Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin üzerinden üç yıl geçmişken, ABD’nin Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi’ne sunduğu Ukrayna savaşıyla ilgili “Barış Yolu” karar tasarısı İngiltere ve Avrupalı müttefiklerin çekincelerine rağmen dün kabul edildi.
ABD’nin BM Daimi Temsilci Yardımcısı Dorothy Shea, konsey üyelerine “Bu karar bizi barışa giden yola sokuyor. Bu hepimizin gurur duyması gereken ve çok önemli bir ilk adım. Şimdi bunu Ukrayna, Rusya ve uluslararası toplum için barışçıl bir gelecek inşa etmek üzere kullanmalıyız” dedi.
Dört satırlık karar tasarısı metninde, Rusya-Ukrayna çatışması boyunca yaşanan can kayıpları için yas tutulduğu ifade edilerek, BM'nin temel amacının uluslararası barış ve güvenliği korumak ve anlaşmazlıkları barışçıl bir şekilde çözmek olduğu belirtildi. Ayrıca çatışmanın bir an önce sona erdirilmesi ve Ukrayna ile Rusya arasında kalıcı bir barışın sağlanması çağrısı yer aldı.
Karar tasarısı 10 lehte oyla kabul edildi. Rusya ve Çin oylamada ABD’nin yanında yer aldı. İngiltere ile konseyin dört Avrupalı üyesi ise çekimser kaldı. Hiçbir üye aleyhte oy kullanmadı.
Fransa ve İngiltere oylamanın ertelenmesini sağlamaya çalışsa da başarılı olamadı. Bu iki ülke, Danimarka, Yunanistan ve Slovenya ile birlikte ABD’nin hazırladığı metinde “Rusya-Ukrayna çatışması” ifadesinin “Rusya Federasyonu'nun Ukrayna'yı geniş çaplı işgali” ile değiştirilmesi de dahil olmak üzere bazı dil değişiklikleri yapılmasını istediler.
Ayrıca taslak metinde Ukrayna'nın egemenliğini ve toprak bütünlüğünü destekleyen bir dilin eklenmesini ve “adil, kalıcı ve kapsamlı bir barışa” vurgu yapılmasını istediler.
Fransa’nın BM Daimi Temsilcisi Nicolas de Riviere, “Ukrayna'da barışa tamamen bağlı olmakla birlikte kapsamlı, adil ve kalıcı bir barış çağrısında bulunuyoruz ve kesinlikle mağdurun teslim olmasını istemiyoruz” dedi.
İngiltere’nin BM Daimi Temsilcisi Barbara Woodward da barış şartlarının önemli olduğunu söyleyerek, “Sadece adil bir barış, kalıcı olacaktır ve barışın şartları saldırganlığın bedelinin ödenmeyeceğine dair bir mesaj göndermelidir” dedi.
Rusya, biri çatışmanın temel nedenleri olarak gördüğü konularla ilgili, diğeri de savaşla ilgili dili yumuşatan iki değişiklik önerdi.
ABD metnini değiştirme çabaları, yetersiz üye desteği ve iki kez de Rusya'nın vetosu nedeniyle başarısız oldu. Washington ise değişiklik oylamalarında çekimser kaldı.
BM Güvenlik Konseyi'ndeki oylamadan birkaç saat önce BM Genel Kurul’unda Ukrayna ve ABD'den gelen iki karar tasarısı oylandı. Her iki tasarı da üçte iki çoğunlukla kabul edildi.
Genel Kurul toplantısından önceki haftalarda Ukraynalılar ve Avrupalılar, 193 üyeli kurul tarafından son üç yılda kabul edilen kararları yansıtan bir taslağı dağıtmıştı.
Taslakta Rusya'nın “Ukrayna'yı geniş çaplı işgaline” atıf yapılıyor, “uluslararası tanınmış sınırları içinde kapsamlı, adil ve kalıcı bir barış” çağrısında bulunuluyordu. Cuma günü öğleden sonra ise ABD daha kısa olan “Barış Yolu” metnini ortaya koydu.
Avrupalı diplomatlar hafta sonu boyunca ABD taslağının savaşın kritik bir anında Ukrayna'ya verilen uluslararası desteği baltalamasını engellemenin bir yolunu bulmak için görüşmeler yürüttü.
Pazartesi günü, ABD metninde daha sonra Genel Kurul tarafından kabul edilen ancak nihayetinde Güvenlik Konseyi'nde reddedilen üç değişiklik önerildi.
Değiştirilmiş ABD metni oylamaya sunulduğunda Washington kendi karar tasarısında çekimser kaldı. Karar 93 ülkenin lehte, 8 devletin aleyhte ve 73 devletin çekimser oyuyla kabul edildi.
ABD’nin BM Daimi Temsilci Yardımcısı Shea, “Bu değişiklikler savaşı sona erdirmek yerine bir kelime savaşını sürdürüyor. Bu dili ekleme girişimi, ileriye dönük bu kararla elde etmeye çalıştığımız şeyi azaltmaktadır. Bu da organın üyelerinin bu çatışmanın sona erdirilmesi çağrısında bulunan bir kararın arkasında birleşmek için sağlam bir fikir birliği” diye konuştu.
Rusya da ABD'nin taslağına karşı oy kullandı. Rusya’nın BM Daimi Temsilcisi Vassily Nebenzia, “Taslağın özü tamamen çarpıtıldı” dedi ancak ABD'nin hamlesini memnuniyetle karşıladığını ve bunu başka yeni girişimlerin takip etmesini umduğunu söyledi.
Nebenzia, “Sanırım bugün Amerikalı meslektaşlarımız Ukrayna'da barışa giden yolun kolay bir yol olmayacağını ve barışın mümkün olduğunca uzun süre gelmemesini sağlamaya çalışacak pek çok kişi olacağını kendileri de gördüler” dedi.
Ukrayna ve Avrupa tarafından hazırlanan karar tasarısı 93 ülkenin lehte, 18 ülkenin aleyhte ve 65 ülkenin çekimser oyuyla alkışlar arasında kabul edildi. Ancak bu, Ukrayna'nın son üç yıldır Genel Kurul'da aldığı en zayıf destek oldu.
Ukrayna Dışişleri Bakan Yardımcısı Mariana Betsa, “Rusya Ukrayna'nın teslim olacağına inanıyordu. Rusya üç gün içinde düşeceğimize inanıyordu. Rusya hükümetimizin kaçacağına inanıyordu. Ancak Rusya büyük bir yanlış hesap yaptı” diyerek, Ukraynalılar’ın sağlam durmaya ve direnmeye devam ettiğini söyledi.
Amerika Birleşik Devletleri, Ukrayna metnine karşı oy kullandı. Rusya, Rusya’nın müttefikleri Belarus ve Kuzey Kore, birkaç Afrika ülkesi, Avrupa Birliği'nden ayrılan Macaristan ve İsrail de aynı yönde oy kullandı.
Genel Kurul kararlarının yasal olarak bağlayıcılığı bulunmuyor.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres ise Pazartesi günü Cenevre'deydi ve ülkelerin “bu çatışmaya bir son vermek ve BM Şartı, uluslararası hukuk ve Genel Kurul kararları doğrultusunda adil ve kalıcı bir barışa ulaşmak için hiçbir çabadan kaçınmamaları gerektiğini” söyledi.
Forum