Amerika’nın başlattığı ticaret savaşı küresel bir savaşa dönüşüyor.
Amerika Cuma gününden başlayarak 34 milyar dolarlık Çin bandrollü ürüne ek gümrük vergisi getireceğini açıkladı ve muhtemelen aynı gün Çin hükümeti aynı şekilde reaksiyon verecek. Çin hükümeti Başkan Trump’ın bu uygulamasına karşılık olarak başta soya fasulyesi olmak üzere tüm Amerikan tarım ürünlerine gümrük vergisi uygulayacaklarını açıkladı.
Diğer yandan Pazar günü Kanada Amerika’ya 12,5 milyar dolarlık ek gümrük vergisi uygulamaya başladı, bu karar Amerika’nın Kanada’ya uygulayacağını açıkladığı çelik ve alüminyuma ek gümrük uygulamasına misilleme olarak alındı.
Avrupa Birliği, Başkan Trump’un Avrupa’dan gelen ürünlere uygulayacağını açıkladığı ek gümrük vergilerine misilleme olarak iki hafta önce Amerikan ürünlerine 3,4 milyar dolar gümrük vergisi uygulamaya başlamıştı. Bu ürünler arasında viskiden motosiklete, yerfıstığından böğürtlene kadar birçok ürün bulunuyordu. Avrupa Birliği Cuma günü ABD Ticaret Bakanlığı’na bir uyarı gönderdi. Uyarıda eğer Başkan Trump’ın tehditleri gerçekleşirse Avrupa Birliği’nin 294 milyar dolarlık Amerikan ürününe ek vergi uygulamayı planladıklarını belirtiyor yetkililer. Avrupa Birliği baş ekonomisti Holger Schmieding Cuma günü yaptığı basın toplantısında “Avrupa Birliği Başkan Trump’un kabadayılığından korkmuyor” şeklinde bir uyarıda bulundu.
Kanada ve Avrupa Birliği dışında, dün yapılan seçimlerde çoğunluğun desteğiyle Meksika’nın yeni cumhurbaşkanı seçilen Andres Manuel Lopez Obrador da seçim kampanyası boyunca Başkan Trump’un ülkesine ve NAFTA’ya uyguladığı ek gümrük vergilerine kayıtsız kalmayacağını açıkça belirtmişti. Başkan Trump, 1994’de imzalanan Kuzey Amerika Açık Ticaret Anlaşması NAFTA’dan ülkesini çıkarmayı ve bu blokta bulunan Meksika ve Kanada’ya da gümrük uygulamaları getireceğini açıklamıştı. Trump çelik ve alüminyuma %25 ve %10 ek gümrük uygulayacağını açıklamış, bu açıklamanın ardından hem Kanada hem de Meksika, Amerika’ya karşılıklı gümrük uygulayacaklarını belirtmişlerdi. Trump ayrıca bu iki ülkeye yapılan otomotiv ithalatına da yeni vergiler getireceğini açıkladı, fakat henüz bu sektöre uygulanacak ek vergilerle ilgili bir tarih belirtilmedi.
Avrupa Birliği ve Kanada’nın tepkisine rağmen Başkan Trump Pazar günü yaptığı konuşmada bu misillemeleri umursamaz bir tavır sergiledi ve Avrupa Birliği’ni “Amerikan halkına haksızlık etmekle” suçladı.
ABD Ticaret Odası’ndan gelen bilgilere göre Temmuz ayı itibarıyla yaklaşık 75 milyar dolarlık ABD ürününe ekstra gümrük uygulaması getirilmesi bekleniyor. Ve bu ticari savaşın etkileri piyasalara yansımaya başladı. Geçtiğimiz ay boyunca DOW ve SP 500 endeksleri dalgalanmaların yüksek olduğu seanslar ve belirsizlikler içinde düşüşler kaydederken çelik ve alüminyum fiyatları da yükseldi.
Bazı şirketler ve ekonomistler Başkan Trump’un vergilerinin Amerikalılar’ı olumsuz etkileyeceğini öne sürse de Başkan Pazar günü yaptığı konuşmada bu tepkileri savuşturdu ve gerekirse yeni vergi kesintileri getireceği tehdidinde bulundu.
Başkan Trump’un başlattığı ticari savaşın Amerikan ekonomisine darbesinin büyük olması, 2,6 milyon kişinin işini kaybetmesine yol açması ve enflasyonu yükseltmesi söz konusu. Uzmanlar Başkan Trump’un başlattığı bu ticari savaştan çıkamamasından da endişe ediyor. Amerikan ürünlerinin satışıyla Amerika’nın ihtiyacı olan ürünlerin ülkeye girmesi konusundaki dengenin ABD tarafında olmaması söz konusu. Ek gümrük vergileri özellikle Başkan Trump’a oy veren tarım sektörünün büyük olduğu eyaletlerdeki çiftçileri etkileyebilir. Kısaca Çin’den tarım ürünlerine uygulanacak vergiler Trump seçmenlerine büyük bir darbe olarak görünüyor.
Bu sabah piyasalara baktığımızda düşüşler görüyoruz. Gerek ABD gerekse Avrupa ve Asya piyasaları belirsizliklerine etkisinde geriliyor.
Cuma günü itibarıyla tamamlanan 2018 yılının ikinci çeyreğine baktığımızda Dow Jones endeksi sene başından bu yana %1,8 değer kaybederken, S&P 500 endeksi %1,7 yükseldi, Nasdaq endeksi ise %8,5 oranında değerlendi.
