Yıllar süren görüşmeler sonrasında P5 ülkeleri İran’la nükleer programı konusunda bir anlaşma imzaladı. Anlaşma, İran’ın nükleer programını, silah geliştirmek için kullanmamasını garanti altına alırken, Tahran’a bu nedenle yıllardır uygulanan ekonomik yaptırımları kaldırıyor. Amerika’nın Sesi’nden Heather Murdock, anlaşmanın taraflarını, koşullarını ve hedeflerini anlatıyor.
Amerikalı ve İranlı diplomatlar, anlaşmanın koşullarını, iki yıl önce görüşmeye başlamıştı. Görüşmeler, aynı zamanda, iki ülke arasında 30 yılı aşkın bir süreden sonra ilk doğrudan temaslardı.
Uzmanlar, iki tarafın hala birbirine dost ülke olarak bakmadıklarını, ancak anlaşmadan ikisinin de yararlanacağını söylüyor. Anlaşmanın uygulanması ise zorlu ve uzun bir süreç olacak.
Uzman Reza Marashi, “Nükleer fizikten, mühendislikten ve kaldırılması asla düşünülmeyen bir dizi yaptırımdan bahsediyoruz. Bu hem fizik, hem mühendislik hem de politik açıdan geri adımlar atılması demektir.” diyor.
Görüşmelere P5+ 1 olarak anılan Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin beş daimi üyesi ve Almanya katıldı.
Ancak Amerika Dışişleri Bakanı John Kerry ve İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif görüşmelerde kilit rol oynadı.
İki bakan da düşmanla aynı masaya oturdukları için eleştirildi. Ancak Kerry ve Zarif, olası bir savaşı önleyeceği ve İran ekonomisini çökmekten kurtaracağı için bu konunun kendileri için son derece önemli olduğunu birçok kez dile getirdi.
Marashi, “Elbette İran ekonomisi birden bire düzelmeyecek. Ama pozitif anlamda sürdürülebilir bir etki göreceğimiz muhakkak” diyor.
Görüşmeler, İranlı eski liderlere göre daha ılımlı olduğu düşünülen Hasan Ruhani’nin 2013 yılında cumhurbaşkanı seçilmesinden sonra başladı.
Gazeteci, Arash Azizi, “Bu görüşmeler, halk, seçimde, oyunu Ruhani’ye verdiği ve bütün olasılıkları altüst ettiği için başlayabildi” şeklinde konuşuyor.
Anlaşmanın uygulanması zorlu bir süreç olacak. Anlaşmanın her ülkede, mevcut muhalefete rağmen parlamentolarda kabul edilmesi ve daha da önemlisi Amerika ile İran’ın ortak çalışabileceği bir dünyaya alışılması gerekiyor.
