Kızamık ABD’de pek sık görülen bir hastalık değil. Ancak Batı Teksas kırsalında vakalar artmaya devam ettikçe Amerikalılar önlenebilir bu hastalık konusunda daha fazla endişe duymaya başladı.
Geçen hafta 150'den fazla vakanın görüldüğü salgında aşılanmamış bir çocuk hayatını kaybetti.
ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), ülkede teyit edilen son kızamık ölümünün 2015 yılında kaydedildiğini açıkladı. Kurum, Salı günü X'teki paylaşımda “CDC Teksas’ta sahada” diyerek, eyaletin salgının araştırılması ve kontrol altına alınması için federal yardım talep ettiğini belirtti.
Peki kızamık hakkında neler biliniyor ve bu hastalıktan nasıl korunulur?
ABD'de kızamık vakaları nerelerde görüldü?
Bu yıl ABD eyaletleri arasında en fazla kızamık vakasının görüldüğü Teksas'ın yanısıra New Mexico'da da dokuz vaka kayıtlara geçti. Eyalet sağlık departmanı, Teksas'taki salgınla doğrudan bir bağlantı olmadığını bildirdi.
Alaska, California, Georgia, Kentucky, New Jersey, New York, Pennsylvania ve Rhode Island'da da kızamık vakaları bildirildi.
CDC, bir salgını üç ya da daha fazla ilişkili vakanın ortaya çıkması olarak tanımlıyor. Kurum, 2025 yılında üç kızamık kümesinin salgın olarak nitelendirildiğini duyurdu.
ABD'de vakalar ve salgınlar genellikle yurtdışında hastalığa yakalanan biriyle ilişkilendiriliyor. Hastalık daha sonra özellikle aşılama oranlarının düşük olduğu topluluklarda yayılabiliyor.
Kızamık nedir?
Kızamık, dünyanın en bulaşıcı virüslerinden birinin neden olduğu bir solunum yolu hastalığı. Virüs hava yoluyla bulaşıyor ve enfekte olmuş bir kişi nefes aldığında, hapşırdığında veya öksürdüğünde kolayca yayılıyor. Kızamık en sık çocukları etkiliyor.
Uluslararası bir koalisyon olan Küresel Virüs Ağı'nın mükemmeliyet merkezi direktörü Scott Weaver, “Ortalama olarak, enfekte olmuş bir kişi yaklaşık 15 kişiye daha bulaştırabilir” dedi. Weaver, bu kadar kolay yayılabilen çok az virüs bulunduğunu söyledi.
Kızamık önce solunum yollarını enfekte ediyor, daha sonra vücuda yayılarak yüksek ateş, burun akıntısı, öksürük, gözlerde kızarıklığa ve döküntüye neden oluyor.
Döküntü genellikle ilk belirtilerden üç ila beş gün sonra ortaya çıkıyor, yüzde düz kırmızı lekeler şeklinde başlıyor ve daha sonra aşağıya doğru boyun, gövde, kollar, bacaklar ve ayaklara yayılıyor. CDC'ye göre, döküntü ortaya çıktığında ateş 40 derecenin üzerine çıkabiliyor.
Kızamık için özel bir tedavi yok. Bu nedenle doktorlar genellikle semptomları hafifletmeye, komplikasyonları önlemeye ve hastaları rahat tutmaya çalışıyor.
Sağlık yetkilileri, bir kez kızamık geçiren kişilerin bu hastalığa tekrar yakalanamayacağını söylüyor.
Kızamık ölümcül olabilir mi?
Kızamık genellikle insanları öldürmüyor ancak öldürebilir.
Yaygın komplikasyonlar arasında kulak enfeksiyonları ve ishal yer alıyor. Ancak CDC, kızamık geçiren aşısız Amerikalılar'ın yaklaşık 5'te 1'inin hastaneye kaldırıldığını açıkladı.
Aşı olmamış hamile kadınlar erken doğum yapabiliyor ya da bebekleri düşük doğum ağırlıklı olarak dünyaya gelebiliyor.
CDC, kızamık geçiren yaklaşık 20 çocuktan 1'inde zatürre geliştiğini ve yaklaşık her 1000 kişiden birinde ensefalit adı verilen ve kasılmalara, sağırlığa veya zihinsel engelliliğe yol açabilen beyin şişmesi görüldüğünü kaydetti.
Teksas Üniversitesi Galveston Tıp Bölümü'nde çalışan Weaver, hastalığın vakaların yüzde 1'inden biraz daha azında, özellikle de çocuklarda ölümcül olduğunu söyledi.
Weaver, “En ağır hastalık çocuklarda görülür. Bu tür vakalarda ölüm nedeni genellikle pnömoni ve pnömoniden kaynaklanan komplikasyonlardır” dedi.
Kızamık nasıl önlenebilir?
Kızamıktan korunmanın en iyi yolu kızamık, kabakulak ve kızamıkçık (KKK) aşısı yaptırmak. Aşının ilk dozu 12 ila 15 aylık çocuklar için, ikincisi ise 4 ila 6 yaş arasındaki çocuklar için öneriliyor.
Weaver, “1960'larda aşı geliştirilmeden önce herkes kızamık geçiriyordu. Ama sonra aşı ortaya çıktığında, bu tam bir oyun değiştiriciydi ve tıp tarihindeki en başarılı aşılardan biri oldu” diye konuştu.
Weaver, aşının güvenliği ve etkinliği konusunda “harika veriler” bulunduğunu çünkü onlarca yıldır kullanıldığını belirtti.
“Gördüğümüz bu salgınlardan herhangi biri, toplumdaki aşılama oranını artırarak kolayca önlenebilir” diyen Weaver, “İnsanların yüzde 95'inin aşılanmış olmasını sağlayabilirsek, gelecekte bu tür olaylarla karşılaşmayız. Ve ülkenin birçok yerinde bu seviyenin çok altına düştük” ifadesini kullandı.
Aşılama oranları COVID-19 salgınından bu yana ülke çapında düşüş gösterdi ve çoğu eyalet, halkı kızamık salgınlarına karşı korumak için gereken seviye olan anaokulu öğrencileri için yüzde 95 aşılama eşiğinin altında.
KKK aşısı olanlarda takviyeye ihtiyaç var mı?
Weaver, sağlık çalışanlarının bazen kızamık antikorları açısından test edildiklerini ve çocukken standart iki dozu almış olsalar bile gerekirse takviye yapıldığını söyledi.
CDC de “bağışıklığın varsayımsal kanıtı” olan yetişkinlerin genellikle şu anda kızamık aşılarına ihtiyaç duymadığını açıkladı.
Yetişkinlerde aşıya ihtiyaç duyulmamasını sağlayan kriterler arasında, yaşamın erken dönemlerinde yeterli aşılamanın yazılı olarak belgelenmesi, geçmiş enfeksiyonun laboratuvarda doğrulanması veya çoğu insanın doğal olarak enfekte olma olasılığının yüksek olduğu 1957'den önce doğmuş olmak yer alıyor.
CDC ayrıca 1960'larda canlı kızamık aşısı olduğunu belgeleyen kişilerin yeniden aşılanmasına gerek olmadığını da bildirdi. Bununla birlikte, 1968'den önce “öldürülmüş” virüsten yapılan etkisiz bir kızamık aşısı ile aşılanmış olanlar veya hangi tip aşı olduklarını bilmeyen kişiler en az bir doz yeniden aşılanma gerekli görülüyor.
Weaver, yıllar önce aşı olmuş enfeksiyon riski yüksek kişilerin, salgın olan bir bölgede yaşıyorlarsa aşı yaptırmayı düşünebileceklerini söyledi.
Bu kişiler arasında kızamık geçiren biriyle yaşayan aile üyeleri veya başka tıbbi rahatsızlıklar nedeniyle solunum yolu hastalıklarına karşı özellikle savunmasız olanlar yer alabilir.
“Çocukken iki doz aşı yaptırmış olan herkesin şu anda doktora koşmasına gerek olduğunu düşünmüyorum” diyen Weaver, “Eğer insanlar standart aşılarını yaptırsalardı, bunların hiçbiri yaşanmazdı” ifadesini kullandı.
Forum