Amerika’da Pfizer-BioNTech’in ardından bir aşı daha İlaç ve Gıda Dairesi FDA’den acil kullanım onayı aldı. VOA Türkçe’ye konuşan Prof Dr. Derya Unutmaz etkili aşıların pandeminin seyrini önemli ölçüde etkileyeceğini söyledi.
Unutmaz, “Mart ayına kadar 100 milyon kişiye aşı yapılması planlanıyor ve bunun etkisini Nisan'dan itibaren görmeye başlayacağız. Özellikle ölümlerde büyük bir düşüş bekliyoruz. Hastaneye yatan hastalarda çok büyük azalma olacak. Pandemi tamamen kontrol altına alınmasa da çok önemli bir gelişme. Yaz başlarına doğru bence bu pandemiyi çok büyük bir oranda kontrol altına almış olacağız, en azından Amerika’da” diye konuştu.
Çin aşısı neden henüz güvenilirliğini kanıtlamadı?
Türkiye’nin 50 milyon doz sipariş verdiği Çin’deki Sinovac firması tarafından üretilen CoronaVac aşısının üçüncü faz denemeleri Brezilya, Endonezya ve Türkiye’de devam ediyor. Türkiye’de Perşembe günü Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren yönetmelik koruyuculuğu henüz kanıtlanmamış aşılara yeşil ışık yakıyor. Connecticut Üniversitesi Alerji ve İmmünoloji Öğretim Üyesi Prof. Dr. Derya Unutmaz’a göre genelgede yer alan, güvenliği, etkinliği ve kalite kontrolu tamamlanmamış aşıların da kabul edilebilebileceği ibaresi endişe verici bir ifade.
Unutmaz, “Tamamen tüm güvenlik ve etkinliğinin bildirilmesi lazım ve bunun için üçüncü faz sonuçlarının bitmesi gerekiyor. Faz 3 çalışmaları Faz 1-2'den çok farklı. Çünkü üçüncü fazda enfekte olan kişileri bekliyorsunuz. Bir aşı fazla bir yan etki göstermeyebilir ama enfekte olanlarda belki bir artış bile olabilir. Bunları bilmiyorsunuz. Koruyuculuğu bilmemiz lazım. Çünkü etkili olması lazım ve bu bakımdan onbinlerce kişiye yapılıyor.”
Türkiye’nin tek bir aşıya bağımlı olması neden sorun yaratır?
Türkiye’nin tek bir aşıya bağımlı kalmasının çok riskli olduğunu söyleyen Unutmaz, henüz son faz çalışmaları bitmemiş aşıların koruyucu ve etkili olmama ihtimalinin göz önünde bulundurulması gerektiğini belirtiyor.
“Koruyuculuğu kanıtlanmış Astra Zeneca-Oxford aşısı Çin aşısından 5 kat daha ucuz”
Unutmaz şu değerlendirmelerde bulundu: “Astra Zeneca Oxford aşısı var. Yüzde 60-70 civarında bir koruyuculuk gösterdi ama en azından kanıtlanmış bir aşı. Çok ucuz bir aşı, 4 dolar. Çin aşısından 5 kat daha ucuz bir aşı. Bundan niye sipariş verilmedi bilmiyorum. Ruslar'ın aşısı dahi oldukça umut verici gözüküyor ara sonuçlarında yüzde 90 etkili çıktı. Ama onların da üçüncü fazı bitirmesini beklemek lazım. Örneğin BioNTech aşısının üçüncü faz çalışması Türkiye'de de yapıldı. Yani bu aşıdan rahatlıkla en azından 5-10 milyon doz getirilebilirdi. En azından risk faktörü yüksek olan kişilere yüzde 95 oranında yüksek koruyucu olan aşı yapılırdı.”
Çin aşısının 60 yaş üzerinde denenmemiş olması neden sorun yaratabilir?
Unutmaz’a göre, Türkiye’nin de Aralık sonunda teslim almak üzere 50 milyon doz sipariş verdiği Çin’de üretilen Sinovac aşısıyla ilgili bir başka endişe sadece 59 yaşına kadar olan kişiler üzerinde denenmiş olması.
“60 yaş üzerindeki gruplara henüz deneme yapılmamış ki bu grup çok önemli. En kritik gruptaki insanlar. Onlarda aşı farklı şekilde çalışabilir, koruyuculuğu farklı şekilde olabilir. Faz 3 sonuçlarının bitmesi lazım, aşının son dozundan itibaren binlerce insanın iki ay boyunca devamlı şekilde kontrolda olması lazım.”
“Rusya’nın da onay vermesi aşılara güveni azalttı”
ABD’de onay alan Pfizer ve Moderna aşılarının bu süreci Kasım ayında tamamladıktan sonra Aralık ortasında izin alabildiğini hatırlatan Unutmaz, her aşının bu süreçten geçmesinin zorunlu olduğunu vurguladı.
“Bir aşı üçüncü faz çalışmasını tamamlamadan buna onay vermek tabii ki çok sakıncalı olur. Bunu Rusya yaptı. Güven düştü. Maalesef Çin’de de böyle bir durum söz konusu. Açıkçası bu aşılara olan güveni azaltıyor.”
“Çin aşısı gibi inaktif aşılarda kalite kontrolü çok önemli”
Prof. Unutmaz aşılaınr bir ülkeye teslim edildikten sonra kalite kontrolunun da önemli olduğunu, birkaç hafta boyunca gelen aşıların kontrol edilmesi gerektiğini şu sözlerle ifade etti:
“İnaktif aşılarda özellikle Çin aşısında bu daha önemli. Çünkü siz gerçek canlı bir virüs üretiyorsunuz ve bunu öldürüyorsunuz, inaktif hale getiriyorsunuz. Yani orada hiçbir şekilde canlı bir virüsün kalmaması lazım.”
