WASHINGTON —
Amerika’da seçim sistemi diğer ülkelerden daha farklı. Bunun nedeni tek bir ulusal oylama olmaması. Bunun yerine her eyalet kendi kurallarını uyguluyor.
Amerika’da başkanlık seçimleri her dört yılda bir, Kasım ayının ilk Salı günü yapılır. Bu seçimlerde 50 eyaleti temsil eden yerel siyasetçiler seçilir ve referandum soruları yanıtlanır.
Amerikan Anayasası vatandaşlarının haklarını koruyan maddelerle dolu. Ancak Georgetown Üniversitesi’nden Profesör Mark Rom’a göre oy kullanma, bunlardan biri değil: ”Oy kullanma hakkının ifade, ibadet, hükümeti şikayet gibi hak ve özgürlüklerden biri olduğu düşünülebilir. Ancak durum böyle değil. Oy kullanmak için gereken şartları eyaletler belirliyor. Bu nedenle eyaletler kendi standartlarını kullanabiliyor.”
Federal yasalara göre oy kullanma yaşı 18.
Rom’e göre, yaş dışında çok az ortak nokta var: ”50 eyaletin, sandıkların açılış ve kapanış saatleriyle ilgili 50 ayrı yasası var. Ayrıca seçmen kaydı yaptırma sürecine, nerede oy kullanılacağına, seçmen kaydı bulunduğu yerde oy kullanamayacak olanların nerede oy kullanacağına ilişkin yasaların hepsi farklı. Bu yasaları eyaletler yapıyor.”
Seçim günü ikamet ettiği yerde olmayan askerler, seyahate çıkan kişiler ya da okul veya iş nedeniyle farklı yerde yaşayanlar için farklı oy pusulaları var.
Son yıllarda erken oy kullanmak da mümkün. Eyaletlerin üçte biri Kasım’daki resmi seçim gününden bir ay öncesinden başlayarak halkın erken oy kullanmasına imkan veriyor.
Bazı eyaletler seçmenlerin oy kullanmak için fotoğraflı kimlik göstermelerini öngören yasalar çıkardı. Bu yasaları savunanlar seçimde hile yapılmasının önleneceği görüşünde. Karşı görüşte olanlara göreyse, yasanın amacı halkı oy kullanmaktan caydırmak.
Amerika’da başkanlık seçiminin 50 ayrı yarıştan oluştuğunu gösteren bir başka kanıt da şu: Anayasaya göre başkan için oy verenler aslında 538 kişiden oluşan Seçici Kurul üyelerine oy veriyor. Kimin başkan olacağı aslında bu 538 delegenin kararına bağlı.
Profesör Dennis Johnson, George Mason Üniversitesi’nden: ”Başkan olmak için 270 Seçici Kurul oyu almak gerekiyor. Oy aldığı eyaletlerin toplam seçici kurul oyu 270’i geçen, başkan oluyor.”
Johnson, Seçici Kurul nedeniyle adayların kampanyalarının büyük bölümünü kararsız seçmenlerin çoğunlukta olduğu, 270 Seçici Kurul oyunu almada kilit rol oynayacak eyaletlerde yaptığını söylüyor.
