Darbe girişimini ilk anlarından itibaren yakın takibe alan ve bir yandan Ankara’daki delegasyonu aracılığıyla gelişmelerin seyri hakkında bilgi almaya çalışan diğer yandan da 28 üye ülke arasında koordinasyon sağlamaya çalışan Avrupa Birliği’nden ilk tepki tüm üst kadronun ASEM Zirvesi için bulunduğu Moğolistan’dan geldi.
Avrupa Birliği Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini yaptığı açıklamada, Türkiye’deki Avrupa Birliği Delegasyonu’yla düzenli temas halinde olduklarını belirterek itidal çağrısı yaptı. Mogherini, demokratik kurumlara saygı gösterilmesini istedi.
Bu açıklamayı Mogherini’nin yanı sıra altında Avrupa Birliği Konseyi Başkanı Donald Tusk ve Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Jean Claude Juncker’in de imzasının da bulunduğu ortak bir açıklama izledi. Avrupa Birliği, ortak tepkisini nadiren başvurduğu bir yaklaşımla Birlik resmi dilleri arasında yer almayan Türkçe bir açıklamayla da verdi.
Açıklamada Türkiye’nin Avrupa Birliği için kilit önemde bir ortak olduğu belirtilerek şu ifadeler kullanıldı: “Avrupa Birliği ülkenin demokratik yollarla seçilmiş hükümetini, kurumlarını ve hukukun üstünlüğünü desteklemektedir. Türkiye’nin anayasal düzenine bir an önce dönülmesi çağrısı yapıyoruz. Gelişmeleri yakından takip etmeye ve 28 üye ülke ile eşgüdüm içinde olmaya devam ediyoruz.”
Bu ortak açıklama sonrasında Tusk, düzenlediği basın toplantısında Türkiye’deki gelişmelere de değinerek, “Gerilimler, sınamalar silahlarla çözülemez. Modern Türkiye’de darbelerin yeri yoktur. Demokrasi ve hukuk devletinin alternatifi yoktur. Türkiye’nin bu krizden nasıl çıkacağı ve sonuçlarıyla nasıl ilgileneceği Türkiye, geniş bölge ve Avrupa Birliği-Türkiye işbirliği açısından çok önemli. Umudumuz ve niyetimiz Türkiye’yi tüm boyutlarıyla kilit bir ortak olarak tutmak” ifadelerini kullandı.
Avrupa Birliği bu açıklamayla da yetinmeyerek Mogherini ve Avrupa Birliği Komisyonu’nun Avrupa Komşuluk Politikası ve Genişleme Müzakerelerinden Sorumlu Üyesi Johannes Hahn’ın imzasıyla bir ortak açıklama daha yaptı. Açıklamada, darbe girişimi kınanırken, Türkiye’deki demokratik kurumlara tam destek yinelendi. Türk yetkililerle irtibat hainde olunduğunun altının çizildiği açıklamada, can kaybının önüne geçilebilmesi için sorumlu davranılması ve şiddet kullanılmasına son verilmesi istenerek, “Avrupa Birliği, Türkiye ve halkıyla dayanışma içinde” ifadelerine yer verildi.
Avrupa Parlamentosu Başkanı Martin Schulz ise sabah saatlerinde yaptığı açıklamada, “Türkiye'de bu sabah hukuk kaidesine yeniden dönülmesini memnuniyetle karşılıyorum Ülkenin istikrarı tüm bölge için kilit öneme sahip. Şimdi şiddet tamamen sona ermeli, güçler ayrılığı sağlanmalı, bireysel haklara tam saygı gösterilmeli” dedi.
Olayların yaşandığı sırada Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’yla telefonda görüşerek Türkiye’nin demokratik kurumlarına ve anayasasına tam saygı çağrısı yapan NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg de sabah bir açıklama daha yaparak, “Halk ve tüm siyasi partilerin demokrasiye ve Türkiye’nin demokratik şekilde seçilmiş hükümetine gösterdiği güçlü desteği memnuniyetle karşılıyorum” dedi.
