Her yıl yaklaşık 20 bin yabancı genç, Amerikalı ailelerin yanında kalıp au pair olarak çalışmak üzere özel vizeyle Amerika'ya geliyor. Bunun asıl nedenlerinden birisi amerikalı anne babaların yoğun çalışma temposu içinde olmaları ve çocuk bakımı için başka kişilerden yardım alması. Au pair yani “kültürel değişim” olarak adlandırılan program Amerikan Dışişleri bakanlığı himayesinde yıllardır yürütülüyor. Peki bu programa katılanlar hayalini kurdukları kültürel deneyimi yaşama şansını bulabiliyorlar mı? Ya da taraflar için olumlu anlamda bir deneyim sağlıyor mu? Voa Türkçe olarak au pair ile Amerika’ya gelenlerin bu programdan nasıl yararlandıklarını araştırdık.
İki erkek çocuğu annesi Gitika Kaul, Maryland eyaletinde yaşıyor ve 2015'ten bu yana au pair programından yararlanıyor: ”Au pair programının bizim ailemiz için son derece uygun olmasının birkaç nedeni var. İlki elbette kültürel değişim öğesi. Diğeriyse maliyetinin son derece uygun olması.”
Kaul ve ailesinin yanında kalan 23 yaşındaki meksikalı Katerinee Rodriguez, ülkesinde uluslararası ilişkiler eğitimi almış. Ve bu programa katılmaktan son derece memnun: ”Bu programı çok seviyorum çünkü hem çocuklarla zaman geçirmekten hoşlanıyorum hem de İngilizcemi geliştiriyorum. Benim için en iyi seçenek.”
Katerinee çocukların bakımından sorumlu. Onların okula götürecekleri yemeklerden çamaşırlarının yıkanmasına kadar bir çok görevi var. Hatta çocuklar haricinde Kaul Ailesi’nin de haftada birkaç kez yemeklerini yapıyor. Katerinee, tüm bu hizmetleri karşılığında haftada 195 dolar 75 sent kazanıyor, 500 dolar da eğitim ücreti alıyor.
Katerinee'nin haftalık harcamaları
- Ulaşım: $50
- Gıda: $50
- Eğlence: $30-50
- Temizlik ürünleri: $20
- Spor:$5
- Vergi ödemeleri: $20
Ancak aldığı para Katerinee’ye yetmediği için Meksika’daki ailesinden sık sık para istemek zorunda kalıyor. Uzmanlara göre au pair sisteminin köklü bir değişiklik geçirmesi gerekiyor.
Ekonomi Politikası Enstitüsü'nden Daniel Costa, ”Amerika'daki çocuk bakımı krizinin çözüm yolu karın tokluğuna çalıştırılan göçmen işçileri sömürmek olmamalı. Sisteme yatırım yapılması ve çocuk bakıcılarının adil ücret almasının sağlanması lazım,” diyor.
Konu adil ücrete geldiği zamansa buna karşı çıkan Hükümet onaylı sponsor acenteler oluyor. Çünkü bu acenteler Temmuz ayına kadar au pairlere federal hükümetin ve eyaletlerin belirlediği asgari ücretin altında para veriyorlardı. Ama Sponsor acenteler o tarihte sonuçlanan davada bunu kabul etti ve 65 milyon dolar tazminat ödemeyi kabul etti.
Acenteler au pair’lere ev sahibi ailelerin daha fazla ücret ödemekte serbest olduğunu söylese de bu pek dikate alınmıyor. Geçen sene temmuz ayında sonuçlanan davadan sonra artık acenteler ücret seçenekleri konusunda au pairleri bilgilendirmek zorunda. Son gelişmeyse yakın zamanda Massachusetts eyaletindeki federal temyiz mahkemesi’nin kararıyla yaşandı. Temyiz mahkemesinin kararına göre artık acenteler au pair'lerin en az eyalet asgari ücreti olan saatte 12 dolar 75 sent alması gerektiğine hükmetti.
Ücretleri düzelse de au pair olarak amerika deneyimi çok da iyi sonuçlanmayan yabancı öğrenciler de oluyor. Çinli öğrenci Li gibi. Li için amerika deneyimi tam bir kabusa dönmüş: “Au pair programına katılmak için çok para ödedim. Çin’e geri dönmem gerektiğini söylediler. Haksızlığa uğradım, bana saygı göstermediler.”
Skype üzerinden konuştuğumuz Çinli öğrenci Li au pair’lik işini Amerikan firması Go Au Pair aracılığıyla bulmuş. Program kapsamında New Jersey eyaletinde beş yaşında ikiz çocuk sahibi bekar bir babanın yanına yerleştirilmiş. Ve haftada 45 saat çocuk bakıcılığı yapmış:“Amerika’ya geldim, Amerikan kültürünü ve hayat tarzını deneyimlemek, İngilizcemi ilerletmek istiyordum. Ama son bir aydır normal Amerikan hayat tarzını hiç yaşayamadım.”
Çinli Li ağır şartlarda çalıştırılan ve her yıl Amerika’ya getirilen 20 bin öğrenciden birisi. Programı yürüten Dışişleri bakanlığı ama o da işi Li’yi getiren Go Au Pair gibi özel firmalar ihale etmiş. Yani gelen öğrenciler çocuk bakmak ve ingilizcesini geliştirmekten çok ev hizmetçisi gibi kullanılır hale gelmiş.
Avukat Audrey Richardson, “Au pair’lerin karşılaştıkları sorunlarla baş edebilecek gücü ya da kozu hemen hemen yok. Ev sahibi ailenin yanından ayrılmak zorunda olmaları durumunda her şey, sponsor firmanın insafına kalıyor,” diyor.
Li gibi çalıştığınız aile sizin hakkınızda şikayette bulunursa sadece sponsor firmanın insafına kalıyor ve kapı dışı edilebiliyorsunuz: “Haksızlığa uğradım, çok öfkeliyim. Bavulumu topladım ve arkadaşlarımı aramaya çalıştım ama gidecek hiçbir yerim yoktu.”
Go Au Pair acentası, Jimmy’nin yaşadıklarıyla ilgili yorum yapmadı. Ev sahibiyse Amerika’nın Sesi’nin telefonlarına yanıt vermedi. Ama Ev sahibi, Çinli öğrencinin ikiz çocuklarını kendi odasına kilitleyerek 15 dakika yalnız bıraktığını iddia ediyor. Li ise buna karşı çıkıyor ve çocukları kilitlemediğini savunuyor. Yani au pair olarak çalışmak istiyorsanız ev sahibi aile ile iyi geçinmek zorundasınız. Arcı firma Go au Pair’in başka bir ailenin yanına yerleştirmek için Li’ye teklifte bulunması gerekiyordu ama onu da yapmadı.
Li, ”Amerika'daki acentalar hem au pair'lere hem de ev sahibi ailelere iyi davranmalı. Ailelerin yanında saf tutup benim gibileri zor durumda bırakmamalı,” diyor.
Au pair programından memnun ayrılmayan sadece Çinli Li değil. Sayıları çok fazla, onlardan birisi de kolombialı Johanna Lopez. Pennsylvania eyaletinde yanında kaldığı ailenin sağladığı kötü şartlar nedeniyle beş ay sonra işi bırakmaya karar vermiş.
Johanna Lopez, ”Yerel koordinatörümü dört kez aradım. Ama bana yardımı dokunduğunu sanmıyorum,” diyor.
Johanna’nın şikayetleri bağlı olduğuau pair firması tarafından ciddiye alınmamış. Ve yaşamayı hayal ettiği Amerikan deneyimi onun için de kabus olmuş: ”Kolombiya'daki acenteye de bir danışman aracılığıyla eriştim. Bana her şeyin yolunda olduğunu, ev sahibi aileyle uzlaşmaya çalışmam gerektiğini söylediler. Bana gerçek bir çözüm önerisi sunmadılar.”
”Çocuklardan artan yiyeceklerle karnımı doyuruyordum çünkü alışverişe gidelim dediğimde ev sahibi anne hep zamanı olmadığı bahanesini öne sürüyordu.”
Au pair firmaları da yurt dışından bu program için gelen öğrencileri denetlemek şikayetlerini öğrenmek için yerel danışmanları kullanıyor. Ama Johanna da olduğu gibi siste çoğu zaman aksıyor.
Amerikan Üniversitesi'nden Janie Chuang, ”Sponsor firmalara çok fazla yetki tanınıyor. Bu yetki alanı yerel danışmanlık seviyesine kadar uzanıyor. Örneğin bir au pair şikayette bulunduğunda bu durum, yerel muhatap dışında başka makamlara erişmiyor,” diyor.
Amerika’nın Sesi olarak ulaşmaya çalıştığımız Johanna’nın Bogota’daki acentesinden bir yanıt alamadık. Dışileri bakanlığı şikayetleri dikkate aldığını söylese de yıllık raporları Amerika’nın Sesi ile paylaşmayı reddediyor.
Ulusal Kolombiya Üniversitesi'nden Oscar Quıntero, ”Mali ve ekonomik verilere erişim sağlayamıyoruz. Bu, kimsenin nasıl işlediği hakkında bilgi sahibi olmadığı bir iş kolu,” diyor.
Politico Haber Sitesinin yayınladığı bir Dışişleri Bakanlığı raporuna göreyse sadece 2015 yılında Johanna'nınkine benzer 3 bin 500 şikayet kayda geçti. Şikayetler her geçen artıyor.
Matahari Kadın İşçiler Merkezi'nden Julia Beebe, ”Şikayetler arasında cinsel istismar, yetersiz beslenme ve mahremiyet ihlali bulunuyor. Bazı vakalarsa insan kaçakçılığı gibi durumlarla ilgili,” diyor.
Amerika’nın Sesine bir sponsor acentenin yolladığı açıklamada dışişleri bakanlığı’nın hem au pairler ve hem de ailelere yüksek puan verdiğine dikkat çekiliyor. Ama kötü deneyim yaşayan au pairleri koruyan hukuki yollara erişimini sağlayan bir yapının eksikliği kabul ediliyor.
