Avrupa’da çiftçi ayaklanmaları şiddetini arttırarak büyüyor. Hollanda’dan Romanya’ya, Belçika’dan Almanya’ya ve şimdi de Fransa’da AB normlarını ve hükümetlerin tarım politikalarını protesto eden çiftçilerin eylemleri tüm Avrupa’da ses getirdi. Protestolara Çarşamba günü İtalya, Polonya ve İspanya’dan çiftçiler de katıldı.
Fransa hükümeti güvenlik güçlerine, gösterilere “müdahale etmeme” emri verdi; çiftçilerin taleplerine birkaç gün içinde somut yanıt vereceklerini açıkladı. Brüksel’de toplanan AB tarım bakanları Avrupa geneline yayılan eylemleri konuştu.
Fransa’da çiftçiler başkente ilerliyor
Hollanda ve Almanya’da başlayan Avrupalı çiftçilerin eylemleri, Fransa’da tüm ülkeye yayılarak devam ediyor. Çiftçilerin önce, kent levhalarını baş aşağı çevirerek hükümete, “tarımda her şeyi baş aşağı ettiniz” mesajı gönderdiği protestolar, başkent Paris’e uzanan otoyolları tıkama eylemleri ile sürüyor.
Fransa’da önce süt üreticileri, 18 Ocak Perşembe günü Lactalis süt üretim tesisinin önünde toplanarak, süt fiyatının çok düşük miktarda belirlenmesini protesto etti. Ülkenin Oksitanya bölgesinin çeşitli beldelerinden hareket eden yüzlerce traktör ve kamyon, bölgedeki çiftçilerin karşı karşıya olduğu kriz konusunda uyarıda bulunmak üzere Toulouse kentinde toplu eylem yaptı.
Bir gün sonra 19 Ocak Cuma günü, Toulouse ile Bayonne arasındaki A64 otoyolunda trafik, öfkeli çiftçiler tarafından kapatıldı. Eylemlerde çiftçiler “iflas ve zorluklar nedeniyle her gün bir çiftçinin intihar” ettiğini savunarak, otoyol üstündeki köprülere intiharları temsil eden kuklalar astı.
Yol kapatma eyleminde çiftçi kadın ve 14 yaşında kızı öldü
Ariege bölgesindeki yol kapatma eylemlerinden birinde ülkeye sığınmacı olarak gelen, ancak sınırdışı edildiği halde Fransa’da kalmaya devam ettiği tespit edilen üç sürücü, kullandıkları aracı eylemcilerin üzerine sürdü.
Gösterilere katılan bir çiftçi kadın ve 14 yaşındaki kızı yaşamını yitirdi. Kaza, çiftçi eylemlerini daha da şiddetlendirdi.
Otoyolları tıkayarak saman balyalarıyla dolu traktörleriyle Paris’e ilerleyen çiftçiler, Perşembe gününden itibaren talepleri kabul edilmezse başkent Paris’te eylemlerini sürdüreceklerini açıkladı.
Protestolar nerede başladı, nasıl yayıldı?
Almanya’da geçen hafta binlerce çiftçi, hükümetin getirmek istediği yeni yasayla “tarımsal dizel yakıta uygulanan vergi avantajının kademeli olarak sona ermesini” protesto etmek için 15 Ocak Pazartesi günü Berlin'de sokaklarındaydı. Almanya başkentinin traktörlerle dolu caddelerinin görüntüleri tüm dünyada yayıldı.
Romanya’da, 16 Ocak Salı günü çiftçiler yakıt maliyetlerine, sigorta fiyatlarına ve AB’nin çevre standartlarına karşı ayaklandı.
Avrupa’da Alman ve Fransız meslektaşlarının izinden giden İtalya, Polonya, İspanya, Danimarka, İsveç ve İsviçre’den çiftçiler de yer yer protestolar düzenledi. Geçen hafta Sicilya'daki gösterilerin ardından, Pazartesi’nden bu yana birçok İtalyan şehrinde yeniden protesto gösterileri başladı.
“Polonya’da 160’tan fazla yol tıkalı durumda”
Avrupa Birliği Profesyonel Tarım Örgütleri Komitesi Başkanı ve Fransa Çiftçi Birlikleri Federasyonu (FNSEA) eski başkanı Christiane Lambert, eylemlere İspanyol ve İtalyan çiftçilerin de bu hafta kitlesel olarak katılacağını açıkladı.
Lambert, BFM-TV’ye yaptığı açıklamada, “İspanya bu hafta eylemlere katılıyor. Yıkıcı seller karşısında hükümet desteğinin yetersizliğini protesto eden İtalyanlar da eylemlere katılacak” dedi.
Polonyalı çiftçiler de Çarşamba günü, Ukrayna tarım-gıda ürünlerinin “kontrolsüz” ithalatını protesto etmek ve AB içindeki ortak tarım politikasının (PAC) gözden geçirilmesini talep etmek için ülke çapında karayolu tıkama eylemleri yaptı.
Protesto hareketini koordine eden Bireysel Çiftçiler Dayanışma Birliği (Solidarnosc RI) sözcüsü Adrian Wawrzyniak, “Polonya genelinde 160'tan fazla yol tıkalı durumda” dedi.
AB tarım bakanları çiftçi öfkesinin aşırı sağın yükselişini hızlandırmasından endişeli
18 Ocak’tan bu yana Fransa'da protesto eylemleri yürüten Fransız çiftçiler, Çarşamba sabahı Brüksel'e giderek Avrupa Parlamentosu önünde gösteri yaptı. Gösterilere katılan Fransız aşırı sağcı politikacı Marion Marechal de, “Devam edin, hükümetler ancak bundan anlıyor” diye konuştu.
Salı günü toplanan AB Tarım Bakanları, tarım sektörünün sorunları konusunda “görüş alışverişi ve stratejik diyalog” kararı aldı. AP seçimlerine 5 aydan kısa süre kala, çiftçilerin öfkesinin aşırı sağın yükselişini hızlandırmasından endişe eden tarım bakanları, taleplerin dinlenmesi ve öfkenin yatışması için gereken önlemleri almasını kararlaştırdı.
Yeşiller’den “Yeşil Anlaşma’yı protesto eden” çiftçilere destek
Fransız Yeşiller Partisi’nden, “Yeşil Anlaşma” karşısında yürüyen çiftçilere destek geldi. Avrupa Ekoloji ve Yeşiller Partisi Genel Sekreteri Marine Tondelier, TF1 Televizyonu’na verdiği söyleşide, çiftçileri desteklediklerini açıkladı.
Tondelier, “Çiftçilerin bu öfke hareketini yüzde 200 destekliyorum. Çok uzun zamandır biz çevreciler serbest ticaret anlaşmalarıyla mücadele etmeye çalışıyoruz. Tarım arazilerini kurtarmak için verilen bu mücadelelerde müttefikiz; toprağı, suyu koruduğumuzda, tarımı da koruruz” dedi.
Yeşil Anlaşma, AB üye devletlerinin ekolojik geçişini savunan bir plan ve tarım ilacı kullanımının azaltılmasından, organik tarımın geliştirilmesi ve biyolojik çeşitliliğin korunmasına, bir dizi hedef belirliyor.
Çiftçiler neden öfkeli?
Ülkeden ülkeye gerekçeleri farklı olsa da yaşanan genel enflasyon ve alım gücü krizinden etkilenen Avrupalı çiftçi, “aşırı ağır finansal yükleri ve karayolu dışındaki motorin vergilerinin adaletsiz olarak kademeli artışını” protesto ediyor.
Avrupa Birliği Profesyonel Tarım Kuruluşları Komitesi (Copa-Cogeca) Başkanı Lambert, tarım dünyasındaki bu tepkiyi, “ortak bir öfke” olarak görüyor.
Ağır çalışma koşulları ve enflasyon karşısında zorlanan çiftçiler, bezinden gübreye yapılan zamlar ve artan maliyetler karşısında ayakta kalmakta güçlük çektiklerini belirtiyor.
Asgari ücretin de altında gelirle ayakta kalmaya çalışan çiftçilerin öfkesini, “ikili ticaret anlaşmalarıyla, kendilerinden istenmeyen standartlarla üretim yapan ucuz ve AB kriterlerine uygun olmayan tarım ürünlerinin ithalindeki artış” ikiye katlıyor.
Halihazırdaki kriterlere, AB Yeşil Anlaşması’yla çevresel standartların da eklenmesi, Avrupalı ürünlerin rekabet gücünü azalttı.
AB vatandaşları çiftçinin yanında
Bu zorlukları yanısıra izlenmesi gereken hiyerarşi, doldurulması gereken belgeler ve bürokratik işlemler de 7 gün 24 saat izin yapmadan çalışan çiftçileri yoruyor.
Tüm Avrupa ülkelerinde halkın, kaliteli ürün ürettikleri için cezalandırıldığını düşündükleri ve enflasyon altında iki kez ezilen çiftçileri desteklediği gözleniyor. Yapılan anketler, çiftçilerin her ülkede yüzde 70’lere varan destek aldıklarını gösteriyor.
Hollanda'da çiftçiler aşırı sağla flört ediyor
Haziran 2022'de, eski Hollanda Başbakanı Mark Rutte, “süt inekleri dahil besi hayvanı sayısını en az yüzde 30 oranında azaltmak” istediklerini açıklayınca çiftçiler ayaklandı.
Dünyanın ikinci büyük tarım ülkesi Hollanda’da çiftçiler, kısa sürede halkın desteğini alan BoerBurgerBeweging (Yurttaş Çiftçi Hareketi - BBB) hareketini kurdu. Yerel seçimlerde büyük ses getiren BBB, bir anda en büyük parti haline geldi.
BBB, Kasım 2023'teki parlamento seçimleri performansını tekrarlayamadı; ancak çiftçilere destek veren aşırı sağ popülist Geert Wilders büyük bir sürprizle seçimleri önde bitirdi.
Belçika'daki gösterilerin merkezinde nitrojen var
Tarım sektöründeki gerilim, 2023 baharında, Hollanda'dan Belçika'nın kuzeyindeki Flanders bölgesine taşındı. Belçika hükümeti, “doğal alanların yakınındaki nitrojen emisyonlarını yarıya indirmeyi” amaçlayan yasayı gündeme getirdi.
Yasaya karşı 3 Mart'ta, yaklaşık 2 bin 700 tarım aracıyla sokağa çıkan göstericiler, "Çiftçisiz gelecek olmaz", "Çiftçi yoksa gıda da yok" sloganları atarak hükümeti protesto etti.
İspanyol çiftçiler kuraklığın pençesinde
İspanya’nın AB dönem başkanlığı sırasında, AB Tarım bakanları 5 Eylül'de Cordoba'da toplanırken, çiftçiler de toplantı salonunun dışında gösteriler düzenledi.
İspanyol çiftçiler, “üretim maliyetlerinin artması, üçüncü ülkelerden yapılan ithalattan kaynaklanan haksız rekabet, Avrupa Komisyonu'nun savunulamaz çevre standartlarını” birçok AB ülkesinden önce protesto etti.
Her yıl yoğun ve uzun süreli kuraklıkla karşı karşıya kalan İspanyol çiftçiler, artan gübre ve motorin fiyatlarıyla da başa çıkamadıklarını dile getiriyor.
Pedro Sanchez hükümeti Nisan ayında, çiftçilere yönelik gelir vergisinde yüzde 25 indirim yapılacağını açıkladı. Ancak bu da krizin büyümesini engelleyemedi.
Romanya’da Ukrayna öfkesi
Romanya'da çiftçiler, iç pazarın dengesini bozan Ukrayna rekabetinden endişe duyduklarını dile getiriyor ve bu nedenle hükümetten, “düşük maliyetli Ukrayna tahılı ithalatını” durdurmasını istiyor.
Ocak ayının başından bu yana Romen çiftçiler, büyük yük limanı Köstence dahil ülkenin birçok sınır bölgesini kapattı. Akaryakıt yardımı talep eden kamyon şoförleri de onlara destek verdi.
Yetkililer başlangıçta göstericilerin taleplerini gözardı etse de, Tarım Bakanı 15 Ocak'ta çiftçi birlikleriyle anlaşmaya vardıklarını açıkladı. Ancak eylemler bitmedi. Kuzey’deki Siret sınır karakolunda 19 Ocak Cuma günü çiftçiler, Ukrayna’dan gelen yük kamyonlarını bloke etti.
Forum