümeti kamuoyuna yaptığı açıklamalarda, tavsiye motorunun zorla elden çıkarılmasına izin vermeyeceğini açıkça belirtti” ifadeleri yer aldı.
Kişisel gizlilik ve ulusal güvenlik kaygıları
Popüler kısa video paylaşım platformu TikTok'un ABD'de 170 milyon kullanıcısı olduğu tahmin ediliyor. Federal yetkililer, kullanıcı tabanı hakkında büyük miktarda bilgi topladığı için TikTok hakkında yıllardır endişe duyuyor. Yetkililer, yerel şirketleri istihbarat kurumlarıyla işbirliği yapmaya zorlayan Çin yasalarının, TikTok'u bu verileri Çin Komünist Partisi ile paylaşmaya zorlamak için kullanılabileceğini savunuyor.
ABD'li yetkililer Çin'in ABD'li kullanıcıları hakkındaki özel bilgileri kötüye kullanabileceğine dair endişelerini dile getiriyor. Ayrıca Pekin'in TikTok'un güçlü tavsiye algoritmasını kullanarak ABD'deki kamusal söylemi Çin lehine şekillendirebileceği konusunda da uyarıda bulunuyor.
Aralık ayında federal temyiz mahkemesi, şirketin satışını ya da kapatılmasını zorunlu kılan yasayı onayladığında, yasanın asıl destekçilerinden Demokrat Partili Temsilciler Meclisi Üyesi Raja Krishnamoorthi, yasanın destekçilerinin çoğunun düşüncelerini ifade eden bir açıklama yayınladı.
Krishnamoorthi açıklamada, “Hükümetin üç kanadı da aynı sonuca vardı: ByteDance, Çin Komünist Partisi tarafından kontrol ediliyor. TikTok'un ByteDance tarafından sahiplenilmesi, elden çıkarma dışında herhangi bir yolla hafifletilemeyecek bir ulusal güvenlik tehdidi” dedi.
Krishnamoorthi, “TikTok'un Çin Komünist Partisi'nin kontrolünde kaldığı her gün, güvenliğimizin risk altında olduğu bir gündür” diye ekledi.
Forum