Amerikan Kongresi’ndeki Demokrat Partililer’in Başkan Donald Trump’ın Amerika-Meksika sınırına duvar inşa etmek amacıyla bölgede ulusal acil durum ilan etmesi sonrasında başlattıkları hukuki mücadele ivme kazanıyor.
Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi, Demokrat Partili üyelere, Teksas eyaletinden Demokrat Partili temsilci Joaquin Castro’nun Trump’ın acil durum ilanını geri çevirmek amacıyla hazırladığı tasarıyı desteklemeleri çağrısında bulundu.
Pelosi, Temsilciler Meclisi’nin tasarıyı hızla ele alacağını ve Mart ayı ortasında oylama yapılacağını söyledi. Peki, Amerika’daki siyasi gündemi uzun süredir meşgul eden ulusal acil durum ilanıyla ilgili bilinmesi gerekenler:
Ulusal acil durum nedir?
Ulusal acil durum ilanı, başkanlara, Kongre’nin kısa süre içinde çözüme kavuşturamayacağı hayati önem taşıyan bir meseleye geçici olarak yanıt verme yetkisi tanır.
Amerikan Anayasası, başkanların acil durum ilan etmesiyle ilgili belirli maddeler içermiyor. 1976 tarihli Ulusal Acil Durumlar Yasası ise başkanlara, acil durumun süresiz olarak devam etmesini engellemek için sınırlı olarak acil durum ilan etme yetkisi veriyor. Kongre, 1979 yılından bu yana bu yetkinin 58 kez kullanılmasına olanak tanıdı. Bunların 31’iyse halen yürürlükte. Geri kalanlar, Kongre’nin girişimleriyle sone erdirilmişti.
Daha önce sel ve kasırga gibi doğal afetler ve 11 Eylül 2001 terör saldırıları sonrasında da başkanlar, ulusal acil durum ilan etmişti.
Ulusal Acil Durum ilanında son söz neden Kongre’ye ait?
Amerikan Anayasası, bütçe hazırlama ve mali kaynakların nasıl harcanacağını belirleme yetkisini Kongre’ye veriyor.
Başkan Trump, Meksika sınırına duvar inşa edilmesi için Kongre’den yaklaşık 6 milyar dolarlık ödeneği onaylamasını talep etmişti. Kongre ise Trump’a sadece 1,37 milyar dolar verdi. Trump, bunun üzerine sınır duvarı inşasını Kongre onayına gerek kalmadan başlatmak için sınırda acil durum ilan etti.
Kongre ayrıca başkanların tek taraflı olarak iktidarı ele geçirmesini de engelliyor. Ulusal acil durum ilanlarının tanımı ya da belirli bir sınırlaması yok. Bu da başkanın ulusal acil durum ilan etme yetkisinin istismara açık olması anlamına geliyor. Geçmişte başkanların acil durum ilanlarıyla savaş açma kararı aldığı durumlar olmuştu. Başkan Franklin Roosevelt, İkinci Dünya Savaşı sırasında Japon uyruklu Amerikan vatandaşlarını gözaltına alabilmek için 1942 yılında acil durum ilan etmişti.
Kongre şimdiye kadar başkanların acil durum ilanlarını geri çevirdi mi?
1976 tarihli Ulusal Acil Durum Yasası uyarınca başkanların, acil durum ilanından sonra bunu sürdürmek ya da son vermek için Kongre’nin toplanması gerekiyor. Temsilciler Meclisi ve Senato’da çoğunluğun onay vermesi durumunda acil durum ilanlarını geri çevirmek mümkün.
Temsilciler Meclisi’nde hazırlanan tasarının Kongre’nin her iki kanadından da onay alması ve vetoyla karşılaşmaması durumunda Başkan Trump, Savunma Bakanlığı projeleri için ayrılan ödeneği duvar inşasına aktaramayacak. Ancak Kongre’nin başkanlık kararlarını bu şekilde engellediği bir durum, geçmişte hiç yaşanmamıştı.
Demokrat Partililer sınırda neden acil durum olmadığı görüşünde?
Trump, aylardır, “kaçak göçmenleri, uyuşturucu akışını ve insan ticaretini durdurmak” için 300 kilometre uzunluğunda ek duvar inşa edilmesi için ısrar ediyor.
Demokrat Partililer ise buna karşı çıkıyor. Bunun nedeni, federal bütçenin nasıl harcanacağına karar veren Kongre üyelerinin vardığı sınır güvenliği harcama anlaşmasını Trump’ın da imzalayarak yasalaştırması.
Kongre’deki Demokratlar, sınırı geçen kaçak sayısının azaldığına işaret ediyor. Demokratlar’ın bir başka gerekçesi ise Trump’ın başkanlığının ilk iki yılında Kongre’nin her iki kanadının da Cumhuriyetçi Parti kontrolünde olduğu dönemde sınır güvenliği konusunda harekete geçmediği ve Temsilciler Meclisi’nin Demokrat Parti kontrolüne geçtiği şu dönemi beklediği.
Başkan Trump’ın ise ilan ettiği acil durumun aslında çok da “acil” olmadığı şeklinde yaptığı açıklama da Trump’ın aslında kendi iddiasını çürütmesi anlamına geliyor.
Trump, Beyaz Saray’ın Gül Bahçesi’nde yaptığı açıklamada, “Acil durum ilan etmek zorunda değilim, sadece duvarın daha hızlı inşa edilmesini istiyorum,” ifadelerini kullanmıştı.
Trump’ın acil durum ilanı mahkemeler tarafından geri çevrilebilir mi?
California eyaleti baş savcısı Xavier Becerra’nın başını çektiği 16 eyalet, Trump’ın acil durum ilanının anayasaya aykırı olduğu gerekçesiyle dava açtı. Bu hamleyi beklediğini kaydeden Trump, davanın Anayasa Mahkemesi’ne kadar uzanabileceğini tahmin ediyor.
Anayasa Mahkemesi, 1952 yılında Kore Savaşı sırasında Amerikan çelik fabrikalarının kontrolünü ele geçirme girişiminde bulunan Başkan Harry Truman’ı üçe karşı altı oyla engellemişti. Ancak Truman, çelik fabrikalarının kontrolünü ele alma kararını acil duruma dayandırarak değil, anayasal başkanlık yetkilerine dayanarak almıştı.
Demokrat Joaquin Castro’nun hazırladığı tasarının Kongre’den geçme şansı var mı?
Tasarının Demokrat Parti’nin çoğunlukta olduğu Temsilciler Meclisi’nden geçmesine kesin gözüyle bakılıyor. Ancak tasarının Cumhuriyetçiler’in 47’ye karşı 53 sandalyeye sahip olduğu Senato’dan onay alması çok daha zor. Demokrat Parti’nin tasarıyı onaylatmak için en az 4 Cumhuriyetçi senatörün desteğine ihtiyacı var. Tasarı Senato’da destek toplasa bile Trump’ın vetosunu aşmak için Senato’da bu sefer üçte ikilik çoğunluk elde etmesi gerekiyor.
Bazı Cumhuriyetçi senatörler ise Trump’ın acil durum ilan etmesinden rahatsız.
Bu senatörler arasından Florida eyaleti Cumhuriyetçi Senatörü Marco Rubio, “Güney sınırımızda bir kriz var, ancak hiçbir kriz anayasayı çiğnemek için bir gerekçe olamaz,” ifadelerini kullandı.
