Uzmanlara göre, Avrupa'daki mali piyasalar sendelerken İtalya'nın geçirdiği siyasi çalkantı, yeni bir euro borç krizinin kapıda beklediği ve popülist siyasetçilerin Avrupa Birliği'nin çöküşünün hızla yaklaşmasını sevinçle beklediği görülüyor.
Peki bu gelişmelere rağmen Avrupa'da değişen ne?
Son birkaç yıldır bu gelişmelerin hepsi, hemen hemen haftanın her günü gündemdeydi. Ancak uzmanlar, İtalya'da yaşanan siyasi krizin Avrupa Birliği'nin varlığını, iki yıl önce İngiltere'de yapılan Brexit referandumundan çok daha büyük ölçüde tehdit ettiğini söylüyor.
Avrupa Birliği'nin varlığının devam ettirilmesi için İtalya'nın kısa süre içinde sağlam bir siyasi temel kazanması gerekiyor. İtalya’da hükümet kuruldu ancak ömrü ne kadar olacak kimse tahmin edemiyor.
Web sitesi Atlantic Sentinel'ın editörü Nick Ottens, ”İtalya ilk kez siyasi bir kriz yaşamıyor. Ancak bu kez Roma'da olup bitenlerin mali piyasalar, euro ve Avrupa Birliği'nin uzun vadeli geleceği açısından etkisi çok daha büyük olabilir,” diyor.
Küresel mali piyasalar, İtalya'daki siyasi çalkantıya sert tepki gösterdi. Avrupa hisselerinde hızlı satış yaşanırken euro’nun değerinde düşüş kaydedildi ve euro, neredeyse bir yıldır ilk kez dolar karşısında en düşük seviyeye geriledi. Tahvil piyasaları da küresel yatırımcıların Amerikan hazine tahvillerine yönelmesiyle sarsıntı yaşadı. Bu gelişmeler, Yunanistan'ı iflasa sürükleyen ve euro bölgesinde kırılma yaşanması tehdidi oluşturan borç krizini akıllara getirdi.
İtalyan siyasetçiler, Cumhurbaşkanı Sergio Mattarella'nın yerleşik düzen karşıtı Beş Yıldız Hareketi ve göçmenlik karşıtı Lig'in ortak para birimi euroya olumsuz yaklaşan bir maliye bakanı seçmesini veto etmesi üzerine erken seçime yol açacak siyasi çalkantıyı kontrol altına almakta zorlandı. Bu kriz atlatılsa da, satış dalgasının yükselmesine yol açtı. Koalisyon hükümetinin daha kurulma aşamasında çöküşe uğraması, başbakan adayının sadece 90 saat içinde istifa etmesiyle sonuçlandı. Bu gelişmeler, İtalyan siyasetinin standartlarına göre bile baş döndürücü bir hızla yaşandı.
Mattarella'nın hükümeti kurma görevini eski bir IMF iktisatçısı olan Carlo Cottarelli'ye vermesi, birçok sorunu beraberinde getirdi. Uzmanlara göre Cumhurbaşkanı Mattarella, seçimleri önümüzdeki yıla kadar geciktirmek gibi bir plan yapıyor.
İtalya'da yaşanan siyasi çalkantı, Avrupa'da adeta şok dalgalarının yayılmasına yol açtı. İtalyan kamuoyunun Brüksel güdümlü kemer sıkma politikalarından hoşlanmadığı, ancak euro bölgesinde kalmayı tercih ettiğini gösteren anket verilerine rağmen İtalya'nın eurodan çıkma yoluna girdiği yönünde uyarılar, hızla yayıldı.
Economist dergisi, Roma'daki siyasi krizi ve krizin Avrupa için ne anlama geldiğini inceleyen haberlerine, ”Paniğin Kıyısında” başlığı attı.
Uzmanlar ve yatırımcılar, İtalya'da gerek yeni popülistlerin gerekse yerleşik düzen yanlısı eski siyasetçilerin yaptıkları yanlış hesaplar ve attıkları riskli adımların, ülke içindeki çalkantıları daha da derinleştireceği ve tüm kıtayı sarsacak büyük bir krize dönüşebileceği uyarısında bulunuyor.
Macar asıllı Amerikalı milyarder George Soros, AB'yi parçalamaya niyetli popülist siyasi partilerin Avrupa Birliği'ni yeni ve büyük bir mali krize sürüklemesinden korktuğunu söyledi. Soros, Londra'da yaptığı konuşmada, ”Avrupa Birliği, bir varoluş krizi içinde. Kötüye gidebilecek ne varsa hepsi kötüye gitti” dedi.
İtalya, euro bölgesinin üçüncü, Avrupa Birliği'ninse beşinci en büyük ekonomisi. Aynı zamanda birliğin kurucu üyelerinden biri olan İtalya'nın Brüksel'le yaşadığı anlaşmazlık, birliğin varlığının sınanmasında Brexit oylamasından çok daha etkili olacak.
AB yetkilileri, İtalyan popülistlerin erken seçimlerde oyların çok daha büyük payını toplamasından korkuyor. Daha dört ay önce yapılan ve hiçbir partinin hükümet kurmak için çoğunluğu elde edemediği seçimlere şiddet karışmıştı.
Sonuçları geçen hafta yayınlanan bir ankete göre İtalyan kamuoyunun yüzde 61'i, seslerini Brüksel'de duyuramadıklarına inanıyor. Anketçiler, Lig'in aldığı destek oranının, Mart'taki seçimlerden sonra beş puan daha yükselerek yüzde 22'ye çıktığını bildiriyor.
Mart'taki seçimlerde oyların yüzde 32'sini toplayan Beş Yıldız Lideri Luigi Di Maio da popülist koalisyon hükümeti önerisinin çökertilmesinden iç ve dış müttefikleri suçluyor. Mattarella'nın hamlelerini protesto etmeleri için partisini destekleyenleri harekete geçmeye çağıran Di Maio, Cumhurbaşkanı'nın kararını, ”İtalyan demokrasisinin en karanlık gecesi” olarak tanımladı.
İtalyan araştırma kuruluşu Instituto Bruno Leoni'den iktisatçı Alberto Mingardi, popülistlere zarar verecek ve seçmen desteğini azaltacak etkenlerden birinin, seçmenlerin mali felaketin kapıda olduğu korkusuna kapılması olduğunu kaydediyor. Uzmana göre bir başka etkense İtalyan halkının ekonomik krizin sorumluluğunu cumhurbaşkanından çok popülistlerin omuzuna yüklemesi olabilir.
