Silahlı saldırı ve şiddet olaylarıyla sarsılan bazı kentlere federal güvenlik güçleri gönderen ABD Başkanı Donald Trump, bu kentlerde artan şiddet olaylarından siyasi olarak sol görüşlü belediye başkanlarıyla valileri ve polis teşkilatlarının bütçelerinin kesilmesi çabalarını sorumlu tutuyor.
Çarşamba günü Adalet Bakanı William Barr’la birlikte basın toplantısı düzenleyerek Chicago, Albuquerque ve New Mexico’ya federal güvenlik görevlileri gönderme kararını açıklayan Başkan Trump, “Nereden bakarsanız bakın, polis gücünün devreden çıkarılması girişimi silahlı saldırılar, cinayetler ve şiddet suçlarında şok edici bir patlamaya yol açtı. Bu akan kan durmalı. Bu akan kan duracak” ifadelerini kullandı.
Ancak uzmanlar ortaya çıkan tablonun Başkan Trump’ın çizdiği kadar net olmadığı görüşünde. Bu yıl içinde Corona virüsü salgını sebebiyle uygulanan önlemler kapsamında insanlar dışarı çıkmadığı için ülke genelinde suç oranları düşse de, birden fazla faktörün bir araya gelmesiyle son haftalarda çok sayıda kentte cinayet ve silahlı saldırıların sayısında artış yaşandı.
Bununla birlikte bazı kentlerde ise cinayet oranlarında düşüş gözlemlendi. Kriminologlar, şiddet olaylarında yaşanan artışın tam olarak neden kaynaklandığını belirlemenin zor olduğunu belirtiyor.
Ancak suç oranlarının artmasına sebep olan bazı faktörleri de şu şekilde sıralıyorlar: Sıcak hava koşulları, eyaletler ekonomik faaliyete yeniden geçerken daha fazla sayıda kişinin dışarda olması ve Mayıs ayında Minneapolis’te polisin gözaltına alırken ölümüne yol açtığı siyah George Floyd’un ölümünün ardından düzenlenen protesto gösterilerinin gölgesinde halkın güvenlik güçlerine duyduğu güvenin azalması.
Pandemi sırasında suç oranlarını takip eden Pennsylvania Üniversitesi’nden hukuk ve ekonomi öğretim görevlisi David Abrams, “Bu yaz cinayet ve silahlı saldırıların sayısında artış yaşandığı kesin. Ancak bu artışın pandemi sebebiyle mi yoksa başka faktörlere bağlı olarak mı gerçekleştiği; ya da sadece tipik bir değişiklik olup-olmadığını söylemek mümkün değil’’ diyor.
Şiddet olgusunun anlaşılmasında gözetilen önemli bazı faktörler şu şekilde:
Cinayetler ve silahlı saldırılar nerede oluyor?
Hepsinde olmasa da, Amerika’nın önde gelen kentlerinde cinayet ve silahlı saldırıların sayısında artış görülüyor. Temmuz ayı başı itibariyle, ABD’de 25 kentte işlenen cinayet sayısında ortalama iki haneli rakamlarla ifade edilen oranlarda artış yaşandı.
Chicago, ABD’de cinayet oranının en yüksek olduğu kent. Chicago polisinin verilerine göre, ABD’de nüfus bakımından en büyük üçüncü kent olan Chicago’da bu yıl 414 cinayet işlendi. Bu, yüzde 51 oranında bir artışa işaret ediyor. Kentte bu yıl 1,653 silahlı saldırı olayı yaşandı. Bu da yüzde 47’lik bir artış anlamına geliyor.
ABD’nin en büyük kenti olan New York City’de bu yıl cinayetlerde yüzde 23 oranında artış kaydedildi. Nüfus bakımından ikinci en büyük kent olan Los Angeles’ta da cinayetlerde yüzde 14 oranında artış görüldü.
ABD’de bu yıl içinde küçük kentlerde de cinayet oranında artış yaşandı. Trump yönetiminin federal güvenlik güçlerini gönderme kararını tetikleyen 4 yaşındaki LeGend Taliferro’nun Haziran ayında vurularak öldürüldüğü Kansas City’de bu yıl 106 cinayet işlendi. Bu da bir önceki yıla göre yüzde 34 oranında bir artışa işaret ediyor.
Başka kentlerde ise durum daha farklı. Örneğin ABD’de nüfus yoğunluğu açısından ilk on kent arasında yer alan Dallas ve San Jose’de cinayetlerde yüzde 4 ve yüzde 21 oranlarında düşüş kaydedildi.
Tarihsel açıdan bakıldığında, ABD’de şu anki suç oranı 1990’lardaki seviyenin epey altında kalıyor. Örneğin 1992’de Chicago’da 943 cinayet kayda geçti. Bu rakam, bu yılki seviyenin iki katından da fazla.
Olaylar sorunlu bölgelerde yoğunlaşıyor
Silahlı saldırılar ve cinayetler çoğu zaman, yoksul mahallelerin küçük kısımları gibi yüksek suç oranının artık kronik hale geldiği kentlerin sorunlu bölgelerinde yoğunlaşıyor. Örneğin, Chicago’daki cinayetlerin yüzde 28’inin kentin 25 bölgesinin üçünde işlendiği belirtiliyor.
New York Polis Teşkilatı’nda veri analisti olarak görev yapmış olan John Jay, Ceza Yargılaması Yüksekokulu’ndan Christopher Herrmann, silahlı saldırıların ve cinayetlerin çoğunun suç çeteleri ve uyuşturucu bağlantılı olduğunu söylüyor.
Chicago’da en son yaşanan olayda, daha önce vurularak öldürülen bir kişinin cenazesinde yine silahlı saldırı olmuş ve 15 kişi yaralanmıştı. Hermann, “Bu gibi silahlı saldırılar olduğunda çarpan etkisi oluyor. Cenaze töreninde yaşanan silahlı saldırı klasik bir intikam saldırısı’’ sözleriyle değerlendiriyor.
Şiddet neden tırmanıyor?
Şiddeti tırmandıran tek bir faktör olmamakla birlikte, kriminologlar oranlardaki artışın çeşitli sebeplere bağlı olabileceğini belirtiyor. Uzmanlara göre olası sebeplerden biri yazın yaşanan sıcak hava koşulları. Genellikle hava ısındığında, insanlar açık havada daha fazla zaman geçiriyor ve suç oranı artıyor.
Hermann’a göre, silahlı saldırılar ve cinayetler pek çok kentte ortalama yüzde 30 oranında artıyor. Hermann’a göre bir başka etmen de, suç işleme potansiyeli olan kişilerin pandemi süresince dışarı çıkmaması sebebiyle “biriken suçlar”.
Son bir rapora göre, Nisan ve Mayıs aylarında Amerika’da 64 kentte cinayet oranı yüzde 21,5 ve yüzde 10 oranında düştü. Hermann, “Aslında Mart, Nisan ve Mayıs aylarında yaşanmış olması gereken şiddet olayları şimdi Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarında yaşanıyor’’ diyor.
Bazı kriminologlar, güvenlik güçlerine duyulan güvenin azalmasının polis şiddeti ve ırkçılığın protesto edildiği gösterilerle de birleşmesinin suç oranının artmasına katkısının olabileceğini belirtiyor. Hermann, “Çok sayıda kişi kanunu kendilerinin uygulaması gerektiğini hissederek düzeni kendileri sağlamaya kalkıyor ve belki de polisin sorunu çözmeye çalışmasını beklemektense kendi işlerini kendileri hallediyorlar” diyor.
2014 yılında Missouri eyaletinin Ferguson kentinde siyah Michael Brown’un beyaz bir polis memuru tarafından öldürülmesinden sonra polis şiddetinin protesto edildiği gösterilerin başlamasının ardından, Chicago ve Baltimore gibi kentlerde cinayet oranlarındaki artıştan polis faaliyetlerinde yaşanan düşüş sorumlu tutulmuştu.
Taktiklerine yönelik gösterilere tepki geliştiren bazı polisler bazı uygulamalarını değiştirerek suç oranının artmasına sebep oldu.
