ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Morgan Ortagus, Türkiye’nin Rusya’dan S-400 hava savunma sistemleri satın almasına ‘’şiddetle’’ karşı çıkmayı sürdürdüğünü belirtti. Ortagus, Ankara’nın Rus sistemini aktive etme kararından geri adım atmadığı yönündeki haberlerden ‘’derin kaygı’’ duyduklarını kaydetti.
Reuters haber ajansı konuyla ilgili Pazartesi günü yayınladığı bir haberinde, görüştüğü bir Türk yetkilinin, ABD’nin yaptırım tehditlerine rağmen Ankara’nın S-400’leri aktive etme planlarında değişiklik olmadığını söylediğini bildirmişti.
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ortagus, Reuters’a e-posta yoluyla gönderdiği açıklamada, ‘’S-400 satışının CAATSA (ABD’nin Hasımlarına Yaptırımlar Yoluyla Karşı Koyma Yasası) konusunda süren değerlendirmelere tabi olduğunu, bu işlemin ikili ilişkilerde ve NATO’da önemli bir engel oluşturduğunu en üst seviyelerde vurgulamaya devam ediyoruz. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve üst düzey yetkililerinin, bu konudaki tutumumuzu anladığından eminiz’’ ifadesini kullandı.
‘‘Türkiye’nin S-400 Planında Geri Adım Yok’’
Dışişleri sözcüsünün açıklamasından önce, Reuters haber ajansı görüştüğü bir Türk yetkiliye dayanarak, Türkiye’nin S-400 planında geri adım atma’’ niyetinin olmadığı şeklinde bir haber yayınlamıştı.
Reuters’a konuşan ve kimliği açıklanmayan Türk yetkili, Türkiye’nin Rus hava savunma sistemi S-400’leri aktive etme planlarının Corona virüsü salgını nedeniyle ertelendiğini, ancak ABD’nin yaptırım tehditlerine rağmen Ankara’nın kararında bir değişiklik olmadığını söyledi.
NATO müttefikleri Türkiye ve ABD arasındaki S-400 geriliminin, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve hükümetin S-400 sistemlerinin Nisan ayında aktive edileceğini söylemesinin ardından bir güç gösterisine dönüştüğü yorumları yapılıyordu.
Ancak Reuters haber ajansına göre Türkiye, son dönemde Corona virüsü salgınıyla mücadele ve resesyondan geçen yıl çıkan ekonomiyi koruma altına alma çabasına odaklandı. Bu nedenle Erdoğan ve hükümet son haftalarda S-400 konusunu kamuoyu önünde dile getirmedi.
Reuters’a konuşan üst düzey bir hükümet yetkilisi, ‘‘S-400’leri aktive etme kararı konusunda bir geri adım yok. Ancak Covid-19 salgını nedeniyle bunları Nisan ayında hazır hale getirme hedefi ertelendi’’ ifadelerini kullandı. İsmi açıklanmayan yetkili, sistemin aktive edilmesinin birkaç haftayı daha alabileceğini söyledi ve bazı teknik konuların aşılması gerektiğini de ekledi.
Milli Savunma Bakanlığı ise konuyla ilgili yorum yapmamıştı.
ABD, Türkiye’nin Rusya’dan geçen yıl Temmuz ayında satın aldığı S-400 hava savunma sisteminin NATO savunma sistemleriyle uyumlu olmadığını söylüyor ve bu durumun Türkiye’nin F-35 savaş jeti alma planlarını riske atabileceğini kaydediyor.
Bu durum Türkiye’nin, ABD’nin Rusya’dan savunma malzemesi satın alan ülkelere uyguladığı yaptırımlar kapsamına alınmasına da neden olabilir.
ABD Dışişleri yetkilisinden uyarı
Pazar günü Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve ABD Başkanı Donald Trump, bir telefon konuşması yapmıştı. Cumhurbaşkanlığı’ndan yapılan açıklamada liderlerin görüşmede ikili ilişkiler, bölgesel konular ve Corona virüsüyle mücadeleyi ele aldıkları belirtildi, ancak S-400 konusundan söz edilmedi.
Reuters’a göre ABD Dışişleri Bakanlığı’nın Suriye konusundaki üst düzey danışmanı Richard Outzen, geçen hafta internette yayınlanan panel sırasında, S-400’lerin ABD uçaklarıyla birlikte aynı hava sahasında kullanılmasının büyük bir sorun teşkil edeceğini söylemişti.
Outzen, Corona salgını nedeniyle gündemin değiştiğini, ancak Washington yönetiminin salgın öncesindeki düşüncesinin Türkiye’nin muhtemelen Nisan ayında sistemi aktive edeceği ve ABD Kongresi’nin de yaptırımlar için düğmeye basacağı şeklinde olduğunu söyledi ve ‘‘Bunda bir değişiklik olduğunu sanmıyorum’’ dedi.
''Ankara zaman kazanıyor''
Uzmanlara göre S-400’lerin aktive edilmesini geciktirmek Ankara’ya bir sonraki adımını değerlendirme konusunda zaman kazandırıyor. Uzmanlara göre bunda ABD ve Türkiye’nin Suriye’deki çıkarlarının örtüşmesi ve Corona virüsü salgınının ekonomik etkilerinin de rolü olabilir.
İstanbul’da bulunan Ekonomi ve Dış Politika Çalışmaları Merkezi’nden eski diplomat Sinan Ülgen’e göre Türkiye, ekonomide yaşanan şok nedeniyle dışarıdan mali kaynak arayışına girebilir. Bu da hükümetin S-400 planını kalıcı olarak rafa kaldırması için daha fazla baskı altında kalmasını sağlayabilir.
Türkiye’nin Suriye’de Beşar Esat’ın ordusuna karşı Şubat ayında yürüttüğü askeri operasyonla İdlib’de Rusya destekli güçleri püskürtmesi de Ankara’yı Moskova karşısında Washington’la aynı tarafa taşıdı.
''Türkiye tamamen kaybedilmedi''
Reuters’a göre bu durum Türkiye’nin Suriye’nin kuzeydoğusunda ABD güçlerine destek veren Kürt güçler konusunda Washington’la yaşadığı görüş ayrılığıyla çelişiyor.
Reuters haber ajansına konuşan Alman Marshall Fonu Ankara Ofisi Direktörü Özgür Ünlühisarcıklı’ya göre bu süreçte Washington’da Türkiye’nin tamamen kaybedilmemiş olduğu ve kendini Rusya’dan uzaklaştırarak ABD’ye daha çok yaklaşabileceği görülmüş oldu.
