Suriye'de, bazılarında binlerce IŞİD militanının tutulduğu aşırı kalabalık cezaevlerinde artan baskıyı azaltma çabası, Washington'da temkinli bir iyimserlikle karşılanıyor. Ancak bu adım, yüzlerce terör örgütü bağlantılı kişilerin özgürce dolaşmasına izin vermek anlamına geliyor.
ABD destekli Suriye Demokratik Güçleri’nin (SDG) siyasi kolu olan Kürt liderliğindeki Suriye Demokratik Konseyi (SDC) tarafından geçen hafta yürürlüğe sokulan plan genel af ilanı kapsamında, “alt kademedeki” IŞİD üyelerinin serbest bırakılmasını öngörüyor.
Şimdiden 631 Suriye vatandaşı serbest bırakıldı ve evlerine dönmelerine izin verildi. 253 kişinin cezaları yarıya indirildi ve Kürt yetkililer gelecek aylarda daha fazla tahliye beklendiğini açıkladı.
ABD şimdiye kadar bu adıma karşı çıkmış değil.
Dışişleri Bakanlığı’ndan bir sözcü Amerika’nın Sesi’ne (VOA) verdiği demeçte, "Bu geri dönüş ve yeniden entegrasyon girişimlerini olumlu buluyoruz" dedi; tahliyelerin, "radikalleşme riski oluşturduğu sonucuna varılmayan, şiddete başvurmamış suçlulara odaklandığına dikkat çekti.
Konunun hassasiyeti nedeniyle isminin açıklanmaması koşuluyla konuşan yetkili, sürecin sorunsuz ilerlemesini sağlamak için yardım yapılabileceğini de belirtti.
Sözcü, "Koalisyon ortaklarımızla birlikte, devam eden istikrar girişimlerinin bir parçası olarak, bu kişilerin dönecekleri yerleri desteklemeye hazırız" dedi.
Yakalanan IŞİD militanları ve destekçilerinin akıbetine dair endişeler, 2019'un Mart ayında terör örgütünün hilafetinin çökmesinden bu yana daha da arttı.
Birkaç ay içinde önemli Pentagon yetkilileri, SDG’nin o dönemde 2.000 yabancı savaşçı dahil olmak üzere 10.000'den fazla IŞİD savaşçısını tutmak için kurduğu 10’dan fazla geçici hapishanesinin, sürdürülebilir olmadığı konusunda uyarıda bulundu.
O zamandan bu yana, geçen Mart ayında başlayan bir dizi isyanla uyarılar daha da ciddiyet kazandı.
Haziran ayı sonlarında, ABD önderliğindeki IŞİD karşıtı koalisyon, Pentagon Başmüfettişine, aşırı kalabalık hapishanelerin "misyon için sürekli ve giderek artan bir riske" katkıda bulunduğunu ve "kitlesel bir isyan riskinin gözardı edilemeyeceğini" bildirdi.
ABD'nin diğer devletlere, kendi vatandaşları olan yabancı savaşçıları ülkelerine geri alarak, SDG üzerindeki yükü hafifletmeleri için tekrarlanan çağrıları büyük ölçüde önemsenmedi.
Üstelik hapishanelerin onarılmasına ve güvenliğinin sağlanmasına yardımcı olmak için ABD'den milyonlarca dolarlık yardıma rağmen, SDG ve SDC yetkilileri, hapishane nüfusunun IŞİD taraftarı yaklaşık 12 bin Suriye vatandaşı dahil olmak üzere yaklaşık 20 bin tutukluya ulaştığını savunarak, bunun yeterli olmayacağından endişelerini dile getirdiler.
Dışişleri Bakanlığı sözcüsü VOA'e yaptığı açıklamada, ABD'nin alt kademedeki IŞİD mahkumlarının serbest bırakılmasının SDG tarafından yönetilen hapishanelerdeki aşırı kalabalığın azaltılmasına yardımcı olacağına inandığını söyledi, bu hapishanelerin insani yarar sağladığını ve iç güvenliği arttırdığını kaydetti.
Sözcü ayrıca SDG'ye duyduğu güveni dile getirerek, bu adımla IŞİD tutuklularının ilk kez serbest bırakılmadığını hatırlattı.
Yetkili, "SDG ve sivil makamlar bu programları sorumlu bir şekilde yönetti ve biz de bunu yapmaya devam etmelerini bekliyoruz" diye konuştu.
Suriye Demokratik Konseyi Eş Başkanı Amina Omar geçen hafta yaptığı açıklamada, serbest bırakılan mahkumların arasında "elleri Suriyeliler’in kanıyla lekelenmemiş terör suçlarından mahkum olanlar" da bulunduğunu ileri sürerek endişeleri azaltmak istedi.
Yine de herkes o kadar iyimser değil. VOA’in konuştuğu merkezi Washington’da bulunan Savaş Araştırma Enstitüsü'nde araştırmacı olan Eva Kahan, IŞİD’in SDG'nin nüfusun radikal unsurlarını izole edememesi nedeniyle büyük olasılıkla gözaltı merkezlerinde agresif bir şekilde taraftar topladığı görüşünde.
Kahan, "Bu tahliye, Orta Fırat Nehri Vadisi'ndeki aktif isyancı hücrelere onlarca belki de yüzlerce potansiyel örgüt savaşçısı veya destekçisi sağlayacak ve bu da IŞİD yangınını alevlendirebilir’’ dedi.
Bölge üzerine çalışan diğer uzmanlar ise mahkumların salıverilmelerinin başarı veya başarısızlığının, gelecekteki gelişmelere bağlı olabileceğini savunuyor.
Merkezi Washington’da bulunan ABD Barış Enstitüsü'nde kıdemli danışman olan Mona Yacoubian, "Çoğu şey, toplumlarında karşılaştıkları koşullara ve koşulların yeniden entegrasyonlarına yardımcı olup-olmadığına bağlı olacak" dedi.
