AB ile aşı üreticisi firmalar arasındaki tedarik kavgası yeni bir boyut kazandı. Prof. Uğur Şahin ve Dr. Özlem Türeci’nin BioNTech şirketinin bir doz aşı için çok yüksek fiyat istediği iddiaları ortalığı karıştırırken, Şahin iddiaları yalanlarak, AB’ye sundukları fiyatı savundu.
Hafta sonunda Alman basınında çıkan ve AB’den kaynaklara dayandırılarak verilen haberlerde, BioNTech’in bir doz aşı için 54 Euro istediği ve söz verdiği siparişlerin teslimini bilinçli olarak geciktirdiği öne sürüldü. Haberlerde, birlik yetkililerinin, BioNTech ve ABD'li ortağı Pfizer’den yetkililerin haziran ayında yapılan ilk görüşmede istedikleri toplamda 500 milyon doz aşı için 27 milyar euroluk teklifi çok yüksek bulduğu ve salgında kar amaçlı fırsatçılık yapmakla suçladıkları, bu yüzden aşı geliştiren AstraZeneca ve Moderna gibi diğer şirketlerle bağlantı kurdukları öne sürülürken, tarafların kasım ayında bir kez daha bir araya geldikleri ve doz başına 15,50 Euro üzerinde anlaştıkları belirtildi.
AB ile BioNTech/Pfizer arasında süren görüşmelerin ve fiyat konusunda anlaşmanın uzamasının, aşı siparişinin en az dört ay geç verilmesine sebep olduğu da kaynaklar tarafından ortaya atılan iddialar oldu. Söz konusu haber ve iddiaların BioNTech’i ve özellikle Prof. Şahin’i sosyal medyada eleştirilerin hedefi haline getirken, şirketin kurucusu ve yöneticisi olan Türk bilim insanı, konuyla ilişkili açıklama yaptı ve AB’li yetkililerin BioNTech’i zan altında bırakarak, ısmarlama sürecinde kendi yaptıkları hataları temize çıkarmaya çabalamakla suçladı.
Şirketinin geliştirdiği aşının etkili olacağının anlaşılmasından hemen sonra başlayan görüşmelerde, iddia edildiği gibi 54 euro değil, 15 ile 30 euro arasında teklif sunulduğunu söyleyen Şahin, ardından 22 Temmuz'da ABD yetkililerle masaya oturduklarını ve aşı için 19,50 dolarlık bir fiyat belirleyerek, anlaştıklarını ifade ederek, "Bu fiyat modeli ondan sonra yaptığımız görüşmelerde temel olarak alındı ve Almanya’da dahil tüm sanayi ülkelerine teklif edildi" diye konuştu.
Prof. Şahin, geçen yılın akışı içinde, mRNA teknolojisiyle geliştirdikleri aşının üretim süreci ile bağlantılı bir dizi belirsizliklerle karşılaştıklarını, milyarlara varan dozda aşı için kapasitenin ilk başta bulunmadığını ve fiyatın şekillenmesinin de bu süreç içinde oluştuğunu ifade etti. AB kaynaklı iddiaların tersine, yaz aylarının başında kesin bir fiyat verilmesinin imkansız olduğunu söyleyen Şahin, "Fiyatı nasıl aşağı çekebiliriz ve aynı zamanda seri üretimi nasıl organize edebiliriz; bu soruların cevabını bulduktan hemen sonra, en kısa süre içinde Pfizer ile birlikte AB’ye yeni fiyat teklifimizi sunduk" diye konuştu.
Prof. Uğur Şahin’in yaptığı çıkışın ardından, Alman hükümetinden de bir açıklama geldi ve BioNTech’in 10 Temmuz’da Federal Sağlık Bakanlığı’na 19,50 doların karşılığı olan 15,50 eurodan teklif sunduğunu doğruladı.
AB ve özellikle AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, aşı programının yavaş ilerlemesi, aşı tedariğinde yaşanan gecikmeler ve ısmarlanan aşıların birliğin 450 milyonluk nüfusuna yetecek kadar olmaması nedeniyle uzun bir süredir eleştiriliyor.
Leyen, BioNTech/Pfizer ile 600 milyon, AstraZeneca ile 400 milyon, Sanofi-GSK ile 300 milyon, Johnson and Johnson şirketiyle 400 milyon, CureVac ile 405 milyon, Moderna ile 160 milyon doz aşı almak için sözleşme yapıldığını açıklayarak, yaz aylarının ortasına kadar Avrupa’da yetişkin nüfusun yüzde 70’ine aşı imkanı sunacakları sözünü verdi.
Uzmanlar, AB’nin, aşıların gecikmesi ve aşılama stratejisindeki belirsizlikler nedeniyle bu hedefi yakalama ihtimalinin gerçekçi olmadığını ve Avrupa’da yaz aylarına kadar sürü bağışıklığı hedefinin de tehlikeye girdiğini savunuyor.
